انحلال پ‌ک‌ک: تحولی تاریخی در مسیر صلح و گشایش افق‌های نوین پیش روی منطقه

تصمیم حزب کارگران کُردستان (پ‌ک‌ک) مبنی بر انحلال این حزب و بیانیه پایانی دوازدهمین کنگره آن، واکنش‌های گسترده‌ای را در سطح جهانی، منطقه‌ای و در میان احزاب کُرد به همراه داشتە است. این تصمیم به‌عنوان تحولی تاریخی در روند حل مسئله کرد در ترکیه و عاملی مؤثر در تحولات منطقه‌ای توصیف شده است. تأکید بر نقش عبدالله اوجالان و مسئولیت دولت و پارلمان ترکیه، نقطه اشتراک بیشتر واکنش‌ها بود.

روز دوشنبه ۱۲ مه، حزب کارگران کُردستان با انتشار بیانەای، نتایج دوازدهمین کنگرە اضطراری خود را کە با شرکت ٢٣٢ عضو ارشد این حزب در فاصلە روزهای ۵ تا ٧ ماه جاری میلادی، در دو نشست مجزا برگزار شدە بود، منتشر کرد. انتشار این بیانیە مبنی بر خاتمە دادن بە نبرد مسلحانە و پایان فالیت تحت نام پ‌ک‌ک واکنش‌های متفاوتی در سطح جهانی و منطقەای بە دنبال داشتە است.

در سطح جهانی، نمایندگان اتحادیه اروپا و آلمان با اعلام حمایت از پایان مبارزه مسلحانه، آن را یک فرصت تاریخی برای حل مسئله کُرد قلمداد کردند.

نماینده اتحادیه اروپا، انوار الانونی، بر لزوم بهره‌برداری مسئولانه از این فرصت تأکید کرد. لمیا کادور از حزب سبز آلمان نیز گفت که این تحول می‌تواند به بهبود وضعیت حقوق کردها در سطح منطقه کمک کند. جانسو اوزدمیر نماینده پارلمانی حزب چپ آلمان نیز در پستی در شبکه اجتماعی ایکس با اعلام اینکه پ‌ک‌ک گامی تاریخی برداشته، نوشت که اکنون باید اوجالان آزاد شود.

دونچاد لائوری سخنگوی امور خارجی شین‌فن از احزاب اصلی ایرلند شمالی، حزبی که نقش مهمی در روند صلح ارتش جمهوری‌خواه ایرلند با دولت بریتانیا داشت، ضمن حمایت از این پ‌ک‌ک خواستار نقش سازنده جامعه بین‌الملل در این زمینه شد. او همچنین تاکید کرد که آزادی اوجالان برای دستیابی به توافق سیاسی بسیار مهم است.

از سوی دیگر، سفارت آمریکا در آنکارا نیز تصمیم پ‌ک‌ک مبنی بر انحلال این حزب را آغازگر مرحله‌ای جدید توصیف کرد.

همچنین دبیرکل سازمان ملل، آنتونیو گوترش، آن را گامی مهم برای حل مسالمت‌آمیز یک مناقشه دیرینه دانست. سخنگوی وی تأکید کرد که اجرای این تصمیم‌ها، زمینه‌ساز صلحی پایدار خواهد بود.

نخست‌وزیر پاکستان، شهباز شریف، نیز روز دوشنبە ضمن استقبال از این اقدام گفت که پاکستان از اعلام انحلال حزب کارگران کُردستان (پ ک ک) استقبال می‌کند و آن را گامی مهم در جهت صلح پایدار می‌داند.

در سطح منطقەای، وزارت خارجه عراق با انتشار بیانیه‌ای تصمیم پ‌ک‌ک مبنی بر تغییر شیوە مبارزە خود را فرصتی برای پایان درگیری‌ها و تقویت تلاش‌های صلح منطقه‌ای خواند.

اعلام انحلال حزب کارگران کردستان در ترکیە نیز با استقبال فراوان روبرو شدە است.

عایشه‌گل دوغان، سخنگوی دم‌پارتی، حزب طرفدار کُردها در ترکیە، تصمیمات اخیر را نقطه پایانی بر یک مرحله و آغازگر دوره‌ای امیدوارکننده قلمداد کرد.

پروین بولدان از اعضای هیئت امرالی حزب دم نیز گفت:

دولت ترکیه دیگر بهانه‌ای برای تعلل نداشتە و خواستار اقدام سریع پارلمان برای حل مسالە کُرد و تصویب قوانین در پارلمان ترکیە شد.

