اختلال در اینترنت ابزاری برای سرکوب است

ایران، پس از آتش‌بس نظامی، به میدان جنگ سایبری تبدیل شده است؛ قطع گسترده اینترنت، محدودیت‌های فزاینده و کاهش خودسرانه پهنای باند واتس‌اپ نشان می‌دهد حکومت نه تنها از بازگشت به وضعیت عادی سر باز می‌زند، بلکه اینترنت را به ابزار سرکوب سیستماتیک بدل کرده است.

متعاقب جنگ ١٢ روزە ایران-اسرائیل، هرچند دسترسی به اینترنت ثابت (ADSL) بهبود یافته است، اما اختلال در اینترنت موبایل و کاهش سرعت در سراسر کشور ادامه دارد.

با وجود وعده وزیر ارتباطات درباره بازگشت اینترنت به شرایط عادی، همچنان شاهد قطعی، کندی و اختلال گسترده هستیم. دیتاسنترهای داخلی هنوز به اینترنت بین‌الملل متصل نشده‌اند و دسترسی به گوگل و سایر سایت‌های جهانی در آن‌ها قطع است.

در این بارە روزنامه شرق نوشتە است که رئیس مرکز ملی فضای مجازی بدون هماهنگی با نهادهای مسئول اقدام به کاهش پهنای باند واتس‌اپ کرده است.

به گزارش این روزنامه، محمدامین آقامیری، رئیس مرکز ملی فضای مجازی، به‌طور خودسرانه و بدون دریافت مجوز از مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، و بدون مشورت با وزارت ارتباطات، پهنای باند شبکه اجتماعی واتس‌اپ را تا ۵۰ درصد کاهش داده است.

این در حالی است که بهزاد اکبری، مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت، در پیامی در شبکه اجتماعی ایکس اعلام کرده که این شرکت نقشی در اعمال محدودیت‌های اخیر بر واتس‌اپ نداشته است.

داده‌های Cloudflare Radar چه می‌گویند؟

در روزهای اخیر افت قابل‌توجهی در حجم ترافیک اینترنت در ایران ثبت شده است که به‌نظر می‌رسد ناشی از خاموشی یا اختلال سراسری باشد که حدود یک هفته پیش آغاز شده است.

اگرچه هر روز حدود ساعت ۵:۳۰ صبح به وقت ایران، بهبودی نسبی دیده می‌شود، اما سطح کلی ترافیک هنوز به وضعیت پیشین بازنگشته و این کاهش نشانه‌ای از اختلالات گسترده در زیرساخت‌های شبکه‌ای کشور است.

از نظر کیفیت اتصال، سرعت متوسط دانلود حدود ۷.۴ مگابیت بر ثانیه گزارش شده که در ظاهر قابل‌قبول است، اما نوسان در زمان پاسخ (Latency) و عملکرد DNS باعث تجربه‌ای ناپایدار، و عدم رضایت کاربران شده است.

همچنین داده‌های مربوط به مسیرهای اینترنتی (BGP Routing) از تغییرات مشهودی در مسیرهای ارتباطی خبر می‌دهند؛ تغییری که احتمالاً به دلایل فنی یا اقدامات کنترلی دولت صورت گرفته است.

بازگشت سیاست فیلترینگ شدید و مسدودسازی گسترده VPNها

گزارش‌های کاربران از نقاط مختلف کشور از کاهش محسوس سرعت، اختلال پایدار در اینترنت بین‌الملل، فیلتر مجدد پیام‌رسان‌هایی مانند واتساپ، و عدم امکان اتصال به VPNها حکایت دارد. بسیاری از کاربران می‌گویند که ارتباط با سایت‌ها و سرویس‌های خارجی پس از چند بسته‌ی ارتباطی به‌طور کامل مسدود می‌شود و «هندشیک» رخ نمی‌دهد.

برخی کاربران فنی نیز وضعیت فعلی را مشابه با دوره شدید فیلترینگ در اعتراضات ۱۴۰۱ می‌دانند و معتقدند سیاست فایروال‌ها به حالت «Whitelist-only» بازگشته است—یعنی تمام ترافیک اینترنت به‌طور پیش‌فرض مسدود شده و فقط تعداد محدودی از سایت‌ها و خدمات (عمدتاً داخلی یا تحت نظارت دولت) اجازه عبور دارند.

برخی دیگر نیز با اشاره به خسارات شخصی مانند از دست دادن سرمایه در پلتفرم‌های مالی جهانی، شدت فیلترینگ و انسداد پورت‌ها را علت اصلی اختلال در خدمات آنلاین، بازی‌ها و بازار رمزارز دانسته‌اند. این کاربران تأکید دارند که نه‌تنها وضعیت اینترنت عادی نشده، بلکه نسبت به سال‌های گذشته وخیم‌تر هم شده است.

در عصر حاضر که دسترسی به اطلاعات به یکی از ضروریات زندگی تبدیل شده، محدودسازی اینترنت، محرومیت از یک حق اساسی و نقض آشکار آزادی‌های مدنی است. به نظر می‌رسد قطع ارتباطات و ممانعت از تبادل اطلاعات، بیش از آنکه توجیهی امنیتی داشته باشد، به ابزاری برای سرکوب تبدیل شده است.

همزمان با تشدید تنش‌ها در ایران پس از جنگ با اسرائیل، موج گسترده‌ای از بازداشت‌ها با اتهامات مبهمی مانند "جاسوسی" و "همکاری با بیگانگان" سراسر کشور را فراگرفته است. گزارش‌ها حاکی از آن است که شمار قابل توجهی در روزهای اخیر با همین اتهامات اعدام شده‌اند.

تحلیلگران هشدار می‌دهند که این روند غیرعادی، ریشه در بحران‌های داخلی و ناآرامی‌های سیاسی دارد و در صورت تداوم، به تشدید نا‌آرامی‌ها منجر خواهد شد.