احزاب در تبعید کُرد تحولات در تهران را بە دقت دنبال می کنند
- Arena Website
- Jul 3
- 3 min read
پیامدهای ناشی از درگیری نظامی میان ایران و اسرائیل، نه‌تنها افق جدیدی را در منازعات منطقه‌ای گشوده است، بلکه معادلات مربوط به موقعیت احزاب کُرد را نیز به‌شکل چشمگیری پیچیده‌تر ساخته است. این رخدادها در چارچوب تحولات کلان‌تر خاورمیانه که کردها درآن طی دهه‌های اخیر به یکی از بازیگران تأثیرگذار و چندلایه در آن بدل شده‌اند، بسیار چشمگیر است.
در چند سال اخیر، به‌ویژه درپی جنبش «ژن، ژیان، آزادی»، احزاب کُرد که طی دهه‌ها در اقلیم کردستان عراق و مناطق مرزی ایران و عراق در تلاش برای حفظ حقوق خود و دستیابی به استقلال یا مدل‌های خودمختاری (نظیر فدرالیسم) بوده‌اند، اکنون با موقعیتی پیچیده و چندلایه در عرصه ژئوپولیتیک منطقه مواجه شده‌اند.
جنگ ۱۲ روزه میان ایران و اسرائیل، نه تنها تهران را در وضعیت شکننده‌ای قرار دادە است بلکه نگاه اپوزیسیون کُرد در خارج از کشور را نیز به خود جلب کردە است. این گروه‌های مخالف، مستقر در اقلیم کردستان عراق، به دقت تحولات سیاسی و نظامی ایران را دنبال می‌کنند تا میزان تضعیف رژیم مذهبی تهران را بسنجند.
خبرگزاری آسوشیتدپرس با طرح این پرسش کە پیامدهای این جنگ تا چە اندازە حکومت روحانیون ایران را تضعیف کرده است، نگاهی بە میزان آمادگی احزاب کُرد برای بهرەبرداری از فضاهای فرصت برآمدە است.
احزاب کُرد در اقلیم کُردستان عراق
گروه‌های مخالف کُرد سال‌هاست که در اقلیم فدرال کردستان عراق حضور دارند؛ موقعیتی که همواره منبع تنش میان بغداد و تهران بوده است.
دولت عراق در سال ۲۰۲۳ با تهران توافق کرد تا این گروه‌ها را از پایگاه‌های مرزی به اردوگاه‌های تحت نظارت بغداد منتقل کند و تا حد زیادی رفت‌وآمد و توان نظامی آنها را محدود کرد.
با این حال، این گروه‌ها هنوز سلاح‌های خود را تحویل نداده و همچنان به دنبال راهکارهای سیاسی برای حفظ جایگاه‌شان در آینده ایران هستند.
آنها در عین حال که احتمال هرگونه اقدام نظامی زودهنگام را رد می‌کنند، با دقت تحولات داخلی ایران را رصد می‌کنند تا اگر فرصتی ایجاد شد، وارد عمل شوند.
خلیل نادری، سخنگوی حزب آزادی کردستان، این واقعیت را به صراحت بیان می‌کند: «جنگ ایران و اسرائیل فرصتی برای کُردها نیست؛ آمریکا و اسرائیل به دنبال منافع خود هستند.»
اختلاف در دیدگاه‌ها؛ بین واقع‌گرایی و فراخوان به مبارزه
تفاوت دیدگاه‌ها میان اپوزیسیون کُرد، میان کسانی که ترجیح می‌دهند آرام و حساب‌شده پیش بروند و دیگرانی که معتقد به ضرورت خیزش و مقاومت فعال هستند، به وضوح دیده می‌شود.
عبدالله مهتدی، رهبر حزب کومله کُردستان ایران، تأکید می‌کند که برخلاف فشارهای خارجی، هیچ فراخوانی برای خیزش یا درگیری مسلحانه صادر نشده و این گروه تحولات را زیر نظر دارد.
در مقابل، حسین یزدان‌پناه، رهبر حزب آزادی کُردستان، در شبکه‌های اجتماعی جوانان کُرد را به مقاومت و حمله به مراکز حکومت تشویق می‌کند. این اختلاف نظرها در واقع بیانگر رویکردهای متفاوت نسبت به فرصت‌ها و ریسک‌های پیش‌رو است و نه شکاف اساسی در صفوف اپوزیسیون کُرد.
آرمان‌ها و اهداف مشترک؛ از استقلال تا فدرالیسم
گرچه اختلاف در تاکتیک‌ها و سرعت حرکت وجود دارد، اما اهداف کلی این گروه‌ها تا حد زیادی نزدیک است. حزب آزادی کُردستان خواهان استقلال کامل کردستان است و حزب حیات آزاد کُردستان، پژاک، بە دنبال تحقق کنفدرالیسم دموکراتیک؛ در حالی که حزب کومله کُردستان ایران و حزب دموکرات کردستان ایران خواهان بر پایی یک نظام فدرال در ایران، مشابه مدل اقلیم کردستان عراق هستند.
رهبران این احزاب تأکید دارند که هیچ‌کدام قصد ورود بی‌محابا به درگیری ندارند و خواستار راهکارهای سیاسی و صلح‌آمیز برای پیشرفت حقوق کُردها هستند. کوثر فتاحی از حزب کومله کُردستان ایران می‌گوید: «هدف ما نه تنها سقوط رژیم، بلکه ساختن ایران نوین است.»
مهتدی نیز با صراحت اعلام می‌کند: «کومله جدایی‌طلب نیست و خواهان ایران دموکراتیک و سکولار است که در آن حقوق کُردها به رسمیت شناخته شود.»
گام تازه برای همکاری؛ نشست هفت حزب کُرد ایران
رهبران هفت حزب کردستان ایران (روژهلات) بە عنوان بخشی از پیامدهای جنگ ۱۲ روزه ایران-اسرائیل، ۲۷ ژوئن ۲۰۲۵ نشست مشترکی را بە منظور ایجاد سازوکاری برای تشکیل یک مرکز همکاری و شورای همکاری رسمی میان احزاب کُردستان برگزار کردند.
در این نشست که به صورت آنلاین و با حضور دبیرکل‌ها و نمایندگان ارشد احزاب برگزار شد، توافق شد پیش‌نویس سازوکاری برای همکاری‌های آتی تهیه شود و پس از بحث و تصویب آن، روند همکاری‌ها را منسجم‌تر کنند.
همچنین پیشنهاد شد جلسات در سطوح عالی با صدور بیانیه‌های مشترک به اطلاع عموم برسد تا شفافیت و مسئولیت‌پذیری سیاسی افزایش یابد، و نام «شبکه همکاری احزاب شرق کردستان» برای این مجموعه استفاده شود. این حرکت می‌تواند فصل جدیدی در اتحاد سیاسی و اجتماعی کردستان ایران رقم زند.