تونجر باکرهان، رهبر مشترک این حزب نیز با استقبال از این تصمیم ،آن را آغاز مرحله‌ای تازه برای حل مسئله کُرد توصیف کرد. وی تأکید کرد که کُردها در عراق و سوریه نیز به دنبال راه‌حل‌هایی متناسب با شرایط خود هستند. هر سه چهره سیاسی بر نقش محوری اوجالان در این فرایند تأکید داشتند.

از سوی دیگر، زبیر آیدار، از بنیان‌گذاران کنگره ملی کُردستان نیز با استقبال از این تصمیم گفت:

ساختار سازمانی تغییر می‌یابد، اما مبارزه برای احقاق حقوق کردها ادامه خواهد یافت. او تأکید کرد که مسئله اصلی، حزب یا سلاح نیست، بلکه تامین و تضمین هویت ملی کرد و حقوق کرد است.

کنگره ملی کُردستان نیز با صدور بیانیه‌ای، تصمیم پ‌ک‌ک گامی تاریخی در راستای حل مساله کُرد دانسه و از تمامی نهادها، احزاب، سازمان‌ها و مردم کوردستان خواسته است «رویکردی مثبت به این روند داشته باشند و از آن حمایت کنند.»

این نهاد مستقر در بروکسل همچنین از سازمان ملل متحد، نهادهای بین‌المللی و قدرت‌های جهانی خواسته است از روابط خو با ترکیه برای موفقیت این روند استفاده کنند.

در ترکیه، وزیر امور خارجە این کشور، هاکان فیدان تصمیم پ‌ک‌ک را مهم و تاریخی توصیف کرد و آن را گامی حیاتی در مسیر صلح دانست.

دولت باغچلی، رهبر حزب حرکت ملی، گفت که ترکیه وارد مرحله‌ای تازه شده است. حزب عدالت و توسعه به رهبری اردوغان نیز با استقبال از این تحول، آن را آغازی »برای ترکیه‌ای بدون تروریسم» دانست. عمر چلیک، سخنگوی این حزب نیز بر ضرورت اجرای عملی این تصمیم و گشودن دروازه‌ای به آینده‌ای نو تأکید کرد.

این اقدام حزب کارگران کردستان در منطقە حکومت فدرال اقلیم کردستان نیز با استقبال فراوان روبرو شدە است. بافل جلال طالبانی، رئیس اتحادیه میهنی کردستان، با صدور بیانیه‌ای تصمیم انحلال پ‌ک‌ک را نقطه‌عطفی در مسیر صلح خواندە و بر همکاری کامل با تمامی طرف‌ها تأکید کرد. او گفت:

روند صلح نیازمند پیگیری مستمر در تمامی مراحل است و نقش مام جلال را در آغاز این مسیر یادآور شد.

نچیروان بارزانی، رئیس اقلیم کردستان، این تصمیم را نشانه بلوغ سیاسی دانست و خواستار اقدام عملی برای پایان دادن به خشونت‌ها شد. او تأکید کرد که این ابتکار افق‌های تازه‌ای را پیش روی منطقه قرار می‌دهد و اقلیم آماده همکاری کامل در این زمینه است.

مسعود بارزانی، رهبر حزب دموکرات کردستان عراق، نیز از انحلال پ‌ک‌ک استقبال و ابراز امیدواری کرد که این تحول به صلح پایدار در ترکیه منجر شود. او اعلام کرد که از فرآیند صلح حمایت می‌کند.

همچنین مظلوم عبدی فرمانده کل نیروهای دموکراتیک سوریه (اس‌دی‌اف) در پستی در شبکه ایکس نوشت که تصمیم پ‌ک‌ک به گشایش روند سیاسی و آغاز روند صلح در منطقه منجر می‌شود.

حزب حیات آزاد کُردستان، پژاک، نیز در بیانیه‌ای، ضمن حمایت از تصمیم پ‌ک‌ک، آن را «گامی نوین در جهت رسیدن به آزادی کامل خلق کُرد» دانسته است که به باور این حزب «بازتابی تاریخی و ریشه‌ای بر تمامی کُردستان و منطقه‌ خاورمیانه خواهد گذاشت.»

اگرچە این اقدام حزب کارگران کردستان، با واکنش‌های مثبت در راستای دستیابی بە حقوق کردها و خاورمیانەای عاری از خشونت مواجە شدە است، اما ناظران منطقەای، بە دلیل فقدان اطلاع از مکانیزم‌های روند خلع سلاح و احتمال پرکردن مناطق کوهستانی کردستان توسط گروه‌های ستیزه‌جوی اسلام‌گرا، تردید دارند.