احزاب کرد مخالف ایران هدف توافق امنیتی عراق و ایران هستند

یادداشت تفاهم امنیتی اخیر عراق و ایران، متمرکز بر کنترل مرزها و مهار احزاب کرد مخالف تهران، ابعاد راهبردی یافته است. این توافق که پیش از حمله اسرائیل به ایران تدوین شد، اکنون با نگرانی آمریکا از وابستگی بغداد به تهران روبه‌روست. تحلیلگران آن را بخشی از آمادگی ایران برای مقابله با تهدیدات منطقه‌ای می‌دانند، در حالی که عراق بر استقلال و حفظ حاکمیت ملی تأکید دارد.

شورای امنیت ملی عراق روز سه‌شنبه با انتشار خبر امضای تفاهمنامە امنیتی میان عراق و ایران تأکید کرد که یادداشت تفاهم امنیتی امضا شده با ایران مربوط به امنیت مرزها و مقابله با فعالیت احزاب پنج‌گانه کرد مخالف ایران است و هیچ توافقنامه امنیتی جامع میان دو کشور وجود ندارد.

این شورا همچنین خاطرنشان کرد که این یادداشت پیش از حمله اسرائیل به ایران تهیه شده و هدف آن تنها مسائل مرزی و مقابله با گروه‌های مسلح است.

در این بارە، وزیر دفاع عراق، ثابت محمد رضا العباسی، اعلام کرد که در راستای اجرای تفاهمنامە امنیتی پیشین با ایران، حضور مخالفان کرد در داخل خاک عراق به پنج اردوگاه محدود و نیروهای عراقی در مرز با ایران مستقر هستند.

او افزود که بغداد از راهکارهای دیپلماتیک و سیاسی برای حل مشکلات با ایران و ترکیه بهره می‌برد. منابع آگاه نیز اعلام کرده‌اند که این اردوگاه‌ها به عمق خاک عراق منتقل شده‌اند تا فعالیت‌های مسلحانه مخالفان کنترل شود.

باسم العوادی، سخنگوی دولت عراق نیز ضمن اشارە بە، محتوای یادداشت تفاهم امنیتی امضا شده بین قاسم الاعرجی، مشاور امنیت ملی، و علی لاریجانی، دبیرکل شورای عالی امنیت ملی ایران، اظهار داشت:

آنچه کە در حضور نخست وزیر، میان مشاور امنیت ملی عراق و علی لاریجانی، دبیرکل شورای عالی امنیت ملی ایران، امضا شد، یک یادداشت تفاهم امنیتی مربوط به بسط و توسعه توافق امنیتی پیشین میان عراق و ایران است. وی افزود:

این یادداشت تفاهم بر تقویت همکاری مشترک امنیتی مرزی بین دو کشور برادر و در وهله دوم، همکاری اطلاعاتی و همچنین جلوگیری از نفوذ متقابل و حمایت از اقدامات مشترک حفاظت از مرزها برای دستیابی به یک وضعیت امنیتی کنترل شده که در خدمت منافع امنیت ملی هر دو کشور باشد، متمرکز بود.

این محدودیت‌ها پس از امضای توافقنامه همکاری امنیتی مشترک در مارس گذشته میان دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، علی شمخانی، و همتای عراقی او، قاسم الاعرجی، صورت گرفت؛ توافقی که همزمان با حملات موشکی و پهپادی ایران علیه مواضع مخالفان در اقلیم کردستان عراق انجام شد.

محمد باقری، رئیس کشتە شدە ستاد کل نیروهای مسلح ایران در جریان جنگ ١٢ روزە ایران و اسرائیل، آن زمان هشدار داده بود که اگر بغداد به تعهدات خود درباره گروه‌های مسلح عمل نکند، ایران حملات خود به کردستان عراق را از سر خواهد گرفت.

واکنش واشینگتن؛ وابستگی عراق بە ایران

در پی امضای یادداشت تفاهم امنیتی اخیر در بغداد توسط علی لاریجانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، واکنش مقام‌های آمریکایی را برانگیخت.

تمی بروس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، تأکید کرد واشینگتن از حاکمیت واقعی عراق حمایت می‌کند و با هر اقدامی که این کشور را به «وابسته ایران» تبدیل کند، مخالف است. او افزود: «آینده کشورها باید در دست مردمشان باشد و این رویکرد با تعهد کلی ما به امنیت در تضاد نیست.»

در مقابل، سفارت ایران در بغداد نیز این اظهارات را «مداخله‌جویانه» و در راستای «تفرقه‌افکنی میان ملت‌های همسایه» توصیف کرد.

سفارت عراق در واشنگتن نیز بر استقلال کامل کشور تأکید و توافق امضا شده را اقدامی برای تقویت امنیت و کنترل مرزها دانست. منابع عربی هشدار داده‌اند که در صورت ناکامی بغداد در مهار گروه‌های مسلح، احتمال اعمال تحریم‌های فراگیر آمریکا وجود دارد.

تحلیلگران می‌گویند این توافق فرامرزی بودە و از ابعاد راهبردی نیز برخوردار است. علاء مصطفی، استاد علوم سیاسی دانشگاه بغداد، در این بارە بر این باور است:

توافق امنیتی اخیر بخشی از آمادگی ایران برای مقابله با تهدیدات منطقه‌ای، از جمله تجربه جنگ ۱۲ روزه با اسرائیل، است. او افزود: «این آمادگی‌ها موجب نگرانی آمریکا، نزدیک‌ترین متحد اسرائیل، شده است.

مصطفی همچنین خاطرنشان کرد که توافق مارس ۲۰۲۳ میان عراق و ایران بدون واکنش غربی بود، زیرا تنها به خلع سلاح گروه‌های مخالف داخلی مربوط می‌شد. اکنون اما، یادداشت تفاهم اوت ٢٠٢٥ فراتر از مسائل داخلی عراق رفته و مستقیماً با امنیت مشترک دو کشور و ثبات منطقه مرتبط است.

تهران با تحرکات فرامرزی خود نشان میدهد که حاضر است به هر وسیله‌ای برای پیشبرد اهداف استراتژیک خود متوسل شود.