نان سنتی در مسیر لوکس شدن؛ فشار دوگانه گرانی بر نانوایان و کارگران

افزایش ۵۲ درصدی قیمت نان در مراکز استان‌ها و ۴۲ درصد در شهرستان‌ها، نه‌تنها سفره کارگران را کوچک‌تر کرده، بلکه نانوایان را نیز درگیر چالش هزینه‌های سرسام‌آور تولید کرده است. در حالی که حقوق کارگران با تورم همگام نشده، نان سنتی به کالایی دست‌نیافتنی برای قشر کم‌درآمد تبدیل شده است.

طی هفته‌های اخیر، مجوز افزایش قیمت نان توسط کارگروه آرد و نان و استانداری‌ها صادر شد که نتیجه آن، جهش ۵۲ درصدی در مراکز استان‌ها و ۴۲ درصدی در شهرستان‌ها بوده است.

این افزایش قیمت، نان را از کالای اساسی به کالایی لوکس برای بسیاری از خانوارهای کارگری تبدیل کرده است. بر اساس گزارش‌های فعالان کارگری، بخش عمده درآمد ماهانه کارگران صرف خرید نان و اقلام ضروری می‌شود، در حالی که حقوق آن‌ها نه‌تنها با تورم ۵۰ درصدی همخوانی ندارد، بلکه در برخی موارد با کاهش دستمزدها به دلیل کاهش ساعت‌کاری مواجه شده‌اند. برای مثال، کارگران فرودگاه مهرآباد با حذف اضافه‌کاری، درآمدی چند میلیون تومانی کمتر از قبل دارند.

نانوایان در تنگنای هزینه‌های ۳۰۰ درصدی بیمه و اجاره

هادی شبانکار، نائب رئیس اتحادیه نانوایان شیراز، تأکید می‌کند که افزایش اخیر قیمت نان پاسخگوی هزینه‌های سرسام‌آور تولید نیست.

به گفته شبانکار، هزینه‌های بیمه نانوایان در سال جاری بیش از ۳۰۰ درصد افزایش یافته و اجاره مغازه‌ها سالانه ۲۵ تا ۳۰ درصد رشد دارد. همچنین، قیمت آرد نان ساندویچی در سه ماه گذشته ۱۰۰ درصد افزایش یافته و از ۵ هزار به ۱۰ هزار تومان رسیده است.

شبانکار از دولت درخواست کرده تا با معافیت نانوایان از تعرفه‌های آب و بازنگری در سیاست‌های بیمه‌ای، فشار بر این صنف را کاهش دهد.

شبانکار به فشار روانی ناشی از اعتراضات مشتریان اشاره می‌کند و می‌گوید:

نانوایان از سه جهت تحت فشار هستند: هزینه‌های تولید، اعتراض مشتریان به گرانی نان، و سیاست‌های ناکارآمد دولتی.

وی خاطرنشان می‌کند که افزایش قیمت نان مشابه افزایش ۴۵ درصدی بنزین در سال گذشته است، اما سود آن به جیب نانوایان نرفته است.

در برخی استان‌ها مانند قم، قیمت نان سنگک سنتی به ۵۲۰۰ تومان و لواش به ۹۲۰ تومان رسیده است، در حالی که در مشهد، معاون فرمانداری افزایش ۵۲ درصدی را ناشی از رشد هزینه‌های کارگری و بیمه دانسته است.

قیمت‌های متغیر و گرانی کنترل شده

با این‌که موج گرانی نان در بسیاری از استان‌ها آغاز شده است، اما نرخ‌های جدید هنوز به‌طور رسمی و سراسری از سوی مراجع ذی‌ربط اعلام نشده‌اند.

در برخی مناطق، افزایش قیمت‌ها به‌صورت غیررسمی و بدون ابلاغ شفاف اجرایی شده است؛ وضعیتی مبهم که ابهام و بی‌اطمینانی را در میان نانوایان و مصرف‌کنندگان دامن زده است.

هم اکنون، تنها مرجع معتبر برای انتشار رسمی نرخ‌ها سامانه‌هایی نظیر «نانینو» هستند که اطلاع‌رسانی قطعی همچنان در انتظار تصمیم نهایی استانداری‌ها و کارگروه‌های استانی باقی مانده است.

در حالی که مقامات استانی مانند عباس میرزاد، معاون اقتصادی استانداری ایلام، افزایش قیمت‌ها را ناشی از رشد هزینه حمل‌ونقل و مواد اولیه می‌دانند، کارگران و نانوایان همچنان در انتظار سیاست‌های حمایتی هستند.

با توجه به کاهش قدرت خرید کارگران و افزایش هزینه‌های تولید، به نظر می‌رسد نان سنتی در آینده نزدیک به کالایی طبقاتی تبدیل شود، مگر اینکه دولت با مداخله هدفمند، از تبدیل این بحران به یک فاجعه اجتماعی جلوگیری کند.