گزارشی از سفر ترامپ به کشورهای عربی: قراردادهای میلیارد دلاری و منافع مالی خانواده

ترامپ هنگام امضای قراردادهای چند صد میلیار دلاری با شیخ تمیم بن حمد آل‌ثانی امیر قطر

در دو روز اول سفر سه‌روزه دونالد ترامپ به کشورهای ثروتمند عربی، قراردادهای اقتصادی و نظامی کلانی با عربستان سعودی، قطر و امارات به امضا رسید. گزارش‌ها همچنین به منافع مالی گسترده خانواده ترامپ در این کشورها اشاره دارند که می‌تواند تضاد منافع سیاسی و مالی ایجاد کند. این سفر تأثیر مهمی بر روابط منطقه‌ای و جهانی دارد.

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، در سفری سه‌روزه به سە کشور ثروتمند جهان، روز سه‌شنبه وارد ریاض پایتخت عربستان سعودی شد و روز بعد به دوحه، پایتخت قطر رفت. این سفر که نخستین دیدار رسمی او در دوره دوم ریاست‌جمهوری‌اش است، با استقبال گرم مقامات سعودی و قطری و امضای قراردادهای گسترده اقتصادی و نظامی مواجه شد.

استقبال نمادین و قراردادهای تاریخی

محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، شخصاً برای استقبال از ترامپ در فرودگاه حضور یافت که این اقدام در تضاد کامل با استقبال سرد از جو بایدن در سال ۲۰۲۲ بود.

در ضیافت سلطنتی، دو طرف چندین تفاهم‌نامه کلان امضا کردند که مهم‌ترین آن قرارداد فروش تسلیحات به ارزش ۱۴۲ میلیارد دلار بود. این قرارداد که توسط کاخ سفید «بزرگ‌ترین معامله دفاعی تاریخ ایالات متحده و عربستان» خوانده شد، شامل تجهیز نیروهای هوایی، سامانه‌های پدافند موشکی، امنیت مرزی و دریایی و ارتقای زیرساخت‌های نظامی عربستان می‌شود.

علاوه بر بخش نظامی، توافقاتی در حوزه انرژی، منابع معدنی، همکاری‌های فضایی و بهداشت نیز صورت گرفت. محمد بن سلمان اعلام کرد ارزش کل توافقات به بیش از ۶۰۰ میلیارد دلار رسیده و انتظار می‌رود این رقم تا ماه‌های آینده به یک تریلیون دلار افزایش یابد. در نشست‌های سرمایه‌گذاری مشترک، چهره‌های شاخصی مانند ایلان ماسک، مدیرعامل تسلا و اسپیس‌ایکس، نمایندگان شرکت‌های بزرگی همچون بوئینگ، گوگل و آمازون حضور داشتند و هدف گسترش همکاری‌ها در حوزه‌های فناوری، هوش مصنوعی و انرژی اعلام شد.

پیام‌های ترامپ درباره ایران و واکنش مقامات این کشور

ترامپ در اولین روز سفر خود و در سخنرانی خود در مجمع سرمایه‌گذاری سعودی-آمریکا، ایران را «مخرب‌ترین نیروی خاورمیانه» توصیف کرد و هشدار داد در صورت رد کردن «شاخه زیتون صلح» از سوی رهبری ایران، سیاست فشار حداکثری آمریکا بازخواهد گشت. او اعلام کرد صادرات نفت ایران را به صفر خواهد رساند و از دستیابی جمهوری اسلامی به سلاح هسته‌ای جلوگیری خواهد کرد. ترامپ همچنین توسعه کشورهای عربی منطقه را ستود و آن را در تضاد با وضعیت بحرانی ایران دانست. او گفت: «در حالی‌که شما بیابان را به باغ تبدیل کرده‌اید، ایران باغ را به بیابان تبدیل کرده است.»

مواضع ترامپ درباره ایران با واکنش تند وزارت خارجه و مقامات ایرانی مواجه شد. عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران سخنان ترامپ را «فریبکارانه و توهین‌آمیز» خواند و تأکید کرد که ایران عامل مشکلات منطقه نیست و فشارها و تحریم‌های آمریکا موجب عقب‌ماندگی اقتصادی کشور شده‌اند. همچنین پزشکیان در سخنرانی تلویزیونی آمریکا را به تنش‌زایی در منطقه متهم کرد. اگرچه ترامپ ایران را مخرب‌ترین نیروی منطقه خواند، اما در سخنانش ابراز امیدواری کرد مذاکرات هسته‌ای به نتیجه برسد.

