در سایه جنگ اسرائیل و ایران محور مقاومت دچار فروپاشی شدە است

در حالی که اسرائیل حملات بی‌سابقه‌ای را علیه ایران آغاز کرده است، حزب‌الله لبنان و دیگر گروه‌های شبه‌نظامی وابسته به تهران، برخلاف تصورات پیشین، نقش کمرنگی را در این درگیری ایفا می‌کنند. تحلیلگران از تضعیف استراتژیک "محور مقاومت" به دلیل تلفات سنگین، چالش‌های لجستیکی و اختلافات داخلی خبر می‌دهند.

حزب‌الله لبنان که زمانی به عنوان بازوی نظامی ایران در خاورمیانه شناخته می‌شد، اکنون در جنگ اخیر اسرائیل و ایران غایبی چشمگیر است.

این گروه که در دهه ۱۹۸۰ با حمایت تهران برای مقابله با اشغال جنوب لبنان توسط اسرائیل تأسیس شد، پس از سال‌ها درگیری، به یکی از قدرتمندترین نیروهای غیردولتی منطقه تبدیل شده بود. بر اساس برآوردها، زرادخانه حزب‌الله شامل ۱۵۰ هزار راکت و موشک بود و رهبر پیشین آن، حسن نصرالله، ادعا می‌کرد ۱۰۰ هزار نیروی رزمی تحت فرمان دارد.

اما درگیری‌های مرزی با اسرائیل پس از حمله ۷ اکتبر حماس، ضربات سنگینی به این گروه وارد کرد. کشته شدن نصرالله و دیگر فرماندهان ارشد، نابودی بخش بزرگی از تسلیحات و قطع مسیرهای لجستیکی از سوریه، حزب‌الله را به وضعیت دفاعی کشانده است.

آندریاس کریگ، تحلیلگر نظامی در کینگز کالج لندن، می‌گوید: «حزب‌الله از نظر راهبردی دچار فرسایش شده و دیگر توانایی نقش‌آفرینی مؤثر را ندارد.»

در عراق، گروه‌های شبه‌نظامی نزدیک به ایران مانند کتائب حزب‌الله نیز علی‌رغم استفاده اسرائیل از حریم هوایی این کشور برای حمله به ایران، واکنش نظامی از خود نشان نداده‌اند. این گروه‌ها که بخشی از ساختار امنیتی عراق محسوب می‌شوند، ترجیح داده‌اند به جای درگیر شدن در جنگ منطقه‌ای، بر حفظ موقعیت سیاسی و اقتصادی خود تمرکز کنند.

رناد منصور، پژوهشگر چتم‌هاوس، بر این باور است:

شبه‌نظامیان عراقی می‌بینند که حزب‌الله چه هزینه‌ای پرداخته است. آن‌ها نمی‌خواهند عراق را به میدان جنگ دیگری بکشانند.

بیانیه اخیر کتائب حزب‌الله عراق که در آن خروج نیروهای آمریکایی را خواستار شدند اما تهدیدی به اقدام نظامی نکردند، نشان‌دهنده همین محافظه‌کاری است.

در یمن، حوثی‌ها تنها گروهی هستند که در ماه‌های اخیر به صورت فعال‌تر علیه اسرائیل و غرب عمل کرده‌اند. حملات آن‌ها به کشتی‌های تجاری در دریای سرخ و شلیک موشک به سمت اسرائیل، این گروه را به عنوان نامزد جدید "ستون مقاومت" مطرح کرده است.

با این حال، کارشناسان هشدار می‌دهند که حوثی‌ها از نظر توان موشکی و جغرافیایی محدودیت‌های جدی دارند.

حوثی‌ها نمی‌توانند مانند حزب‌الله در دهه گذشته، تهدید راهبردی برای اسرائیل باشند. آن‌ها بیش از آنکه بازیگر اصلی باشند، یک مزاحم فرعی هستند.

شواهد نشان می‌دهد که هماهنگی میان اعضای محور مقاومت در حال کاهش است. برخی اعضای حزب‌الله احساس می‌کنند که قربانی منافع ایران بیش نبودە، در حالی که شبه‌نظامیان عراقی ترجیح می‌دهند به جای جنگ نیابتی، بر قدرت داخلی متمرکز شوند. حتی حوثی‌ها نیز با وجود تبلیغات گسترده، توان محدودی برای تغییر معادلات منطقه‌ای دارند.

این محور دیگر یک بلوک یکپارچه نیست، بلکه شبکه‌ای از گروه‌هایی است که هر کدام اولویت‌های خود را دنبال می‌کنند.

در حالی که ایران و اسرائیل به صورت مستقیم درگیر جنگ شدەاند کە انتظار می رود ادامە پیدا کردە و آمریکا را نیز بە آن بکشاند،، متحدان سنتی تهران در لبنان، عراق و یمن نقش کمرنگی ایفا می‌کنند.

به نظر می‌رسد تلفات جنگ‌های اخیر، چالش‌های داخلی و تغییر اولویت‌ها، "محور مقاومت" را به سمت پراکندگی سوق داده است. آینده این ائتلاف بیش از هر زمان دیگری در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.