انتخابات اروپا؛ رومانی پرواروپایی، پرتغال در بحران، لهستان در انتظار

نیکوشور دان در رومانی با غلبه بر پوپولیسم راست‌گرا رئیس‌جمهور شد. محافظه‌کاران در پرتغال با وجود صعود راست افراطی پیروز شدند و لهستان در انتظار دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری با رقابتی تنگاتنگ بین طرفداران اتحادیه اروپا و ملی‌گرایان است. این سه انتخابات نشان‌دهنده تحولات کلیدی در سیاست اروپا هستند.

انتخابات اخیر در رومانی، پرتغال و لهستان، نمایانگر تنش‌های فزاینده بین جریان‌های پرو-اروپایی، محافظه‌کار و راست‌گرای افراطی در قاره سبز است.

در رومانی، پیروزی نیکوشور دان، شهردار بخارست، بر جرج سیمیون، رهبر راست افراطی AUR، پیامی قاطع علیه پوپولیسم و در حمایت از همگرایی با اتحادیه اروپا بود.

در پرتغال، ائتلاف دموکراتیک (AD) به رهبری لوئیس مونته‌نگرو در انتخابات زودهنگام پارلمانی پیروز شد، اما رشد حزب راست‌گرای چگا و شکست سوسیالیست‌ها، چشم‌انداز تشکیل دولتی پایدار را مبهم کرده است.

در لهستان نیز رقابت نزدیک بین رافائل ترزاسکوفسکی، کاندیدای طرفدار اتحادیه اروپایی و کارول ناوروکی، ملی‌گرا انتخابات را به دور دوم یعنی در ۱ ژوئن کشانده و جهت‌گیری این عضو کلیدی ناتو و اتحادیه را در کانون توجه قرار داده است.

هر سه انتخابات، با موضوعات مشترکی چون مهاجرت، امنیت و فساد بازتابی از شکاف‌های اجتماعی و سیاسی در اروپای امروز هستند.

 رومانی: پیروزی پرواروپایی‌ها در برابر موج ترامپیسم

در انتخابات ریاست‌جمهوری رومانی، نیکوشور دان شهردار مستقل بخارست، با کسب ۵۳.۶ درصد آرا، جرج سیمیون، رهبر حزب راست افراطی اتحاد برای وحدت رومانیایی‌ها (AUR)، را با ۴۶ درصد آرا شکست داد. این انتخابات، که پس از ابطال دور اول در نوامبر ۲۰۲۴ به دلیل اتهامات مداخله روسیه برگزار شد، نقطه عطفی در مسیر سیاسی رومانی بود.

نیکوشور دان، ریاضیدان و کنشگر مدنی، با وعده‌های مبارزه با فساد، تقویت دموکراسی و گسترش روابط با اتحادیه اروپا حمایت گسترده شهرنشینان، تحصیل‌کرده‌ها و رومانیایی‌های خارج از کشور را به دست آورد. او در سخنرانی پیروزی خود در بخارست گفت: «رومانی وارد مرحله‌ای تازه خواهد شد و من رئیس‌جمهور همه رومانیایی‌ها خواهم بود.»

سیمیون، که با الهام از دونالد ترامپ و شعارهایی مانند «ساخت دوباره رومانی بزرگ» کارزار خود را پیش بردە بود، در مناطق روستایی و کمتر توسعه‌یافته محبوبیت داشت. او از روابط نزدیکی با احزاب راست‌گرای مجارستان و لهستان برخوردار است و از سیاست‌های ضد مهاجرت و ضد اتحادیه اروپا حمایت می‌کند.

سیمیون ابتدا مدعی پیروزی شد، اما در نهایت با انتشار ویدئویی شکست را پذیرفت و به دان تبریک گفت. این انتخابات، با توجه به جنگ اوکراین و نقش رومانی در حمایت از کی‌یف، جهت‌گیری ژئوپلیتیکی این کشور را تقویت کرد.

