مروری بر دیدارهای پرتنش پوتین با رؤسای‌جمهور آمریکا

روابط ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، با رؤسای‌جمهور آمریکا از آغاز دهه ۲۰۰۰ تاکنون، مسیری پر فراز و نشیب را طی کرده است؛ از دوره‌هایی با همکاری محدود و محتاطانه تا مراحل بی‌اعتمادی و قطع تقریباً کامل گفت‌وگوها پس از تهاجم روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲. دیدارهای دوجانبه میان دو طرف بازتابی از تحولات کلی روابط مسکو و واشنگتن بوده‌اند. 

خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارشی مروری بر مهم‌ترین این دیدارها و زمینه‌های شکل‌گیری آن‌ها ارائه کرده است.

پوتین و جو بایدن؛ تنها یک دیدار در اوج تنش‌ها

پوتین و بایدن در طول دوران ریاست‌جمهوری‌شان تنها یک بار به‌صورت حضوری دیدار کردند. این دیدار در ژوئن ۲۰۲۱ در ژنو، در حالی که نیروهای روسی در مرز اوکراین مستقر شده بودند و واشنگتن مسکو را به حملات سایبری متهم می‌کرد، برگزار شد.

کرملین در همان زمان سرکوب مخالفان را شدت بخشیده بود و چند ماه پیش از آن الکسی ناوالنی، رهبر مخالفان، را زندانی کرده بود.

این گفت‌وگو سه ساعت طول کشید و بدون نتیجه مشخص پایان یافت. دو طرف احترام متقابل ابراز کردند، اما مواضع خود را درباره اوکراین، امنیت سایبری و حقوق بشر تکرار کردند.

در دسامبر همان سال، آنها از طریق ویدئوکنفرانس گفت‌وگو کردند؛ بایدن هشدار به تحریم‌های شدید داد و پوتین خواستار تضمین عضو نشدن اوکراین در ناتو شد، درخواستی که آمریکا و متحدانش رد کردند.

آخرین تماس آنها فوریه ۲۰۲۲، اندکی پیش از آغاز تهاجم روسیه بود و از آن زمان گفت‌وگوی علنی ثبت نشده است.

پوتین و دونالد ترامپ؛ هلسینکی و واکنش‌ها

پوتین و ترامپ در دوره نخست ریاست‌جمهوری ترامپ شش بار از جمله در اجلاس‌های گروه ۲۰ و  APEC دیدار کردند.

مهم‌ترین دیدار آنها در ژوئیه ۲۰۱۸ در هلسینکی برگزار شد؛ جایی که ترامپ در کنار پوتین، انکار دخالت روسیه در انتخابات ۲۰۱۶ را شنید و اظهاراتی بیان کرد که از سوی بسیاری به عنوان پذیرش این انکار تعبیر شد. ترامپ گفت:

به تیم اطلاعاتی خود اعتماد دارم، اما رئیس‌جمهور پوتین، امروز در انکار خود بسیار قاطع و قدرتمند بود.

این موضع واکنش‌های گسترده‌ای را در آمریکا و میان متحدان غربی برانگیخت.

اجلاس هلسینکی نشان‌دهنده رابطه شخصی‌ای بود که ترامپ به دنبال آن بود، اما مشکلات اساسی همچون اقدامات روسیه در اوکراین و اتهام دخالت در انتخابات، بدون حل باقی ماندند.

پوتین و باراک اوباما ؛ از «بازنشانی» تا گسست روابط

اوباما در طول ریاست‌جمهوری خود ۹ بار با پوتین و ۱۲ بار با دمیتری مدودف، رئیس جمهور وقت روسیه دیدار کرد.

در آغاز کار، دو کشور از «بازنشانی» روابط سخن گفتند و در دوره مدودف توافق‌هایی در حوزه کنترل تسلیحات حاصل شد.

در سال ۲۰۰۹، هیلاری کلینتون دکمه نمادین «بازنشانی» را به سرگئی لاوروف اهدا کرد، اما اشتباه در ترجمه آن به «اضافه‌بار» به‌نوعی نمادی از دشواری‌های پیش‌رو شد.پس از بازگشت پوتین به ریاست‌جمهوری در ۲۰۱۲، روابط رو به تیرگی گذاشت.

روسیه آمریکا را به تحریک اعتراضات داخلی متهم کرد و با پناه دادن به ادوارد اسنودن در ۲۰۱۳، باعث لغو سفر اوباما به مسکو شد. الحاق کریمه و حمایت از جدایی‌طلبان شرق اوکراین در ۲۰۱۴ به تحریم‌های شدید آمریکا و متحدانش انجامید.

مداخله نظامی روسیه در سوریه در ۲۰۱۵ نیز بر تنش‌ها افزود. آخرین دیدار اوباما و پوتین در سپتامبر ۲۰۱۶ در چین و در حاشیه اجلاس گروه ۲۰، بدون دستیابی به توافقی مهم برگزار شد.

پوتین و جورج دبلیو بوش؛ روابط گرم‌تر در آغاز

رابطه پوتین با بوش در دوره ۲۰۰۱–۲۰۰۹، گرم‌تر بود. آنها در طول دو دوره ریاست‌جمهوری بوش، ۲۸ بار با یکدیگر دیدار کردند.

بوش پس از نخستین دیدار در ۲۰۰۱ گفت که در چشمان پوتین نگاه کرده و او را «صادق و قابل اعتماد» یافته است.

در سال ۲۰۰۲، دو کشور معاهده کاهش تسلیحات استراتژیک را امضا کردند. حمایت سریع پوتین از عملیات آمریکا پس از حملات ۱۱ سپتامبر به تقویت روابط کمک کرد.

روند رو به افول

مسیر دیدارهای پوتین با رؤسای جمهور آمریکا نشان‌دهنده روند افول کلی روابط میان دو کشور است.

امیدهای اولیه برای همکاری جای خود را به سوءظن متقابل داده‌اند؛ سوءظنی که ناشی از اقدامات روسیه در اوکراین، اتهامات دخالت در انتخابات و سرکوب داخلی بوده است.

در حالی که پوتین برای تعاملات احتمالی آینده آماده می‌شود، میراث این دیدارهای گذشته، چالش‌های یافتن زمینه‌های مشترک در جهانی که روز به روز تقسیم‌شده‌تر می‌گردد را به تصویر می‌کشد.