دیدار با احمد شرع و لغو تحریم‌های سوریه

یکی از تحولات غیرمنتظره سفر، دیدار روز دوم ترامپ با احمد شرع، رئیس‌جمهور موقت سوریه، بود؛ دیداری که اولین ملاقات رسمی رهبران دو کشور پس از ۲۵ سال به شمار می‌رود. در این دیدار، ترامپ اعلام کرد که تحریم‌های آمریکا علیه سوریه لغو خواهد شد، اقدامی که با استقبال مردم سوریه همراه بود. لغو تحریم‌ها زمینه را برای سرمایه‌گذاری اقتصادی عربستان، ترکیه و شرکت‌های آمریکایی در سوریه فراهم می‌کند.

در مقابل ترامپ از احمد شرع خواست تا به پیمان ابراهیم برای عادی‌سازی روابط با اسرائیل بپیوندد، ستیزه‌جویان اسلام‌گرای خارجی را، که بسیاری از آنها متحد الشرع هستند، از سوریه اخراج کند و در مبارزه با داعش با آمریکا همکاری نماید. ترامپ الشرع را «جوان، جذاب، سرسخت و جنگجو» توصیف کرد و گذشته او را «بسیار قوی» دانست. احمد شرع نیز لغو تحریم‌ها را «تاریخی و شجاعانه» توصیف کرد.

احمد الشرع رئیس جمهور موقفت سوریه، محمد بن‌سلمان ولیعهد سعودی و دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا

قراردادهای اقتصادی و همکاری با قطر

در ادامه سفر، ترامپ وارد قطر شد و در آنجا نیز قراردادهای مهمی منعقد گردید. از جمله قرارداد خرید ۲۱۰ فروند هواپیما از شرکت بوئینگ به ارزش حدود ۹۶ میلیارد دلار که بخشی از توافقات کلی به ارزش ۲۴۳ میلیارد دلار بود.

در قطر درباره مسائل جهانی از جمله جنگ روسیه و اوکراین و ایران نیز صحبت کرد و ضمن یادآوری نقش سازنده‌ي قطر در روند مذاکرات هسته‌ای بین ایران و آمریکا، ابراز امیدواری نمود که این روند پیشرفت کند.

سفر ترامپ به کشورهای حاشیه خلیج فارس و معاملات خانوادگی

اما نکته‌ای دیگر که در این سفر حایز اهمیت است و تا اندازه‌ای می‌تواند اشتیاق زیاد ترامپ به سفر به کشورهای حاشیه خلیج فارس را توجیه کند، منافع عظیم خانوادگی او در این کشورها است.

محمد بازی، روزنامه‌نگار و استاد دانشگاه در نیویورک، در گزارشی که توسط گاردین منتشر شده، می‌گوید در حالی که ارزش واقعی سرمایه‌گذاری‌های عربستان سعودی و سایر کشورهای عربی حوزه خلیج فارس در اقتصاد ایالات متحده همچنان مبهم است، معاملات آنها با کسب‌وکار خانوادگی ترامپ و شرکای خارجی آن بسیار ملموس‌تر است. وی گزارشی از معاملات خانواده ترامپ با عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی ارائه می‌دهد:

در عربستان سعودی قراردادهای برندسازی دو برج بزرگ ترامپ در ریاض و جده با همکاری شرکت دار گلوبال (وابسته به دولت سعودی) که درآمد میلیارد دلاری از حق امتیاز برای خانواده ترامپ ایجاد می‌کند منعقد شدند. همچنین حمایت مالی سعودی‌ها از لیگ گلف LIV در زمین‌های گلف ترامپ نیز تائید شد.

در قطر نیز پروژه احداث باشگاه و ویلاهای گلف بین‌المللی ترامپ در نزدیکی دوحه با مشارکت شرکت دولتی قطری و دار گلوبال؛ درآمدزایی از برندسازی بدون سرمایه‌گذاری مستقیم و نگرانی درباره دریافت درآمد از دولت خارجی بدون تأیید کنگره بە اجرا درخواهد آمد.

در امارات متحده عربی نیز مدیریت باشگاه گلف ترامپ در دبی و پروژه هتل و برج ۸۰ طبقه ترامپ به ارزش یک میلیارد دلار بە فعلیت خواهند پیوست. معامله ۲ میلیارد دلاری اریک ترامپ، پسر ۴۱ سالە ترامپ، در حوزه ارز دیجیتال با صندوق سرمایه‌گذاری تحت حمایت دولت ابوظبی نیز تائید شدە است.

این معاملات نشان‌دهنده منافع مالی گسترده خانواده ترامپ در کشورهای حوزه خلیج فارس و احتمال تضاد منافع مالی با نقش سیاسی ترامپ است.