اروپا از به حاشیه رانده شدن در مذاکرات ترامپ و پوتین نگران است

دیدار آتی ترامپ و پوتین در آلاسکا، نگرانی جدی پایتخت‌های اروپایی را برانگیخته است. دیپلمات‌ها بیم دارند توافق احتمالی، مرزهای اوکراین را تغییر داده و نفوذ اروپا را کاهش دهد. ابهام درباره خواسته‌های پوتین، از جمله کنترل دونتسک، خرسون و کریمه، بی‌اعتمادی را تشدید کرده است. رهبران اروپایی خواستار مشارکت در مذاکرات و تضمین امنیتی قوی‌اند، اما نفوذ محدودشان آینده توافق را نامطمئن کرده است.

در آستانه دیدار غیرمنتظره روز جمعه میان دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا، و ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، در آلاسکا، پایتخت‌های اروپایی با نگرانی رو‌به‌رو شده‌اند. شبکه سی‌ان‌ان گزارش داده است کە دیپلمات‌های اروپایی بیم دارند که این دیدار اتحاد فرااقیانوسی را تضعیف کردە، به پوتین امکان تحقق خواسته‌هایش در اوکراین بدهد و منافع اروپا را به حاشیه براند.

یک دیپلمات اروپایی به سی‌ان‌ان گفته است: «ما در خطر تبدیل شدن به پاورقی تاریخ هستیم.» این نگرانی عمدتاً به دلیل فقدان شفافیت درباره پیشنهادهای کرملین برای توقف جنگ در اوکراین عنوان شده است. نه پوتین و نه استیو ویتکاف، فرستاده آمریکا که چهارشنبه گذشته با او دیدار کرده بود، جزئیاتی را در این خصوص ارائه نکرده‌اند.

ترامپ پس از بازگشت ویتکاف از مسکو گفت:

موضوع بسیار پیچیده است. برخی مناطق بازپس گرفته می‌شوند، برخی معاوضه می‌شوند. تبادل سرزمین‌هایی صورت خواهد گرفت که به نفع هر دو طرف است.

رهبران اروپایی اما تردید دارند چنین توافقی به سود اوکراین یا منطقه باشد.

بنا

بر برآوردهای مؤسسه مطالعات جنگ (ISW)، مستقر در واشینگتن، دولت ترامپ از ششم اوت ۲۰۲۵ تاکنون چهار توصیف متفاوت از خواسته‌های پوتین برای آتش‌بس ارائه کرده است.

یکی از مطالبات ثابت، عقب‌نشینی نیروهای اوکراینی از تمام منطقه دونتسک، از جمله شهرهای اسلوویانسک، کراماتورسک و کستیانتینیوکا است که به گفته این مؤسسه، خط دفاعی مستحکم اوکراین موسوم به «کمربند قلعه» را از میان می‌برد.

مایک رایان، ژنرال پیشین استرالیایی، هشدار داده است که واگذاری سرزمینی می‌تواند به «پایگاهی برای تهاجمات آینده روسیه» تبدیل شود. او این وضعیت را با توافق مونیخ در سال ۱۹۳۸ مقایسه کرده است.

در پاریس، برلین و لندن این تصور وجود دارد که دولت ترامپ به اصل احترام به مرزهای بین‌المللی بی‌توجه است.

روز شنبه بریتانیا، فرانسه، آلمان، ایتالیا، لهستان، فنلاند و اتحادیه اروپا بیانیه مشترکی صادر کردند که در آن بر «تغییرناپذیری مرزهای بین‌المللی با زور» تأکید شد. این بیانیه همزمان با تلاش رهبران اروپایی برای کسب شفافیت از جِی‌دی ونس، معاون رئیس‌جمهور آمریکا که به بریتانیا سفر کرده بود، منتشر شد.

ابهامات اصلی در این بارە حاکی از این مسالە است که آیا پوتین بر کنترل روسیه بر مناطق خرسون و زاپوریژیا، که بخش‌هایی از آن‌ها همچنان در کنترل اوکراین است، اصرار خواهد داشت یا به توقف درگیری‌ها در خطوط کنونی رضایت خواهد داد.

همچنین مشخص نیست که آیا پوتین خواستار به رسمیت شناختن حاکمیت روسیه بر کریمه از سوی اوکراین خواهد شد یا نه؛ خواسته‌ای که به گفته ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، مغایر با قانون اساسی این کشور است.

رهبران اروپایی معتقدند آتش‌بس باید پیش‌شرط هر مذاکره درباره تبادل سرزمینی باشد و خط تماس فعلی باید مبنای گفت‌وگو قرار گیرد.

موضوع مبهم دیگر، احتمال تشکیل «نیروی تضمین آتش‌بس» اروپایی است. مسکو تاکنون با حضور اعضای ناتو در چنین نیرویی مخالفت نمودە و نشانه‌ای از تغییر این موضع دیده نمی‌شود.

بیانیه رهبران اروپایی بر لزوم «تضمین‌های امنیتی قوی و معتبر» برای حفاظت از حاکمیت اوکراین تأکید کرده است. با این حال، تحلیلگران در توان اروپا برای اعمال نفوذ تردید دارند.

ریم ممتاز از اندیشکده کارنگی گفته است: «رهبران اروپایی از زمان تحلیف ترامپ در ژانویه ۲۰۲۵، سوار ترن هوایی ترامپ شده‌اند، خود را بسته‌اند و مرتب از وحشت فریاد زده‌اند، اما نتوانسته‌اند پیاده شوند.»

کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز در این بارە تصریح کردە است کە هر توافقی میان آمریکا و روسیه باید اوکراین و اتحادیه اروپا را نیز شامل شود.

فردریش مرتس، صدراعظم آلمان، نیز تأکید کرده که مسائل سرزمینی نباید بدون حضور اروپایی‌ها و اوکراینی‌ها تصمیم‌گیری شود.

دونالد تاسک، نخست‌وزیر لهستان، اعلام نمودە است که آمریکا پیش از برگزاری این نشست با شرکای اروپایی مشورت خواهد کرد، اما دامنه و شکل این مشورت‌ها مشخص نیست.

برخی تحلیلگران معتقدند آمریکا فاقد راهبرد منسجم برای اوکراین بودە و سیاستگذاری آن تحت تأثیر خشم، تکانه‌ها، شبکه‌های اجتماعی و تمایل ترامپ به کسب جایزه صلح نوبل قرار دارد.

با نزدیک شدن به اجلاس آلاسکا، رهبران اروپایی در تلاش‌اند از حاکمیت اوکراین حمایت کنند، اما نفوذ محدودی بر نتیجه مذاکرات دارند. ناظران می‌گویند روزهای آینده محک مهمی برای سنجش توان اروپا در تأثیرگذاری بر صحنه ژئوپلیتیک خواهد بود.