۲۵ سال زندان برای حمله‌ به آزادی بیان

هادی مطر، عامل حمله به سلمان رشدی، روز جمعه ۱۶ مه ۲۰۲۵ در دادگاهی در نیویورک برای حمله به این نویسنده سرشناس و مدیر آن جلسه، در مجموع به ۳۲ سال زندان محکوم شد.

محاکمه سریع، محکومیت سنگین

دادگاه شهرستان چاتاکوآ مطر را به ۲۵ سال زندان برای اقدام به قتل رشدی و ۷ سال دیگر برای حمله به مدیر جلسه محکوم کرد.

هیئت منصفه در کمتر از دو ساعت رأی به محکومیت او داد.

جراحاتی که تا امروز ادامه دارند

در آگوست ۲۰۲۲ مطر در مؤسسه چاتاکوآ، جایی که رشدی برای سخنرانی درباره آزادی بیان دعوت شده بود، با چاقویی شش‌اینچی حدود ۱۰ ضربه به او وارد کرد. ویدیوی حمله در دادگاه نشان داد که مطر به سرعت به صحنه هجوم برد. رشدی دچار جراحات تهدیدکننده‌ای شد: عصب بینایی چشم راستش قطع شد، سیب‌حلقومش بریده شد، کبد و روده کوچکش آسیب دید و دستش به دلیل آسیب عصبی فلج شد. او در دادگاه شهادت داد که زخم چاقو در چشمش بسیار دردناک بود و در خونریزی شدید غرق شده بود. افراد حاضر در صحنه جان او را نجات دادند.

زمینه حمله: از فتوای قتل تا انگیزه‌های مطر

حمله به رشدی به کتاب جنجالی «آیات شیطانی» (۱۹۸۸) بازمی‌گردد که اعتراضات گسترده‌ای در جهان اسلام برانگیخت.

اگرچه ایران بعدها از این فتوا فاصله گرفت، اما احساسات ضد رشدی در برخی محافل ادامه یافت و در سال ۲۰۱۲، یک بنیاد مذهبی در ایران جایزه قتل او را به 3.3 میلیون دلار افزایش داد.

مطر، که گفته می‌شود تحت تأثیر این فتوا بود، به نیویورک پست گفت تنها دو صفحه از کتاب را خوانده و به دلیل «توهین به اسلام» از رشدی متنفر بود.

دادستان: این حمله، تروریسم علیه آزادی بیان بود

دادستان جیسون اشمیت تأکید کرد که این حمله نه تنها رشدی، بلکه ۱۴۰۰ تماشاگر و کل جامعه را متأثر کرد. او گفت مطر حمله را برای وارد کردن حداکثر آسیب طراحی کرده بود، به‌ویژه به رشدی که پس از سال‌ها انزوا به جامعه بازگشته بود. اشمیت این اقدام را ضربه‌ای به نماد آزادی بیان خواند و خواستار حداکثر مجازات شد.

دفاع و درخواست تجدیدنظر

وکلای مطر، به رهبری ناتانیل بارون، خواستار ۱۲ سال زندان شدند و ادعا کردند دادستانی نیت قتل را اثبات نکرده است. بارون از پوشش گسترده رسانه‌ای انتقاد کرد که به گفته او فرض بی‌گناهی موکلش را مخدوش کرد. او افزود اگر مطر می‌توانست، این حمله را انجام نمی‌داد و تیم دفاعی برای تجدیدنظر اقدام خواهد کرد.

پیشینه مهاجم: انزوا و افراط‌گرایی

مطر، ۲۷ ساله، پیش از اعلام حکم گفت: «رشدی می‌خواهد به دیگران بی‌احترامی کند و آن‌ها را اذیت کند. من با این مخالفم.» او به نیویورک پست گفته بود به تنهایی عمل کرده و از رشدی به دلیل توهین به اسلام متنفر بود. خانواده‌اش او را منزوی و گرفتار افراط‌گرایی مذهبی توصیف کردند.

اتهامات فدرال و ادعای ارتباط با حزب‌الله

مطر با سه اتهام فدرال مرتبط با تروریسم، از جمله حمایت از تروریست‌ها و توطئه برای قتل شهروند آمریکایی مواجه است. مریک گارلند، دادستان کل پیشین، ادعا کرد مطر به نمایندگی از حزب‌الله، گروهی مرتبط با ایران، عمل کرده است. ایران هرگونه ارتباط با حمله را رد کرد و رشدی را مقصر دانست.

پاسخ رشدی: پایداری در برابر خشونت

رشدی، حامی برجسته آزادی بیان، تجربه خود را در کتاب «چاقو: تأملاتی پس از یک تلاش برای قتل» شرح داد. او که برای سخنرانی با راف هنری ریس، بنیان‌گذار پروژه حمایت از نویسندگان در تبعید، به چاتاکوآ دعوت شده بود، نشان داد که خشونت نمی‌تواند صدای او را خاموش کند.

با این حکم، عدالت کیفری نخستین پاسخ رسمی خود را به حمله‌ای مرگبار داد؛ حمله‌ای که فراتر از یک شخص، اصل آزادی بیان را هدف قرار داده بود. اما در حالی که پرونده فدرال و اتهامات تروریسم هنوز گشوده است، سؤال اصلی باقی می‌ماند: چگونه باید با ایدئولوژی‌هایی مقابله کرد که خشونت را پاسخی مشروع به اندیشه می‌دانند؟