آغاز انتخابات پارلمانی در سوریه در نخستین رایگیری پس از سقوط اسد
- Arena Website
- Oct 5
- 4 min read
انتخابات پارلمانی سوریه روز یکشنبه پنجم اکتبر در بخشهای وسیعی از این کشور آغاز شد. این انتخابات که برای تشکیل مجلسی با ۲۱۰ کرسی برگزار میشود، با انتقادهای گستردهای روبرو است زیرا به جای رایگیری مستقیم عمومی، بر اساس سیستم غیرمستقیم و انتصابی پیش میرود و برخی مناطق کلیدی را حذف کرده است.
انتخابات پارلمانی سوریه، امروز ٥ اکتبر در حالی آغاز شده است که هیچ کمپین عمومی انتخاباتی برگزار نگشتە و فعالیت احزاب سیاسی همچنان معلق است.
بر اساس اعلام دولت انتقالی، مجامع انتخاباتی در ۵۰ حوزه برای انتخاب حدود ۱۲۱ کرسی (با احتساب حذف کرسیهای مناطق تعویقی) رای خواهند داد.
در این بارە، محمد طه الاحمد، رئیس کمیته ملی انتخابات گزارش داد که از میان هزار و ۵۷۸ نامزد نهایی، زنان ۱۴ درصد را تشکیل میدهند.
مقامات دولت انتقالی، دلیل اتخاذ سیستم غیرمستقیم را آوارگی میلیونها سوری در طول ۱۴ سال جنگ داخلی و عدم امکان تهیه فهرست دقیق رایدهندگان عنوان کرده و تاکید دارند که این مجلس موقت وظیفه آمادهسازی زمینه برای انتخابات عمومی آینده را بر عهده خواهد داشت.
با این حال این فرآیند با موجی از انتقادها مواجه شده است. رامی عبدالرحمن، مدیر مرکز رصد حقوق بشر سوریه در اینبارە گفتە است:
هر انتخاباتی بدون قرارداد اجتماعی جامع نمیتواند مشروع یا نماینده مردم سوریه باشد.
علاوه بر این مناطق تحت اشغال ترکیه و شبهنظامیان وابسته به آن در شمال سوریه احتمالا شاهد برگزاری نمادین انتخابات با دخالت این نیروها خواهند بود. گزارشها حاکی از آن است که برخی نامزدها تا ۲۰۰ هزار دلار برای کسب کرسی پرداخت کردهاند.
از سوی دیگر هیچ نهاد قضایی مستقل یا سازمان بینالمللی مانند سازمان ملل متحد یا اتحادیه اروپا بر این انتخابات نظارت ندارد.
سازمان ملل متحد بارها تاکید کرده است که انتخابات در سوریه باید در چارچوب یک فرآیند سیاسی جامع، تحت نظارت بینالمللی و با مشارکت همه سوریها داخل و خارج کشور برگزار شود.
دولت انتقالی سوریە بە ریاست احمدالشرع تغییرات عجولانهای را در قانون انتخابات، بدون مشورت با نیروهای ملی یا برگزاری همهپرسی عمومی اعمال کردە است.
این تغییرات شامل حفظ سیستم حوزههای انتخاباتی بزرگ در سطح استانها و تمرکز قدرت اجرایی در دست الشرع است که یک سوم کرسیها (۷۰ کرسی) را مستقیما منصوب خواهد کرد.
کارشناسان حقوقی میگویند این سیستم نمایندگی کامل تمامی عناصر و مولفەهای سوریە را از جملە عدم اختصاص سهمیه مشخص برای زنان، اقلیتهای اتنیکی و مذهبی در بر نمیگیرد. همچنان برخی از نامزدهای رد شدهم فرآیند بررسی صلاحیتها را ابزاری برای حذف سیاسی توصیف کردهاند.
مجلس جدید که بر اساس اعلامیه قانون اساسی مارس ۲۰۲۵ تشکیل میشود، اختیارات کلیدی مانند قانونگذاری، تدوین قانون اساسی دائمی، تصویب بودجه و آمادهسازی برای انتخابات ریاستجمهوری و پارلمانی آینده را خواهد داشت.
