پارلمان بلژیک خواستار قرار دادن سپاه پاسداران در فهرست تروریستی اتحادیه اروپا شد

بلژیک از اتحادیه اروپا خواست سپاه پاسداران را در لیست ترور خود قرار دهد. چنانچه این درخواست از سوی اتحادیه اروپا پذیرفته شود، می تواند منجر به تحولات بیشتر در روابط ایران با اتحادیه اروپا و سیاست‌های منطقه‌ای باشد. این درخواست به دلیل نقض حقوق بشر و حمایت از گروه‌های شبه‌نظامی در خاورمیانه اتخاذ شده و عملی شدنش ممکن است منجر به تحریم‌های جدید اقتصادی علیه ایران شود. همچنین می‌تواند فشار بیشتری به دولت ایران وارد کرده و بر مذاکرات هسته‌ای با کشورهای تروییکا تأثیر بگذارد.

در ۱۸ ژوئیه ۲۰۲۵، پارلمان بلژیک با تصمیمی قاطعانه، از اتحادیه اروپا خواست سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران را در فهرست گروه‌های تروریستی خود قرار دهد.

این اقدام که با حمایت اکثریت قاطع نمایندگان پارلمان بلژیک همراه بود، می تواند باعث تحولی مهم در سیاست‌های اتحادیه اروپا نسبت به ایران و به‌ویژه نقش سپاه در بی‌ثباتی منطقه‌ای و نقض حقوق بشر باشد.

سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که از زمان تأسیس در سال ۱۹۷۹ به‌عنوان یکی از ارکان اصلی قدرت در جمهوری اسلامی ایران شناخته می‌شود، در سال‌های اخیر به‌ویژه از طریق حمایت از گروه‌های شبه‌نظامی در کشورهای منطقه مانند سوریه، عراق، یمن و لبنان، نقش قابل توجهی در ایجاد بی‌ثباتی در خاورمیانه ایفا کرده است.

این اقدامات، که با همکاری با گروه‌هایی همچون حزب‌الله لبنان، حماس و حوثی‌ها همراه است، موجب نگرانی‌های فزاینده جهانی، از جمله در اتحادیه اروپا، شده است.

در حالی که آمریکا در سال ۲۰۱۹ و کانادا نیز پس از آن سپاه را به‌عنوان یک سازمان تروریستی شناسایی کردند، اتحادیه اروپا تا پیش از درخواست اخیر بلژیک از انجام چنین اقدامی امتناع کرده بود.

در ژانویه ۲۰۲۳، و در بحبوحه خیزش ژن، ژیان ، آزادی ،‌ پارلمان اروپا خواستار قرار دادن سپاه در فهرست تروریستی اتحادیه اروپا شد، اما این درخواست به‌دلیل عدم اجماع میان کشورهای عضو، تصویب نشد. اکنون با اقدام بلژیک، این درخواست به‌طور مجدد و با شدت بیشتری می تواند مطرح شود.

دلایل و زمینه‌های تصمیم بلژیک

دلایل اصلی که مقامات بلژیکی برای این اقدام برشمرده‌اند به دو بخش عمده تقسیم می‌شود:

نقض حقوق بشر و سرکوب داخلی: پارلمان بلژیک در قطعنامه خود بر نقض گسترده حقوق بشر در ایران تأکید کرده است، به‌ویژه بە دلیل سرکوب اعتراضات مردمی، دستگیری‌ها و اعدام‌های سیاسی که در سال‌های اخیر شدت یافته است. اعدام‌های گسترده‌ای که در سال ۲۰۲۴ در ایران صورت گرفت و استفاده از مجازات اعدام به‌عنوان ابزاری برای سرکوب مخالفان سیاسی، به‌ویژه فعالان و معترضان نیز در این راستا ارزیابی شدە ست.

فعالیت‌های تروریستی و بی‌ثبات‌سازی منطقه‌ای: نقشی که پارلمان بلژیک برای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در تقویت گروه‌های نیابتی در منطقه و بسیاری از اقدامات تروریستی و خشونت‌آمیز می‌داند، به‌ویژه در سوریه، یمن و عراق، یکی دیگر از دلایل اصلی قرار دادن سپاه در فهرست گروه‌های تروریستی است.

بلژیک از این طریق قصد دارد به‌طور خاص فعالیت‌های سپاه در حمایت از گروه‌هایی همچون حزب‌الله لبنان، حماس و حوثی‌ها را محکوم کند.

تأثیرات داخلی و بین‌المللی

چنانچه اتحادیه اروپا به درخواست بلژیک پاسخ مثبت بدهد، واکنش‌های مختلفی در داخل ایران می تواند به‌دنبال داشته باشد.

از یک سو، این اقدام ممکن است موجب تقویت گروه‌های تندرو در ایران، به‌ویژه گروههایی که از سیاست‌های سخت‌گیرانه و مقابله‌ای حمایت می‌کنندم شود. سپاه پاسداران به‌عنوان یکی از ارکان اصلی قدرت در ایران، در موقعیتی قرار دارد که می‌تواند در پاسخ به این فشارهای خارجی، دست به واکنش‌های قوی و افزایش سرکوب داخلی برای تقویت جایگاهش بزند.

از سوی دیگر، این تصمیم می‌تواند به‌طور غیرمستقیم موجب افزایش فشار بر دولت در ایران شود که با چالش‌های اقتصادی و اجتماعی شدیدی دست‌وپنجه نرم می‌کند. قرار دادن سپاه پاسداران در فهرست تروریستی می‌تواند منجر به اعمال تحریم‌های اقتصادی جدید و گسترده‌تری علیه جهموری اسلامی ایران شود.

سپاه پاسداران تا ۴۰ درصد از اقتصاد ایران را در سلطه خود دارد. شرکت‌های وابسته به سپاه که در صنایع مختلف ایران فعال هستند، از جمله در بخش‌های نفتی، مالی و زیرساختی، ممکن است با مشکلات حقوقی و اقتصادی جدیدی در عرصه بین الملل روبرو شوند.

از طرفی، به‌ لحاظ سیاسی، این تصمیم به‌طور طبیعی میتواند روابط اتحادیه اروپا با ایران را تحت فشار قرار دادە و بر روند مذاکرات ایران با کشورهای تروییکای اروپایی نیز تأثیر بگذارد.

کشورهای آلمان، انگلیس و فرانسه در تلاش هستند تا پیش از اجبار به فعال‌سازی مکانیسم ماشه، که قرار است قبل از پایان تابستان فعال شود، وارد مذاکره با ایران شوند. اگر مذاکرات به سرانجام نرسند، این مکانیسم می‌تواند تمامی تحریم‌های پیش از برجام را بازگرداند و اقتصاد بحران‌زده ایران را بیش از پیش فلج کند.