احتمال افزایش تنش‌ها میان اسرائیل و ترکیه در سوریە

Amr Alfiky / Reuters

هفته گذشته، مارکو روبیو وزیر امور خارجه آمریکا در جلسه‌ای در سنای این کشور هشدار داد که سوریه ممکن است تنها چند هفته با یک جنگ داخلی گسترده و تمام‌عیار فاصله داشته باشد. با توجە بە پتانسیل از سرگیری تنشها در سوریە، الهام احمد و فوزا یوسف دو تن از مقامات اداره خودگردان شمال و شرق سوریه، نیز اخیرا نسبت به «ازسرگیری درگیری‌های گسترده داخلی» هشدار داده‌اند.

در رابطە با احتمال تنشهای آتی در سوریە، نشریه فارین‌افیرس، در گزارشی تحلیلی که اوایل ماه جاری میلادی منتشر شده است، با اشاره به افزایش تنش‌ها میان اسرائیل و ترکیه بر سوریه، به عنوان یکی از عوامل احتمالی بروز درگیری در این کشور نام برده است.

فارین‌افیرس با اشاره به روی کار آمدن گروه اسلام‌گرای جهادیست هیئت تحریرالشام، بە رهبری احمد الشرع، از تلاش ترکیه برای گسترش نفوذ خود به سراسر سوریه و نگرانی اسرائیل از استقرار یک حکومت اسلام‌گرای سنی در مرزهای شمالی خود به عنوان دو عامل مهم تشدید کننده تنش‌های میان این دو کشور نام برده شده است.

این گزارش تلاش‌های هر دو کشور برای گسترش حضور نظامی خود در سوریه، با استفاده از خلاء قدرت پس از سقوط بشار اسد، را مورد بررسی قرار دادە است؛ تلاش‌هایی مانند آنچه در حمله ماه مارس اسرائیل به پایگاه نظامی تیاس (تی‌۴) در استان حمص سوریه برای ممانعت از استقرار سامانه‌های دفاع هوایی ترکیه رخ داد، گاهی به مرز شاخ و شانه کشیدن برای همدیگر یکدیگر رسیده است.

در گزارش فارین افیرس آمده است که اسرائیل پایگاههایی در مناطق حائل در جنوب سوریه نزدیک بلندی‌های جولان ایجاد از سوی دیگر بارها پایگاه‌های نظامی سوری را بمباران کرده است.

از سوی دیگر، ترکیه به دنبال گسترش نفوذ خود و حتی امضای پیمان دفاعی با دولت جدید سوریه است، تا بتواند امید کُردها برای خودمختاری را سرکوب کند و زمینه بازگشت سه میلیون پناهنده سوری که در ترکیه زندگی می‌کنند را مهیا سازد.

این گزارش افزوده است: در حالی که برخی در اسرائیل معتقدند باید با دولت جدید سوریه تعامل کرد، دیگر مقامات اسرائیل به رهبری بنیامین نتانیاهو بر این باورند که رویکرد دولت جدید، به رهبری اسلام‌گرایان سنی، رویکردی خصمانه خواهد بود و اسرائیل باید آماده مقابله نظامی باشد.

طرفداران دیدگاه نتانیاهو استدلال می‌کنند که برای سال‌ها، اسرائیل حضور یحیی سنوار، رهبر حماس در نوار غزه را تحمل کرد، که  او هم مانند احمد الشرع رئیس جمهور موقت سوریه وجهه‌ای پراگماتیستی داشت و از گروه فلسطینی جهاد اسلامی فاصله گرفت. اما در نهایت سنوار حمله مرگبار ۷ اکتبر را سازماندهی کرد. بنابراین «درس اسرائیلی‌ها از ۷ اکتبر این است که نمی‌توانند هیچ گروه جهادی را در نزدیکی مرزهای خود تحمل کنند.»

این گزارش می‌افزاید:

اسرائیل به‌ویژه از حضور ترکیه در سوریه نگران است زیرا در هراس است کە آنکارا سوریه را تشویق نماید تا از گروه‌های مسلح ضد اسرائیلی حمایت کند.

ترکیه طی چند سال اخیر درصدد بودە است تا اسلام سیاسی را گسترش دادە و خصومت خود را با اسرائیل تحمیق نماید. برای نمونه، در تبریک عید فطر در ۳۰ مارس، رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، اظهار داشتە بود خدا اسرائیل صهیونیستی را نابود کند.

نویسندگان گزارش فارین‌‌افیرس به اسرائیل توصیه کرده‌اند که از درگیری نظامی با ترکیه جلوگیری کند و تلاش کند تا با حفظ دیپلماسی، مرزهای نفوذ مشخصی در سوریه تعیین نماید. همچنین رسماً اعلام کند که ادعای سرزمینی علیه سوریه ندارد و حضورش در سوریه موقت است.

چند هفته پس از انتشار این گزارش، مارکو روبیو وزیر امور خارجه آمریکا نسبت به خطر بروز جنگ داخلی تمام‌عیار در سوریه هشدار داد. او روز سه‌شنبه ۲۰ مه، در جلسه‌ای در سنای آمریکا گفت که ارزیابی واشنگتن این است که سوریه ممکن است تنها چند هفته تا فروپاشی کامل و آغاز یک جنگ داخلی بزرگ و تجزیه کشور فاصله داشته باشد.

همچنین الهام احمد و فوزا یوسف دو تن از مسئولان مناطق خودگردان شمال و شرق سوریه-روژاوا، اخیرا در دو نشست جداگانه در قامشلی و آتن، هشدار دادند که تهدیدهای مداوم گروه‌های جهادی به همراه رویکرد حکومت جدید به ایجاد ساختاری متمرکز مشابه رژیم پیشین سوریه، می‌تواند به از سرگیری دوباره درگیری‌های گسترده داخلی منجر شود.

در ماه مارس درگیری‌های خونینی میان نیروهای حکومت جدید سوریه و اقلیت علوی در مناطق ساحلی این کشور روی داد که بر اثر آن بالغ بر ۱۵۰۰ نفر از جمله ده‌ها غیرنظامی، کشته و هزاران نفر دیگر آواره شدند.

اواخر ماه آوریل نیز، بیش از ۱۰۰ سوری در درگیری بین اسلام‌گرایان سنی وابسته به حکومت جدید و گروه‌های مسلح دروزی کشته شدند.