با این وجود، محدودیت این انتخابات بە لحاظ جغرافیایی و دموگرافیک، کە بە حذف نزدیک به نیمی از جمعیت سوریه به عنوان پناهندگان، آوارگان و محرومان، منجر شدە است، بسیاری از ناظران را بە این دیدگاە نزدیک کردە است کە منتقد این شیوە برگزاری انتخابات باشند.
مواضع مدیریت خودگردان دموکراتیک شمال و شرق سوریه (روژآوا)
خودمدیریتی دموکراتیک شمال و شرق سوریه (AANES)، که به عنوان روژآوا شناخته میشود، این انتخابات را به شدت رد و آن را غیر دموکراتیک قلمداد و ان را نمایشی یکجانبه توصیف کرده است.
مقامات روژآوا تاکید دارند که هر فرآیند انتخاباتی بدون مشارکت همه اجزای اتنیکی و سیاسی سوریه محکوم به شکست است و این رایگیری نمیتواند اراده واقعی مردم سوریه را بازتاب دهد.
این موضعگیری در حالی بیان میشود که انتخابات در مناطق تحت کنترل کردها در شمال و شرق سوریە، از جمله بخشهایی از حسکه و رقه به تعویق افتاده و دولت انتقالی کنترل کاملی بر این مناطق ندارد.
منتقدان در روژآوا هشدار میدهند که این فرآیند میتواند به تشدید شکافهای اتنیکی منجر شود و مسیر مذاکرات برای اجماع ملی را مختل کند، به ویژه که مدیریت خودگردان دموکراتیک شمال و شرق سوریه بر اصول دموکراسی مستقیم و فدرالیسم تاکید دارد.
مواضع دروزیهای و علویها
ساکنان استان سویدا، که عمدتا دروزی هستند این انتخابات را به طور قاطع رد کرده و آن را اقدامی استبدادی از سوی دولت دمشق میدانند.
در همین راستا و در حالی که انتخابات در این استان به دلیل مسائل امنیتی به تعویق افتاده است، صدها نفر از دروزیان، در روزهای اخیر در سویدا تظاهرات کردهاند و خواستار خودمختاری دروزیها و حقوق اقلیتها شدهاند.
شورای عالی اسلامی علوی در سوریه و خارج از آن نیز این فرآیند را فاقد هرگونه مشروعیت خوانده و آن را پوششی برای انتصابات توصیف کرده است. آشوریها، ایزدیها، ارمنیها و برخی از مسیحیان نیز مواضع مشترکی اتخاذ کردەاند.
سوریه پس از بیش از یک دهه جنگ داخلی که منجر به کشته شدن صدها هزار نفر و آوارگی میلیونها تن شد، در اواخر سال ۲۰۲۴ شاهد سقوط رژیم بشار اسد بود.
نیروهای مخالف از جمله گروههای اسلامگرا، بە رهبری گروە هیات التحریرالشام، کنترل دمشق را به دست گرفتند و احمد الشرع (که پیشتر با نام جولانی شناخته میشد) به عنوان رئیسجمهور موقت منصوب شد.
دولت انتقالی اگرچە وعده بازسازی مشروعیت از طریق فرآیندهای انتخاباتی را دادە است، اما تقسیمات عمیق سیاسی و اجتماعی، از جمله اختلافات با خودمدیریتی کردها در روژآوا و جوامع دروزی در سویدا، مانع از از دستیابی بە یک اجماع در سطح سوریە شده است.
انتخابات پیشین در دوران اسد اغلب به عنوان نمایشهای کنترلشده توصیف میشدند و فاقد رقابت واقعی بودند.
این نخستین انتخابات پس از سقوط اسد است که به عنوان آزمونی برای تعهد دولت جدید به شمولگرایی دیده میشود، اما خطر تکرار الگوهای حذف و انحصار همچنان وجود دارد.
سازمان ملل و اتحادیه اروپا بارها بر لزوم مذاکرات فراگیر برای حل بحران سوریه تاکید کردهاند، اما دولت انتقالی تاکنون بر مسیر یکجانبه اصرار ورزیده است. هفتههای آینده نشان خواهد داد آیا این مجلس میتواند پایهای برای نظام نمایندگی واقعی باشد یا به تشدید شکافها منجر شود.
