تحولات اخیر در غزه: از کمین خونین تا اعلام منطقه جنگی

در روزهای اخیر، غزه بار دیگر صحنه تحولات سرنوشت‌سازی بوده است که هم‌زمان ابعاد نظامی و انسانی بحران را برجسته کرده‌اند. دو رویداد مهم کمین سنگین نیروهای حماس علیه ارتش اسرائیل در محله الزیتون و اعلام رسمی شهر غزه به‌عنوان «منطقه جنگی»، نقطه عطفی تازه در جنگی طولانی و فرسایشی ایجاد کرده است.

بر اساس گزارش رسانه‌های عبری، شامگاه جمعه نیروهای ارتش اسرائیل در جریان عملیاتی در شرق غزه وارد تله‌ای از پیش طراحی‌شده توسط حماس شدند. این حادثه به‌سرعت به‌عنوان یکی از دشوارترین رویدادهای امنیتی اسرائیل از هفتم اکتبر ۲۰۲۳ توصیف شد.

به گفته منابع اسرائیلی، نیروهای حماس با استفاده از تجهیزات دید در شب، شناسایی دقیق مسیر حرکت نیروهای اسرائیلی و اجرای تاکتیک‌های هماهنگ توانستند یگان مهاجم را غافلگیر کنند.

نتیجه این حمله مرگبار، کشته شدن یک نظامی اسرائیلی، زخمی شدن دست‌کم یازده نفر و مفقود شدن چهار سرباز دیگر بود که گمان می‌رود به اسارت حماس درآمده باشند.

همین احتمال باعث شد ارتش اسرائیل پروتکل جنجالی «هانیبال» را فعال کند؛ دستورالعملی که اجازە میدهد برای جلوگیری از اسارت یک سرباز می‌توان از هر نوع نیروی مرگباری، حتی اگر جان همان سرباز را هم به خطر بیندازد استفادە کنند.

به‌دنبال این رویداد، ارتش واحدهای کمکی را به منطقه اعزام کرد، اما برخی منابع تأیید کرده‌اند که بخشی از نیروهای اسرائیلی ناگزیر از عقب‌نشینی از محله الزیتون شدند.

این رخداد بار دیگر نشان داد که باوجود ماه‌ها عملیات زمینی و هوایی، توان حماس در جنگ شهری و استفاده از تاکتیک‌های غافلگیرکننده همچنان حفظ شده است.

اعلام غزه به‌عنوان منطقه جنگی

ارتش اسرائیل دیروز ٢٩ اوت، ٧ شهریور، با انتشار بیانیه‌ای رسمی اعلام کرد که شهر غزه از این پس منطقه جنگی محسوب می‌شود. این تصمیم بدان معناست که دیگر هیچ‌گونه وقفه تاکتیکی یا آتش‌بس محدود برای انتقال کمک‌های بشردوستانه در این شهر اعمال نخواهد شد.

در این رابطە سخنگوی ارتش تصریح کرد که تصمیم مذکور بر اساس ارزیابی‌های امنیتی و دستورات مستقیم رهبران سیاسی اتخاذ شده است.

این تحول در عمل نشانه‌ای از آغاز مرحله تازه‌ای از عملیات زمینی است. ارتش دفاعی اسرائیل IDF تأیید کرده است که نیروهایش در اطراف غزه مستقر و ورود به محله‌های شمالی و شرقی آغاز شده است.

هم‌زمان، منابع میدانی به رسانه‌های عربی گزارش داده‌اند که ستون‌های تانک و خودروهای زرهی با پشتیبانی توپخانه و نیروی هوایی به سمت ورودی‌های محله الصفطاوی در شمال غزه حرکت کرده‌اند. مناطق شمالی به‌ویژه جبالیا نیز به‌شدت هدف گلوله‌باران قرار گرفته است.

به نوشته رویترز، این تصمیم موجب توقف وقفه‌های محدودی شد که تا پیش از این امکان رساندن مقدار اندکی غذا و دارو به داخل شهر را فراهم می‌کرد.

ارتش اسرائیل هم‌زمان مدعی است که عملیات نظامی با تلاش برای پشتیبانی از فعالیت‌های بشردوستانه در سایر بخش‌های نوار غزه ادامه پیدا خواهد کرد که با تردید نهادهای امدادی و سازمان‌های بین‌المللی روبه‌رو شده است.

پیامدهای انسانی: فاجعه بی‌سابقه

اعلام غزه به‌عنوان منطقه جنگی در حالی صورت گرفت که بحران انسانی به نقطه‌ای بی‌سابقه رسیده است. وزارت بهداشت غزه گزارش داده است که از اکتبر ۲۰۲۳ تاکنون بیش از ۶۳هزار فلسطینی کشته شده‌اند. افزون بر این، صدها نفر دیگر در ماه‌های اخیر به دلیل گرسنگی و سوءتغذیه جان باخته‌اند.

سازمان‌های بین‌المللی بارها هشدار داده‌اند که گرسنگی و فروپاشی زیرساخت‌های بهداشتی در حال تبدیل شدن به مهم‌ترین عامل مرگ غیرمستقیم در این منطقه است.

به گزارش گاردین، پایان آتش‌بس‌های موضعی عملاً جریان اندک مواد غذایی و دارویی به شهر غزه را قطع کرده است. این امر خطر شیوع بیماری‌های واگیردار و افزایش مرگ‌ومیر ناشی از کمبود دارو را تشدید کرده است.

در همین حال، بیش از ۵۰۰ کارمند بخش حقوق بشر سازمان ملل متحد از کمیساریای عالی حقوق بشر خواسته‌اند که اقدامات اسرائیل در غزه را رسماً نسل‌کشی طبقه‌بندی کند.

کمین الزیتون و اعلام رسمی غزه به‌عنوان منطقه جنگی، هر دو نشان‌دهنده مرحله تازه‌ای از جنگ‌اند که ابعاد میدانی و انسانی آن درهم‌تنیده‌اند. از یک سو، توان حماس در ایجاد کمین‌های پیچیده نشان می‌دهد که حتی پس از ماه‌ها عملیات، اسرائیل نتوانسته ظرفیت رزمی این گروه را به‌طور کامل مهار کند. از سوی دیگر، تصمیم به محاصره کامل غزه و قطع آتش‌بس‌های محدود، شرایط انسانی را به نقطه‌ای بحرانی سوق داده است.

این دو روند در کنار هم تصویری روشن را از شدت گرفتن نبردهای خیابانی و هم‌زمان فروپاشی شرایط زیستی میلیون‌ها غیرنظامی ارائە می دهند.

در چنین فضایی، امکان شکل‌گیری هرگونه روند سیاسی یا دیپلماتیک به‌شدت کاهش یافته و بحران فلسطین بیش از هر زمان دیگر در وضعیت انسداد کامل قرار گرفته است.