دور سوم مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا: مخاطرات و چالش‌ها همچنان باقی است

عباس عراقچی وزیر خارجه ایران و استیو ویتکاف نماینده ویژه دونالد ترامپ، روسای هئت‌های مذاکره کننده تهران و واشنگتن

روزنامه نیویورک تایمز، در گزارشی در خصوص سومین دور مذاکرات هسته‌ای میان ایران و آمریکا از افزایش امیدهای دو طرف برای حصول توافق خبر داده است؛ اما با این حال، به گزارش این روزنامه، هنوز به آن مرحله نرسیده است که خطر تشدید تنش‌ها و درگیری‌های احتمالی در منطقه خاورمیانه را رفع کند.

سومین دور مذاکرات هسته‌ای میان جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا طی سه هفته اخیر در کشور عمان برگزار شده است. این مذاکرات که با حضور عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، و استیو ویتکاف، نماینده ویژه رئیس‌جمهور ترامپ، به همراه تیم‌های کارشناسی دو طرف انجام شد، به گفته منابع آگاه، بر جزئیات یک توافق احتمالی متمرکز بوده است. بخش‌هایی از این گفتگوها نیز به صورت مکتوب و فنی میان مقامات ارشد و کارشناسان دو کشور تبادل شده است.

عباس عراقچی، در مصاحبه‌ای با تلویزیون دولتی ایران، ضمن تأیید جدیت مذاکرات، اعلام کرد که طرفین بر سر جزئیات توافق احتمالی بحث و تبادل نظر کرده‌اند. با این حال، وی ضمن اشاره به باقی‌ماندن اختلافات اساسی میان تهران و واشنگتن، گفت که "با احتیاط خوشبین است که می‌توان پیشرفت‌هایی در این زمینه حاصل شود."

در حالی که عراقچی همچنین از ادامه مذاکرات در هفته آینده، با میانجی‌گری عمان خبر داد، اما یک مقام ارشد آمریکایی که نخواسته نامش فاش شود، به نیویورک تایمز گفته که هنوز زمانی برای دور بعدی مذاکرات تعیین نشده است.

این مقام آمریکایی گفته است: «فضای مذاکرات بسیار جدی و سازنده بود.» او افزود: «ما از برخی مسائل کلان فاصله گرفتیم، اما این به معنای حل کامل اختلافات نیست.»

به گفته این مقام آمریکایی، اختلافات در مسائل بزرگ و کوچک همچنان پابرجاست و قرار است رایزنی‌هایی در پایتخت‌های دو کشور برای کاهش این اختلافات صورت گیرد.

به گفته یک منبع مطلع دیگر که با روند مذاکرات آشناست و با نیویورک تایمز گفتگو کرده است، احتمالاً دور بعدی گفتگوها طی دو هفته آینده برگزار خواهد شد. با این حال، طرف آمریکایی برای بررسی دقیق‌تر پیشنهادهای ارائه شده از سوی ایران به زمان بیشتری نیاز دارد. این منبع همچنین اشاره کرد که ایالات متحده تمایل دارد محل برگزاری مذاکرات آتی به مکانی نزدیک‌تر به آمریکا منتقل شود.

گزارش‌ها حاکی از آن است که هر دو طرف چارچوب‌هایی را برای مذاکرات ارائه کرده و طیف وسیعی از موضوعات مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفته‌اند، اما تاکنون هیچ توافق نهایی حاصل نشده است.

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، در مصاحبه‌ای که روز جمعه در مجله تایم منتشر شد، با ابراز خوش‌بینی نسبت به نتیجه مذاکرات، گفت: «فکر می‌کنم ما با ایران به توافق خواهیم رسید. هیچ‌کس دیگری نمی‌تواند این کار را انجام دهد.» ترامپ در سال ۲۰۱۸ به طور یکجانبه از توافق هسته‌ای پیشین با ایران خارج شده و آن را "معیوب" خوانده بود.

محور اصلی این مذاکرات، جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای در ازای کاهش تحریم‌های بین‌المللی است؛ موضوعی که می‌تواند تأثیرات عمیقی بر ثبات و امنیت منطقه و جهان داشته باشد.

جمهوری اسلامی ایران خواستار لغو تحریم‌های اعمال شده و تضمین حقوق هسته‌ای خود است، در حالی که ایالات متحده به دنبال اطمینان از عدم دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای است.

همچنین گفته شده که آمریکا خواستار محدود شدن برنامه‌های موشکی ایران و دست‌برداشتن این کشور از گروه‌های نیابتی‌اش در منطقه بوده است، اما ایران مدعی است که درباره این مسائل مذاکره نمی‌کند.

هرچند فضای حاکم بر مذاکرات "جدی و فنی" توصیف شده است، اما هر دو طرف با احتیاط نسبت به موفقیت نهایی آن اظهار نظر می‌کنند و اذعان دارند که اختلافات اساسی همچنان به قوت خود باقی است.

یک نمونه این اختلافات اساسی غنی‌سازی اورانیوم است؛ وزیر خارجه ایران هفته گذشته گفت که ایران نباید هیچ میزانی از «غنی‌سازی اورانیوم» انجام دهد، اما وزیر خارجه ایران پاسخ داد که «حق غنی‌سازی قابل مذاکره نیست.»

اگرچه مذاکرات جاری می‌تواند سرنوشت برنامه هسته‌ای ایران را تعیین کند و به کاهش چشمگیر تنش‌ها در منطقه منجر شود، اما دستیابی به یک توافق جامع و نهایی همچنان دشوار و چالش‌برانگیز به نظر می‌رسد.