نفوذ خزنده عربستان سعودی در جنگ قدرت در شمالشرق سوریه ادامە دارد
- Arena Website
- Aug 5
- 3 min read
ریاض با اتکا به پیوندهای تاریخی و قبیلهای، حمایتهای مالی هدفمند و ائتلاف با نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF)، بهگونهای آرام و حسابشده نفوذ خود را در شمالشرق سوریه تثبیت میکند؛ منطقهای که ایران و ترکیه نیز بهدنبال تعمیق حضور خود هستند. هدف راهبردی عربستان، مهار نفوذ ایران در شرق سوریه و بهرهگیری از مسئله کُردها برای تضعیف موقعیت ژئوپلیتیک آنکارا است.
عربستان سعودی با تکیه بر پیوندهای عمیق تاریخی، قبیلهای و اقتصادی با قبایل عرب در مناطق شمالشرق سوریه، از جمله قبایل مهمی همچون شمّر، بکاره، طی، و بنیخالد، نفوذ خود را در مثلث راهبردی دیرالزور، حسکه و رقه به شکل گستردهای توسعه داده است.
این استراتژی که پس از سال ۲۰۱۴ به اوج خود رسید، بر پایه حمایتهای مالی و مادی به قبایل بنا گشتە و زمینهساز همکاریهای نزدیک با نیروهای دموکراتیک سوریه (اسدیاف) شده است. هدف اصلی ریاض در این بازی منطقهای حساس، مقابله با نفوذ رو به رشد ایران و مهار گسترش نفوذ ترکیه در منطقه است.
نگرانیهای جدی عربستان از گسترش نفوذ ایران از شمال عراق به شمالشرق سوریه، این کشور را به بازیگری فعال در ائتلاف چندملیتی ضد داعش تبدیل کرد. همکاری با SDF بهعنوان محور کلیدی این استراتژی در سال ۲۰۱۷ به شکل آشکاری با متحدان منطقهای و بینالمللی برای تضعیف همزمان داعش، نفوذ ایران و در بخشی، ترکیه، پیگیری شد.
در میانه سال ۲۰۱۸، این همکاری به سطحی بیسابقه رسید؛ ریاض نه تنها حضور خود را پررنگتر کرد، بلکه با لابی گسترده برای افزایش نقش قبایل عرب در ائتلاف کُردی-عربی اسدیاف، نفوذ منطقهای خود را گسترش داد.
سیاست عربستان دو هدف همزمان و استراتژیک را دنبال میکرد: نخست تضعیف محور تهران در شرق سوریه و بهویژه مناطق مرزی حیاتی با عراق؛ دوم بهرهبرداری از مسئله کردها به عنوان اهرمی برای مقابله با رقیب منطقهای یعنی ترکیه.
ریاض با تزریق ۱۰۰ میلیون دلار در پایان سال ۲۰۱۹ به پروژههای تثبیت و بازسازی مناطق آزاد شده تحت کنترل SDF، به ویژه در رقه و دیرالزور، نه تنها به ارتقای زیرساختها کمک کرد، بلکه جایگاه سیاسی و امنیتی دولت محلی تحت حمایت SDF را نیز تقویت نمود.
تحکیم روابط با نیروهای سوریه دموکراتیک
دیپلماسی سعودی به عنوان شاهرگ حیاتی این استراتژی عمل میکند؛ سفر وزیر مشاور عربستان، سامر السبهان، به مناطق تحت کنترل SDF در دیرالزور در ژوئن ۲۰۱۹ و قانع کردن رهبران قبایل عرب برای همراهی با این نیروها، و همچنین سفر متقابل هیئت اسدیاف به ریاض در نوامبر همان سال، نشاندهنده رسمیت یافتن و عمق یافتن این ائتلاف راهبردی است.
پس از سقوط رژیم اسد، عربستان دیپلماسی خود را در عرصه سوریه به شدت افزایش داد و تبدیل به یکی از بازیگران کلیدی در این میدان شد. اگرچه عربستان حمایت رسمی خود را از دولت جدید سوریه اعلام کرده است، اما به طور همزمان با حفظ و تقویت شبکههای قبیلهای، نفوذ مستقلی را در این کشور حفظ میکند.
شواهد تاریخی و تحولات میدانی حاکی از آن است که عربستان بهواسطه قدرت مالی و شبکههای قبیلهای خود، همچنان نقشی تعیینکننده در تحولات شمالشرق سوریه دارد.
هدف نهایی ریاض، تقویت دولتی است که منافع عربستان را دنبال کند و تضعیف موقعیت رقبایی همچون ترکیه در منطقهای استراتژیک که همکاری با نیروهای دموکراتیک سوریه و قبایل عرب، مهمترین ابزار این سیاست به شمار میآید.
عربستان سعودی بازیگری خاموش در سیاستهای شمالشرق سوریه است که مانند دیگر بازیگران بهشدت در حال بازتعریف نفوذ منطقهای خود با تکیه بر سیاستهای قبیلهای و ائتلافهای نظامی و مالی است.
