تلاش اوکراین برای تضمین‌های امنیتی با چالش‌های پیچیده‌ای روبرو است

تضمین‌های امنیتی برای اوکراین به یکی از موضوعات محوری در تلاش‌ها برای دستیابی بە صلح میان روسیە و اوکراین تبدیل شده است. زلنسکی بر داشتن ارتشی قوی و حمایت مؤثر غربی‌ها تأکید دارد، اما کشورهای اروپایی و آمریکا در میانە بازدارندگی در برابر روسیه و پرهیز از تحریک مستقیم این کشورسرگردانند. محدودیت منابع نظامی و اختلاف نظرها جزئیات این طرح را مبهم کرده است. چالش اصلی، یافتن تعادلی پایدار میان امنیت اوکراین و جلوگیری از تشدید بحران ژئوپولیتیک خواهد بود.

بنابە بە گزارش سی‌ان‌ان، پیگیری تضمین‌های امنیتی برای اوکراین به یکی از ارکان اصلی تلاش‌ها برای برقراری صلح پایدار در این کشور جنگ‌زده تبدیل شده است. ولودیمیر زلنسکی رئیس‌جمهور اوکراین روز دوشنبه در کاخ سفید این تضمین‌ها را مسئله کلیدی و نقطه شروعی برای پایان دادن به جنگ توصیف کرد.

در حالی که اوکراین با تبعات ویرانگر بیش از سه سال درگیری با روسیه دست و پنجه نرم می‌کند، پرسش درباره چگونگی جلوگیری از تجاوزات آینده مسکو اهمیت بسزایی دارد. با این حال، مسیر ایجاد تضمین‌های امنیتی معتبر و مؤثر مملو از موانع لجستیکی، سیاسی و دیپلماتیک است.

 تضمین‌های امنیتی چیستند و چرا اهمیت دارند؟

تضمین‌های امنیتی با هدف اطمینان از امنیت اوکراین از طریق جلوگیری از حملات مجدد روسیه در سال‌های آینده طراحی شده‌اند.

زلنسکی مدت‌هاست استدلال می‌کند که بدون تضمین‌های قاطع از سوی متحدان غربی، برتری عددی و تسلیحاتی روسیه در درازمدت می‌تواند مقاومت اوکراین را در هم بشکند.

تضمین‌های مورد بحث شامل ترکیبی از حمایت نظامی، از جمله استقرار احتمالی نیروها، پشتیبانی هوایی و دریایی و کمک به بازسازی نیروهای مسلح خسته اوکراین است.

زلنسکی تأکید کرده است کە وجود یک ارتش قوی در اوکراین خود یکی از تضمین‌های امنیتی است. این دیدگاه مورد حمایت رئیس‌جمهور فرانسه، امانوئل مکرون نیز قرار گرفته است که بر اهمیت یک «ارتش قوی اوکراینی» قادر به مقاومت و بازدارندگی در برابر حملات آینده تأکید کرده است.

با این حال، جزئیات این تضمین‌ها همچنان مبهم است، زیرا ائتلافی متشکل از حدود ۳۰ کشور متحد، که به «ائتلاف داوطلبان» معروف است، با مسائل عملی این موضوع دست و پنجه نرم می‌کند.

نیروی چندملیتی: بلندپروازانه اما دشوار

اوایل سال جاری، بریتانیا و فرانسه ایده یک نیروی چندملیتی را برای بازدارندگی از تجاوزات روسیه پس از اجرای آتش‌بس مطرح کردند.

در ابتدا بحث‌هایی درباره اعزام یک نیروی ۳۰,۰۰۰ نفری به اوکراین مطرح شد، اما این ایده به مرور جای خود را به نیروی بازدارنده کوچک‌تری با حدود ۱۰,۰۰۰ سرباز، همراه با یک چتر امنیتی متشکل از نیروهای هوایی، دریایی و برنامه‌های آموزشی داد.

در این بارە، مؤسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک (IISS) اشاره می‌کند که چنین نیرویی عمدتاً به‌عنوان یک هشدار نمادین به مسکو عمل خواهد کرد و ظرفیت محدودی برای نبردهای سنگین دارد.

گزارش این مؤسسه می‌گوید: «اثر بازدارندگی این نیرو بر نیروهای روسیه عمدتاً از طریق حضور خود آن به دست می‌آید.» با این حال، استقرار حتی این نیروی کوچک‌تر با چالش‌های بزرگی روبروست.

ارتش‌های اروپایی که از پایان جنگ سرد کوچک‌تر شده‌اند، برای تأمین ۱۰۰,۰۰۰ نیرو برای حفاظت از خط مقدم ۱,۰۰۰ کیلومتری اوکراین با مشکل مواجه خواهند شد؛ مقیاسی بسیار بزرگ‌تر از نیروی ۶۰,۰۰۰ نفری ناتو که در جنگ بوسنی در دهه ۱۹۹۰ مستقر شده بود.

