اوکراین از هدف پیوستن به ناتو عقب‌نشینی می‌کند

ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، روز یکشنبه در برلین در جریان مذاکرات پنج‌ساعته با نمایندگان آمریکا و با حضور جرد کوشنر و ستیو ویتکوف، فرستاده دونالد ترامپ، اعلام کرد که کشورش مشروط بر دریافت تضمین‌های امنیتی از سوی ایالات متحده آمریکا و هم‌پیمانان اروپایی حاضر است از هدف پیوستن به ناتو صرف‌نظر کند.

مذاکرات روز گذشتە و امروز زلنسکی با مقامات آمریکایی و اروپایی در برلین بخشی از تلاش‌های تازه برای پایان دادن به جنگی است که از زمان آغاز تهاجم روسیه در فوریه ۲۰۲۲ به یکی از خونین‌ترین درگیری‌های اروپا از زمان جنگ جهانی دوم تبدیل شده است.

مذاکرات روز دوشنبه با حضور رهبران اروپایی ادامه خواهد یافت، اما جزئیات کامل طرح صلح هنوز منتشر نشده است.

ستیو ویتکوف پس از دیدار با زلنسکی اعلام کرد که پیشرفت زیادی حاصل شده است و مذاکرات درباره طرح صلح ۲۰ ماده‌ای، برنامه‌های اقتصادی و مسائل دیگر ادامه خواهد یافت.

طرح مذکور که توسط آمریکا تهیه شده است، شامل واگذاری بخشی از سرزمین‌ها به روسیه و محدودیت‌هایی برای نیروهای مسلح اوکراین است و به دنبال تضمین امنیتی گسترده برای کی‌یف است.

فریدریش مرتس، صدراعظم آلمان، میزبان این دیدارها بود و پیش از ترک جلسه اظهارات کوتاهی داشت و سپس دو طرف را برای مذاکره تنها گذاشت.

تضمین‌های امنیتی و مصالحه اوکراین

زلنسکی در گفتگو با خبرنگاران تأکید کرد که اوکراین به دنبال تضمین‌های امنیتی دوجانبه با آمریکا، مشابه ماده ۵ پیمان ناتو، و همچنین تضمین‌های امنیتی از کشورهای اروپایی، کانادا و ژاپن است.

او این اقدام را مصالحه‌ای از جانب ما خواند و تأکید کرد که تضمین‌ها باید از نظر حقوقی الزام‌آور باشند. وی همچنین بر تثبیت خطوط فعلی جبهه و محدود کردن حضور نظامی روسیه و اوکراین در مناطقی که هنوز تحت کنترل کی‌یف هستند، تأکید کرد.

ولادیمر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، بارها خواستار آن شده است که اوکراین از پیوستن بە ناتو صرف‌نظر کند، نیروهایش را از حدود ۱۰ درصد منطقه دونباس خارج کند و کشورش بی‌طرف باقی بماند.

مسکو همچنین خواهان تعهد کتبی غرب است که ناتو به سمت شرق گسترش نیابد و عضویت اوکراین و دیگر جمهوری‌های شوروی سابق به رسمیت شناخته نشود.

در همین حال، رهبران اروپایی و آمریکا تلاش دارند تضمین‌های امنیتی و منابع مالی و نظامی کافی برای حمایت از اوکراین فراهم کنند و در عین حال مصالحه‌ای با روسیه شکل دهند.

زلنسکی همچنین در مورد انتخابات آینده گفت که «به صندلی ریاست نچسبیدە» و تأکید کرد که اوکراین باید گزینه‌های قانونی برگزاری انتخابات در شرایط وضعیت جنگی را آماده کند. وی افزود:

از شرکا خواسته است تا امنیت رأی‌گیری را تضمین کنند و یادآوری کرد که این اقدام بخشی از فشار ترامپ برای برگزاری انتخابات و امضای توافق صلح است.

رئیس‌جمهور اوکراین گفت که مذاکرات برای مصالحه و توقف عملیات نظامی «مثل دویدن در یک ماراتن طولانی است» و نیازمند تلاش مستمر برای دستیابی به راه‌حل است.

بازخورد اروپا و چالش‌های عملیاتی

در رابطە با مذاکرات جاری، بوریس پیستوريوس، وزیر دفاع آلمان، این مذاکرات را لحظه‌ای سرنوشت‌ساز توصیف کرد و با اشاره به تجربه تلخ اوکراین در دریافت تضمین‌های امنیتی پس از کنار گذاشتن تسلیحات هسته‌ای دوران شوروی، بر اهمیت عملی بودن تضمین‌ها تأکید کرد.

او هشدار داد که تضمین‌های امنیتی بدون مشارکت گسترده آمریکا ارزش چندانی نخواهد داشت و افزود که مسائل سرزمینی و تعهدات روسیه و دیگر کشورها باید مشخص شود.

وی همچنین افزود کە هم‌پیمانان اروپایی تلاش دارند با استفاده از دارایی‌های مسدود شده بانک مرکزی روسیه، بودجه نظامی و غیرنظامی کی‌یف را تأمین کنند و پیشنهادات آمریکا برای مصالحه را اصلاح کنند.

طرح صلح ۲۸ ماده‌ای پیشنهادی ترامپ که رسانه‌ها در ۲۰ نوامبر منتشر کردند، از اوکراین می‌خواهد که وضعیت بی‌طرفانه خود را در قانون اساسی تثبیت کند و ناتو نیز عضویت آینده اوکراین را رد کند.

این یکی از مطالبات اصلی روسیه است و در حال حاضر زلنسکی و رهبران اروپایی در حال بحث درباره اصلاحات پیشنهادی هستند تا توافقی که شامل مصالحه‌های سرزمینی و امنیتی است، حاصل شود.

اقدام اوکراین برای کنار گذاشتن هدف پیوستن به ناتو، چرخشی قابل توجه در موضع کی‌یف محسوب می‌شود و می‌تواند نقش کلیدی در پیشرفت مذاکرات صلح و جلوگیری از گسترش جنگ داشته باشد.

با این حال، تضمین‌های امنیتی حقوقی و مشارکت عملی غرب، نحوه اعمال مصالحه‌های سرزمینی و برگزاری انتخابات در شرایط جنگی، از جمله چالش‌های اصلی پیش روی این فرآیند هستند که می‌تواند آینده اوکراین را تعیین کند.