اهداف پنهان هشدار اصلاح‌طلبان به پزشکیان؛ همراهی، معامله یا گروکشی نرم؟
- Arena Website
- Jul 28
- 3 min read
جبهه اصلاحات ایران در نامه‌ای رسمی خطاب مسعود پزشکیان، نسبت به تشدید انزوای بین‌المللی، تضعیف انسجام داخلی، و تداوم سیاست‌های پرهزینه هشدار داده و خواستار بازنگری فوری در رویکردهای کلان ایران شده است.
روز گذشتە جبهە اصلاح طلبان ایران با انتشار نامەای رسمی خطاب بە مسعود پزشکیان، خواهان بازنگری سریع در امور راهبردی کلان ایران شد.
این نامه، که هم‌زمان با پایان جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل و در فضای شکننده پس از آتش‌بس منتشر شده، ایران را در آستانه سه سناریوی خطرناک توصیف می‌کند: بازگشت به جنگ، فرسایش در وضعیت نه‌جنگ و نه‌صلح، یا گذار به توسعه و تعامل سازنده با جهان.
اصلاح‌طلبان در این بیانیه، با اشاره به انفعال دولت در قبال بحران‌های اخیر و چندصدایی در سیاست خارجی، تأکید کرده‌اند که تداوم این وضعیت به افزایش فشارهای خارجی و نارضایتی اجتماعی خواهد انجامید.
آنها از رئیس‌جمهور خواسته‌اند با پرهیز از مصلحت‌گرایی و شکستن سکوت، ابتکار عمل را در دست گیرد و کشور را از وضعیت «بی‌تصمیمی استراتژیک» نجات دهد.
پیشنهادهایی چون تمرکز سیاست خارجی در وزارت خارجه، مذاکره مستقیم با آمریکا، اصلاحات سیاسی، آزادی زندانیان سیاسی و مستندسازی جنایات اسرائیل، در این نامه به‌عنوان مسیرهای ممکن برای خروج از بحران معرفی شده‌اند.
دو هدف پنهان در یک نامه علنی
در ظاهر، این نامه تلاشی برای باز کردن قفل سیاست‌گذاری در شرایط بحرانی این روزهای ایران است؛ اما در بطن خود، می‌تواند حامل دو هدف راهبردی برای جریان اصلاح‌طلب باشد.
احتمال نخست، این‌که اصلاح‌طلبان در پی بازتعریف جایگاه خود در ساختار قدرت، آن‌هم پس از سال‌ها حذف و حاشیه‌نشینی هستند. نامه، درواقع تلاشی برای بازگشت به بازی قدرت از درِ بحران است.
این جریان در پی آن است که به دولت پزشکیان فشار بیاورد تا در چانه‌زنی‌های درون‌ساختاری، بخشی از قدرت را به آنان تفویض کند. چه در قالب انتصاب‌های کلیدی، چه در مشارکت در تصمیم‌سازی‌های راهبردی، به‌ویژه در حوزه سیاست خارجی آنها به دنبال سهیم شدن هستند.
دومین هدف، اعمال فشار غیرمستقیم بر جناح راست و نهادهای امنیتی-نظامی و حتی خامنه‌ای و حلقه نزدیکان او است.
اصلاح‌طلبان با ترسیم سه‌راهی سرنوشت، درواقع این پیام را به ساختار قدرت منتقل کرده‌اند که اگر اصلاح‌طلبی نادیده گرفته شود، روند امور ممکن است به سمت سناریوهای نامطلوب سوق یابد، سناریوهایی که بیش از آن‌که «پیش‌بینی» باشند، به‌نوعی «هشدار» و حتی تهدید نرم تلقی می‌شوند.
آنها با زبانی غیرمستقیم می‌گویند: اگر ما در ساختار لحاظ نشویم، ایران ممکن است به سمت جنگ یا فرسایش بی‌پایان برود؛ اما اگر اصلاح‌طلبان مجدداً در مدار تصمیم‌گیری قرار گیرند، گذار به توسعه و تعامل جهانی ممکن خواهد بود.
تاکتیک اصلاح‌طلبانه: همراهی، معامله یا گروکشی نرم؟!
نکته قابل تأمل آن‌که این نامه، بیش از آن‌که متوجه افکار عمومی باشد، رو به درون ساختار قدرت نوشته شده است. محتوا، لحن و پیشنهادهای آن به‌گونه‌ای تنظیم شده‌اند که بتوانند هم فشار علنی بر دولت پزشکیان وارد کنند، و هم پشت‌پرده، فرصت چانه‌زنی فراهم آورند.
به همین دلیل نیز می‌توان این برداشت را هم داشت که این نامه احتمالاً محصول نوعی هماهنگی یا حتی توافق اولیه میان اصلاح‌طلبان و تیم پزشکیان است.
این نامه، توافقی نانوشته برای بازگشت تدریجی اصلاح‌طلبان به ساختار قدرت است؛ به‌ویژه در برابر جبهه اصول‌گرایان تندرو که تلاش می‌کنند همچنان هسته سخت سیاست خارجی و امنیت ملی را در قبضه خود نگه دارند.
در این چارچوب، اصلاح‌طلبان نه‌تنها خواهان «باز شدن» فضا هستند، بلکه به‌دنبال آن‌اند که هزینه‌های احتمالی بحران بعدی را از هم‌اکنون پیش‌فاکتور کنند و نشان دهند که در صورت نادیده‌گرفته‌شدن، کشور ممکن است وارد مسیرهای پرهزینه‌تری شود.
سیاست‌ورزی در سایه تهدید یا عقلانیت مشروط؟
نامه جبهه اصلاحات را می‌توان نوعی دیپلماسی داخلی با زبان هشدار دانست. این هشدار نه از سر انکار قدرت ساختار، بلکه برای چانه‌زنی بر سر سهمی دوباره در معماری قدرت است.
اصلاح‌طلبان می‌دانند که بدون همراهی با دولت مستقر و بدون ایجاد شکاف در جبهه اصول‌گرایان، امکان بازگشت به بازی نخواهند داشت.
از همین رو، ضمن هشدار نسبت به خطرات مسیرهای رادیکال و تحمیلی، دست به تاکتیک‌هایی زده‌اند که مرز میان مشارکت و تهدید را باریک می‌کنند.
این‌که این هشدارها تا چه اندازه جدی گرفته شوند، به چند عامل بستگی دارد. عزم واقعی دولت پزشکیان برای تغییر، ظرفیت ساختار برای پذیرش اصلاح‌طلبان، و مهم‌تر از آن، میزان آمادگی جامعه برای حمایت دوباره از اصلاح‌طلبی در قالبی تازه را می‌توان از مهمترین این عوامل دانست.
اما در هر حال، اصلاح‌طلبان این بار نه با شعار «تغییر»، بلکه با برگه «پرهیز از فروپاشی» وارد بازی شده‌اند و این خود، نشانه‌ای از تغییر زمین بازی است.
