مذاکرات غیر مستقیم ایران و آمریکا در عمان تلاشی تازه برای کاهش تنش‌ها است
- Arena Website
- Apr 15
- 3 min read
نشست مقامات جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا در مسقط، پایتخت عمان، کە در فضایی به شدت امنیتی برگزار شد، به عنوان گامی مهم در مسیر کاهش تنش‌های فزاینده پیرامون برنامه هسته‌ای ایران و تهدیدهای واشنگتن علیه تهران تلقی می‌شود.
طبق اخبار منتشر شدە گفتگوهای میان ایران-واشنگتن بنا بە اصرار طرف ایرانی به صورت غیرمستقیم برگزار شد، به این معنا که هیئت‌های مذاکره‌کننده ایران و آمریکا در اتاق‌های جداگانه مستقر بوده و از طریق وزیر امور خارجه عمان، بدر البوسعیدی، پیام‌ها و مواضع خود را به طرف مقابل منتقل کردند. هرچنددر پایان نشست، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، برخوردی کوتاه و نمادین با استیو ویتکوف، نماینده ویژه آمریکا داشت، اما به گفته‌ی مقامات ایرانی هیچ گفتگوی مستقیم و رسمی میان دو طرف صورت نگرفت.
تمرکز بر موضوع هسته‌ای
به گفته وال استریت ژورنال، محور اصلی این مذاکرات برنامه هسته‌ای ایران بود. جمهوری اسلامی به‌صراحت اعلام کرده که تنها درباره مسائل مرتبط با فعالیت‌های هسته‌ایگفت‌وگو خواهد کرد و موضوعاتی چون برنامه موشکی یاسیاست‌های منطقه‌ای را از دستور کار خارج دانسته است. اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، یک روز پس از این دیدار دوباره موضع ایران را در این باره تکرار کرد.
ایران در حال حاضر سطح غنی‌سازی اورانیوم را به ۶۰ درصد رسانده که فاصله اندکی با غنای مورد نیاز برای تولید سلاح هسته‌ای دارد. طرف ایرانی در این مذاکرات خواهان کاهش بخشی از تحریم‌های اقتصادی آمریکا در ازای اعمال محدودیت‌هایی بر فعالیت‌های هسته‌ای‌اش شده است. درخواستی که قبلا در توافق برجام در سال ۲۰۱۵/ ۱۳۹۴ گنجانده شده و سه سال بعد دونالد ترامپ بعنوان رئیس جمهور وقت از آن خارج شده بود. واشنگتن تاکنون از پذیرش این پیشنهادبه‌طور کامل خودداری کرده و خواهان بسته‌ای گسترده‌تر از توافقات با تعهداتی روشن تر از سوی تهران است.
تبادل زندانیان؛ مسأله‌ای جانبی اما مهم
علاوه بر موضوع هسته‌ای، مسئله تبادل زندانیان نیز در حاشیه این مذاکرات مطرح شده است. ایران تعدادی از شهروندان دوتابعیتی ایرانی-آمریکایی را در بازداشت دارد و در مقابل خواستار آزادی اتباع ایرانی محبوس در آمریکا است. گفت‌وگوها پیرامون این موضوع نیز با میانجی‌گری عمان در حال پیگیری است.
مقامات عمانی که پیش از این نیز نقش مؤثری در تسهیل گفتگوهای میان ایران و غرب ایفاکرده‌اند، تلاش دارند تا از شدت تنش‌ها در منطقه کاستە و زمینه را برای تفاهمی دیپلماتیک فراهم سازند.
واکنش‌ها و چشم‌انداز آینده
در واکنش بە این گفتگوها، ژان-نوئل بارو، وزیر امور خارجه فرانسه، با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که فرانسه گفت‌وگوهای آغاز شده در مسقط را از نزدیک دنبال کردە و در اینباره باشرکای اروپایی خود، به‌ویژه بریتانیا و آلمان در هماهنگی کامل است. وی تأکیدکردکه هرگونه پیشرفت در مذاکرات میان ایران و ایالات متحده باید با منافع امنیتی اروپا مطابقت داشته باشد، به‌ویژه در ارتباط بابرنامه هسته‌ای ایران و خطرهای اشاعه آن.
بارو تصریح کرد: «فرانسه به یک رویکرد دیپلماتیک، اماهوشیارانه پایبند است»، و بر لزوم وجود چارچوبی شفاف و تحت کنترل برای هرگونه تحول در برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران تأکیدکرد.
اگرچە طرفین پس از پایان نخستین دور از مذاکرات، فضای گفت‌وگوها را «سازنده» ارزیابی کرده و اعلام کرده‌اند که قرار است دور بعدی مذاکرات در روز شنبه آینده نە در در رم بلکە همچنان در مسقط برگزار شود. با این حال، ناظران سیاسی تأکید دارند که فاصله میان مواضع طرفین همچنان قابل توجه است و حصول توافقی جامع نیازمند اراده سیاسی قوی و امتیازدهی متقابل خواهد بود.
رئیس‌جمهور ایالات متحده، دونالد ترامپ، که همواره موضعی سخت‌گیرانه در قبال ایران اتخاذ کرده، در آستانه این مذاکرات هشدار داده بود که در صورت عدم دستیابی به توافق، همه گزینه‌ها از جمله اقدام نظامی روی میز خواهد بود. وی تأکید کرده که ساخت سلاح هسته‌ای توسط ایران خط قرمزی برای واشنگتن محسوب می‌شود.
در سوی دیگر، ایران نیز با بی‌اعتمادی به نیت آمریکا به مذاکرات وارد شده است. خروج یک‌جانبه ایالات متحده از توافق هسته‌ایبرجام در سال ۲۰۱۸ و بازگرداندن تحریم‌ها،خاطره‌ای تلخ در ذهن دیپلمات‌های ایرانی به جا گذاشته است. با این وجود، رهبر ایران، علیخامنه‌ای، با اعطای اختیارات کامل به عباس عراقچی، چراغ سبز خود را برای پیشبرد این گفتگوها نشان داده است.