پیچیدگی‌های لجستیکی، از جمله چرخش نیروها، ساختار فرماندهی و قوانین درگیری در صورت نقض آتش‌بس، این طرح را پیچیده‌تر می‌کند. کشورهایی مانند آلمان و ایتالیا در اعزام نیروهای زمینی تردید دارند، در حالی که کشورهایی مانند استرالیا و کانادا ممکن است تمایل بیشتری داشته باشند.

مکرون بر نیاز به «نیروهای اطمینان‌بخش در دریا، هوا و زمین» تأکید کرده، اما هیچ نیرویی تا پایان درگیری‌ها مستقر نخواهد شد — شرطی که به روسیه اهرم قابل توجهی می‌دهد.

نقش ایالات متحده چیست؟

درگیری ایالات متحده همچنان موضوعی حیاتی و بحث‌برانگیز است. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، که پیش‌تر اصرار داشت مسئولیت امنیت

اوکراین بر عهده کشورهای اروپایی است، روز دوشنبه نشانه‌هایی از تغییر موضع نشان داد و پیشنهاد کرد که ایالات متحده با متحدان اروپایی در ارائه تضمین‌ها هماهنگی خواهد کرد. با این حال، او صراحتاً ایده اعزام نیروهای آمریکایی به خاک اوکراین را رد کرد.

مارک روته، دبیرکل ناتو، این را یک «پیشرفت» توصیف کرد و خاطرنشان کرد که تردید روسیه نسبت به نیروی صرفاً اروپایی اهمیت مشارکت ایالات متحده را — به‌ویژه با توجه به توانایی‌های برتر اطلاعاتی و دفاع هوایی آمریکا — برجسته می‌کند.

با این حال، تعهد مبهم ترامپ عدم اطمینان زیادی به همراه دارد. ایالات متحده تاکنون از درگیری نظامی مستقیم اجتناب کرده و بر تأمین تسلیحات و اطلاعات در طول درگیری تمرکز داشته است. هرگونه افزایش درگیری ایالات متحده خطر کشاندن واشنگتن به رویارویی گسترده‌تر با روسیه را به همراه دارد — سناریویی که دولت ترامپ مشتاق اجتناب از آن است.

موضع روسیه و خطر تشدید تنش

روسیه به‌طور قاطع ایده حضور نیروهای ناتو در اوکراین را رد کرده است. روز دوشنبه، ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه، هر سناریویی که شامل حضور یک نیروی نظامی تحت هدایت ناتو باشد را رد کرد.

مسکو همچنین خواستار ایجاد محدودیت‌هایی بر تعداد و توانایی‌های نظامی اوکراین به‌عنوان بخشی از هر توافق صلح شده و استدلال می‌کند که گسترش ناتو به شرق یکی از علل اصلی درگیری بوده است.

سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه نیز مذاکرات روز دوشنبه در کاخ سفید را مورد انتقاد قرار داد و بحث درباره تضمین‌های امنیتی بدون مشارکت روسیه را راه به جایی نبردن توصیف کرد.

تحلیلگران هشدار می‌دهند که روسیه ممکن است عزم هر نیروی اطمینان‌بخش را با ایجاد بهانه‌ای برای اقدام نظامی جدید آزمایش کند، که می‌تواند به تشدید درگیری و تضعیف اتحاد فرااقیانوسی منجر شود. چنین سناریویی می‌تواند به هدف بزرگ‌تر مسکو برای تضعیف انسجام ناتو کمک کند.

گزینه‌های جایگزین و چالش‌های پیش رو

یکی از گزینه‌های جایگزین در حال بحث، ایجاد پوشش هوایی به سبک منطقه پرواز ممنوع، مشابه آنچه در دهه ۱۹۹۰ بر فراز عراق اعمال شد، است.

در این بارە IISS پیشنهاد می‌کند که استقرار هواییماهای رزمی در اوکراین، همراه با نیروهایی در لهستان و رومانی، می‌تواند در این راستا نظارت و بازدارندگی فراهم کند.

با این حال، حفظ برتری هوایی در برابر نیروهای روسیه، در صورت بروز درگیری هوایی، خطر تشدید سریع تنشها را به همراه خواهد داشت.

برای اوکراین، تمایز بین مشارکت و تعهد امری حیاتی بە شمار می رود. در حالی که زلنسکی در هفته‌های آینده برای شکل‌دهی به «محتوای مشخص» تضمین‌های امنیتی تلاش خواهد کرد، با این وجود کشورهای ائتلاف با وظیفه‌ای دشوار روبروهستند: ایجاد یک بازدارندگی معتبر بدون تحریک روسیه یا فشار بیش از حد بر منابع نظامی محدود غرب.