ایران در چنگال کم‌آبی؛ سدهای کلیدی در آستانه خشک شدن
- Arena Website
- May 5
- 2 min read
ایران با بحران کم‌آبی بی‌سابقه‌ای دست‌وپنجه نرم می‌کند که با کاهش ۳۷ درصدی ورودی آب به مخازن سدهای کشور و ذخایر آبی کمتر از ۱۰ درصد در هفت سد کلیدی همراه شده است. این وضعیت، تأمین آب شرب، کشاورزی و تولید برق را به شدت تهدید می‌کند.
طبق آمار سال جاری، حجم آب مخازن سدهای ایران تا ۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۴ به ۲۷.۱۹ میلیارد مترمکعب رسیده که نسبت به ۳۲.۹۰ میلیارد مترمکعب سال گذشته، ۱۷ درصد کاهش یافته است. پرشدگی مخازن سدها ۵۲ درصد است، در حالی که سال گذشته این رقم ۶۵ درصد بود. ورودی آب به سدها از ابتدای سال آبی (مهر ۱۴۰۳) تا ۱۳ اردیبهشت به ۱۸.۱۹ میلیارد مترمکعب رسیده که ۳۷ درصد کمتر از سال قبل (۲۹.۰۴ میلیارد مترمکعب) است. خروجی آب سدها نیز ۱۵ درصد کاهش یافته است.
بر ا‌ساس دادەهای وزارت نیروی ایران هفت سد کلیدی، شامل لار در تهران با ۶ درصد، دوستی در خراسان رضوی با ۹ درصد، استقلال در هرمزگان با ۶ درصد، شمیل و نیان در هرمزگان با ۱ درصد، تنگوئه سیرجان در کرمان با ۸ درصد، رودبال داراب در فارس با ۲ درصد و ساوه در مرکزی با ۹ درصد، در آستانه خشک شدن قرار دارند.
به گفتە مقامات ایرانی، کاهش بارندگی عامل اصلی این بحران است. ارتفاع ریزش‌های جوی تا ۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۴ به ۱۳۶.۶ میلی‌متر رسیده که ۳۸ درصد کمتر از میانگین بلندمدت ۲۱۸.۶ میلی‌متر و ۳۳ درصد کمتر از سال گذشته با ۲۰۳ میلی‌متر است. این کاهش، به‌ویژه در مناطق مرکزی و شرقی، ورودی سدها را به شدت کاهش داده است.
کارشناسان هشدار داده‌اند که ادامه این روند، تولید برق‌آبی را مختل کرده و احتمال خاموشی در تابستان ۱۴۰۴ را افزایش می‌دهد. کمبود آب همچنین تولیدات کشاورزی و امنیت غذایی را تهدید می‌کند و می‌تواند به مهاجرت اجباری و تنش‌های اجتماعی منجر شود.
فیروز قاسم‌زاده، مدیرکل دفتر اطلاعات و داده‌های آب ایران بر صرفه‌جویی در مصرف آب و استفاده از پساب برای مصارف غیرشرب تأکید کرده و بهبود نسبی برخی سدها به دلیل بارندگی‌های بهاره را موقتی دانسته است. او هشدار داده که کسری بلندمدت منابع آبی جبران نخواهد شد.
ایران سال‌هاست با کم‌آبی مواجه است. تغییرات اقلیمی، کاهش بارندگی، برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی و مدیریت ناکارآمد، کشور را در معرض تنش آبی شدید قرار داده است. وزارت نیرو طرح‌هایی مانند انتقال آب بین‌حوضه‌ای و بازچرخانی آب پیشنهاد داده، اما این طرح‌ها به دلیل هزینه‌های بالا و تأثیرات زیست‌محیطی با انتقادهایی مواجه شده‌اند.