پرتغال: پیروزی محافظه‌کاران و سایه سنگین راست افراطی

در سومین انتخابات زودهنگام پارلمانی پرتغال از سال ۲۰۲۲، ائتلاف دموکراتیک (AD) به رهبری لوئیس مونته‌نگرو با کسب حدود ۳۳ درصد آرا پیروز شد، اما از اکثریت مطلق (۱۱۶ کرسی از ۲۳۰ کرسی پارلمان) بازماند. این انتخابات پس از شکست مونته‌نگرو در رأی اعتماد مارس ۲۰۲۵، به دلیل رسوایی مالی شرکت خانوادگی‌اش، اسپینوم‌ ویوا برگزار شد.

حزب راست‌گرای چگا به رهبری آندره ونتورا با ۲۳ درصد آرا جهشی چشمگیر از ۱۸ درصد در مارس ۲۰۲۴ داشت و در رقابتی نزدیک با حزب سوسیالیست (PS) در مقام دوم قرار گرفت. پدرو نونو سانتوس، رهبر سوسیالیست‌ها پس از کسب ۲۳ درصد آرا و بدترین نتیجه حزب از سال ۱۹۸۷ استعفا داد.

ونتورا با اعلام مرگ سیستم دوحزبی ۵۰ ساله، خواستار ائتلاف با AD شد، اما مونته‌نگرو همکاری با چگا را رد کرد و به تشکیل دولت اقلیت متعهد شد. این موضع، مشابه موضع بلوک "دیوار آتش" در آلمان، همکاری با راست افراطی را غیرممکن کرده است.

مباحث اصلی کارزار انتخاباتی پرتغال، موضوعاتی مانند کمپین مهاجرت، جرم و جنایت و خصوصی‌سازی شرکت هواپیمایی TAP بود که لوفت‌هانزا به آن علاقه‌مند است. پرتغال اکنون با دولت موقت و مذاکرات طولانی برای تشکیل کابینه مواجه است، که می‌تواند اجرای اصلاحات را به تاخیر بیندازد.

لهستان: رقابت تنگاتنگ و انتظار برای دور دوم

انتخابات ریاست‌جمهوری لهستان با رقابت نزدیک بین رافائل ترزاسکوفسکی، شهردار ورشو و کاندیدای ائتلاف مدنی (KO) به رهبری دونالد توسک نخست‌وزیر، با ۳۰.۸ درصد آرا و کارول ناوروکی، کاندیدای حزب قانون و عدالت (PiS)، با ۲۹.۱ درصد آرا، به دور دوم، در ۱ ژوئن ۲۰۲۵ کشیده شد.

در این انتخابات، اسلاومیر منزن از حزب راست افراطی کنفدراسیون با ۱۵.۴ درصد سوم شد. مشارکت ۶۶.۸ درصدی، نشان‌دهنده اهمیت این انتخابات برای آینده لهستان، عضو ناتو و اتحادیه اروپا بود.

 ترزاسکوفسکی، که از اصلاحات پرواروپایی حمایت می‌کند، قول «آرامش به جای درگیری» داد، در حالی که ناوروکی به سیاست‌های انسدادی آندری دودا، رئیس‌جمهور کنونی متعهد است که اصلاحات توسک را وتو کرده بود.

این انتخابات، با تمرکز بر امنیت در سایه جنگ اوکراین، جهت‌گیری لهستان را تعیین خواهد کرد. نتیجه دور دوم به جذب رأی‌دهندگان مردد و مشارکت بالا بستگی دارد.

نتایج این سه انتخابات در سە کشور مجزا در اتحادیە اروپا، نشان‌دهنده تحولات کلیدی در نگرش‌ها و رفتارهای رای دهندگان است کە می‌تواند بر سیاست‌های کلان اتحادیە اروپا در سال‌های آتی تاثیرگذار باشد.