آینده مبهم سوریه؛ از مذاکرات ناتمام داخلی تا فشارهای ترکیه بر مرزها
- Arena Website
- Sep 30
- 3 min read
یازده سال پس از شکست داعش و یک سال پس از سقوط دولت بشار اسد، سایه جنگ همچنان بر فراز اداره خودمدیریتی شمال و شرق سوریه سنگینی میکند. روابط دمشق و قامیشلو میان گفتوگو و تهدید درگیریهای تازه معلق مانده، دولت مرکزی بهدنبال تثبیت جایگاه خود است و ترکیه فشارها بر کُردها را تشدید میکند. در این میان، اداره خودمدیریتی بر اجرای توافقات قبلی و ادغام نیروهای قسد در ارتش تنها در چارچوب تقسیم قدرت و ساختار غیرمتمرکز تأکید دارد.
الهام احمد، مسئول سیاست خارجی اداره خودمدیریتی شمال و شرق سوریه، در گفتوگو با نشریه مجله تأکید کرده که «کلید آینده سوریه نه در میدان جنگ، بلکه در باز کردن گذرگاهها و پذیرش شراکت واقعی میان دمشق و حاشیههای فراموششده است.»
احمد به پیام اخیر مظلوم عبدی، فرمانده نیروهای سوریه دمکراتیک که از طریق فرمانده سنتکام آمریکا به احمد الشرع رئیس دولت انتقالی دمشق ارسال شده، اشاره کرده و گفته است این پیام درباره آمادگی برای تشکیل کمیتهها و تیمهای مشترک بهعنوان گامهای اعتمادساز بوده است. او افزوده است:
«ما خود را خارج از چارچوب دمشق نمیبینیم. دمشق پایتخت همه سوریهاست و باید نماینده تمام مردم باشد.
با وجود این مواضع مصالحهجویانه، اختلافات عمیق همچنان پابرجاست. اداره خودگردان خواستار نظام غیرمتمرکز است، در حالی که دولت سوریه بر حفظ اختیارات متمرکز پافشاری میکند.
الهام احمد میگوید واشنگتن بارها به مقامات کُرد هشدار داده که حضور نیروهای آمریکایی در سوریه دائمی نخواهد بود و به همین دلیل «راهحلهای معقول بین طرفهای سوری ضروری است.»
به گفته مسئول سیاست خارجی اداره خودمدیریتی شمال و شرق سوریه، ایالات متحده آمریکا پس از کاهش حضور در عراق، تمرکز بیشتری بر پرونده سوریه گذاشته است.
او احتمال داد که پایگاههای آمریکا در اقلیم کُردستان و شمال شرق سوریه به مرکز ثقل جدید ائتلاف ضد داعش تبدیل شوند. به باور او، چنین حضوری برای ثبات منطقه حیاتی است، زیرا فعالیتهای داعش دوباره شدت گرفته است.
وی گفته است که اگر دمشق بهطور رسمی به ائتلاف بپیوندد، «این امر میتواند آغازی برای شراکت گستردهتر و گشودن افقهای جدید در موضوع تمرکززدایی باشد.»
او در خصوص نگرانیهای آنها نسبت به رویکرد دمشق تاکید کرده که «ما نگران نیستیم، برعکس، هر شراکتی که دمشق را درگیر کند میتواند راه را برای راهحلهای معقول باز کند.»
در بخش دیگری از این گفتوگو او به نقش ترکیه پرداخته و تاکید کرده است که آنکارا نقش مثبتی در مذاکرات ایفا نکرده است. او با بیان اینکه آنکارا «پرونده کُردهای سوریه را با پرونده داخلی خود گره زده»، گفته است این رویکرد سبب کندی فرایند سیاسی میشود.
با وجود این، توافق اخیر میان دولت ترکیه و عبدالله اوجالان، رهبر دربند حزب کارگران کُردستان، فضای امنیتی را آرامتر کرده و امکان گفتوگو درباره همکاریهای مرزی را فراهم آورده است. الهام احمد تایید میکند که «پس از توافق، حملات نظامی متوقف شد و ثبات نسبی ایجاد گردید.»
مسئول سیاست خارجی اداره خودمدیریتی شمال و شرق سوریه همچنین از مذاکراتی خبر داد که میتواند به بازگشایی گذرگاه قامشلو–نصیبین بین شمال شرق سوریه و ترکیه منجر شود. الهام احمد گفت است: «ترکیه و اداره موقت در مرز از این پیشنهاد استقبال کردهاند و اکنون گفتوگوها بر سر جزئیات ادامه دارد.»
به گفته این دیپلمات کُرد در حالی که اداره خودگردان اساسا طرف گفتوگو را دمشق میداند، اما باز بودن کانالهای ارتباطی با ترکیه برای مسائل مرزی ضروری است.
اختلافات داخلی و آینده سوریه از نگاه اداره خودگردان
الهام احمد ضمن اشاره به حمایت دیپلماتیک بیسابقه از دولت جدید دمشق، میگوید این حمایتها با ابهامات جدی روبهروست. او میگوید: »دمشق گامهایی در زمینه ثبات و امنیت برداشته است، اما هنوز پاسخ روشنی درباره میزان مشارکت واقعی دیگر گروهها نداده است.»
به باور او موفقیت روند سیاسی به میزان تعهد دمشق به شراکت و ایجاد ساختارهای فراگیر بستگی دارد.
مسئول سیاست خارجی اداره خودمدیریتی شمال و شرق سوریه در پاسخ به پرسشی درباره خطر تقسیم سوریه، میگوید: «من نگران تجزیه نیستم. هیچ نیت و برنامه جدیای برای تقسیم وجود ندارد. حتی اگر برخی قدرتهای منطقهای یا جهانی چنین خواستهای داشته باشند، ما [درحال حاضر] نشانهای از این تحرکات نمیبینیم.»
وی چشمانداز اداره خودگردان را «سوریهای یکپارچه با ساختاری غیرمتمرکز» تعریف میکند.
به گفته احمد، تجربه سالهای اخیر نشان داده که جنگ و درگیریهای پراکنده در مناطق مختلف، از جمله در حومه حلب، تنها به قربانی شدن غیرنظامیان منجر شده است.
او خواستار گفتوگوهای دائمی شد: «حتی اگر در کوتاهمدت به توافق نرسیم، باید کانالهای گفتوگو باز بماند. سوریه را نمیتوان با تلاش یک جانبه ساخت. همه قربانی دادهاند و همه باید در ساختن آینده سهیم باشند.»
