با پاسخ حماس، توافق آتش‌بس در انتظار تصمیم اسرائیل است

در ادامه مذاکرات غیرمستقیم میان حماس و اسرائیل، جنبش مقاومت اسلامی فلسطین بامداد پنج‌شنبه ۲۴ ژوئیه (۳ مرداد ماه)، نسخه‌ای به‌روزشده از پاسخ خود به پیشنهاد آتش‌بس ۶۰ روزه را به میانجی‌گران قطری و مصری تحویل داد. این پاسخ به‌گفته منابع آگاه شامل اصلاحاتی اساسی در سه حوزه نظامی، انسانی و سیاسی است. هرچند هنوز واکنش رسمی از سوی اسرائیل دریافت نشده است، اما برخی منابع عبری نسبت به پدیرش مفاد آن ابراز تردید کرده‌اند.

بنابه گزارش اورشلیم پست، دفتر بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، روز پنجشنبه ٢٤ ژوئیە اعلام کرد که اسرائیل در حال بررسی پاسخ حماس به آتش‌بس پیشنهادی در نوار غزه است.

حماس بامداد پنجشنبه اعلام کرد که پاسخ خود به پیشنهاد اسرائیل را مبنی بر دستیابی بە آتش‌بس ۶۰ روزه در نوار غزه، به عنوان بخشی از مذاکرات غیرمستقیم بین دو طرف در قطر، به میانجیگران ارائه کرده است.

در همین چارچوب، یک منبع فلسطینی نزدیک به مذاکرات در گفت‌وگو با خبرگزاری فرانسه تأکید کرده است که پاسخ جدید حماس بر دستیابی به یک آتش‌بس دائمی و الزام‌آور متمرکز است. به‌گفته این منبع، طرح اصلاح‌شده سه خواسته کلیدی را در بر می‌گیرد:

نخست، بازنگری در نقشه عقب‌نشینی نظامی اسرائیل که بر اساس آن، حماس خواستار خروج کامل نیروهای اسرائیلی از مناطق مسکونی و جاده راهبردی صلاح‌الدین شده و پیشنهاد داده است که عمق حضور نظامی اسرائیل در نوار غزه به حداکثر ۸۰۰ متر محدود شود؛ موضوعی که در تضاد با پیشنهاد اولیه اسرائیل برای ایجاد منطقه حائل دو کیلومتری قرار دارد.

دومین محور، اصلاح سازوکار تبادل اسرا است. بر اساس اطلاعات منابع نزدیک به حماس، این جنبش خواهان افزایش تعداد زندانیان فلسطینی آزادشده در ازای هر نظامی اسرائیلی است، به‌ویژه آن دسته از زندانیانی که با احکام حبس ابد یا طولانی‌مدت مواجه‌اند.

در نهایت، حماس خواستار تغییر در نحوه مدیریت کمک‌های بشردوستانه شده و پیشنهاد کرده است که مسئولیت توزیع این کمک‌ها به نهادهای وابسته به سازمان ملل واگذار شود.

این گروه با ایفای نقش بنیادهای مورد حمایت آمریکا و اسرائیل در این روند مخالفت کرده است. هم‌اکنون، گفت‌وگوهایی درباره مسیر ورود کمک‌ها، نحوه نظارت بین‌المللی و تعیین پلتفرم اجرایی در جریان است.

در شرایطی که منابع مصری از «نهایی‌شدن قریب‌الوقوع توافق» خبر می‌دهند، یک مقام امنیتی اسرائیلی در گفت‌وگو با روزنامه «یدیعوت آحارونوت» تأکید کرده است که دولت اسرائیل هنوز نسخه رسمی پاسخ حماس را دریافت نکرده است.

به‌گفته وی، نسخه قبلی از سوی میانجی‌گران رد شد، چراکه حماس در آن با طرح امنیتی اسرائیل برای عقب‌نشینی مخالفت کرده بود.

با این حال، روزنامه «الشرق الاوسط» از ورود مذاکرات به مرحله نهایی خبر داده و اعلام نمودە است که تنها جزئیات اجرایی باقی مانده‌اند.

گفته می‌شود استیو ویتکوف، فرستاده ویژه رئیس‌جمهور آمریکا، پس از رایزنی در رم با مقامات قطری و اسرائیلی، به‌زودی برای نهایی‌سازی توافق وارد منطقه خواهد شد. نقش مصر، قطر و آمریکا در اعلام و تضمین توافق، بیش از هر زمان دیگری برجسته شده است.

نگرانی‌ها از نقض توافق؛ تجربه‌های تلخ گذشته

یکی از مهم‌ترین دغدغه‌ها در روند دستیابی به توافق، احتمال نقض اولیه آن توسط اسرائیل است؛ موضوعی که به‌ویژه در دورهای پیشین تجربه شده است.

منابع آگاه هشدار داده‌اند که احتمال تأخیر در عقب‌نشینی ارتش اسرائیل یا کارشکنی در ورود کمک‌ها در روزهای نخست اجرای توافق بالاست.

برای پیشگیری از این مسئله، میانجی‌گران طرحی سه‌جانبه برای نظارت بر اجرای توافق پیشنهاد داده‌اند. بر اساس این طرح، قطر مسئول نظارت بر ورود کمک‌ها خواهد بود و سازوکاری برای واکنش سریع به هرگونه تخطی پیش‌بینی شده است. همچنین آمریکا و مصر نیز نقش مکمل در تضمین اجرا ایفا خواهند کرد.

تداوم حملات در میانه گفت‌وگو؛ پیام دوگانه اسرائیل

در حالی که رایزنی‌های دیپلماتیک ادامه دارد، ارتش اسرائیل روز گذشته از بمباران بیش از ۱۲۰ هدف در سراسر نوار غزه خبر داد.

به‌گفته سخنگوی ارتش، این حملات مواضع نظامی، تونل‌ها و محل‌های استقرار نیروهای مقاومت را هدف قرار داده است. تیپ ۴۰۱ در جبالیا و لشکر ۹۸ در شهر غزه نیز به‌طور جداگانه عملیات‌هایی انجام داده‌اند که به‌گفته منابع اسرائیلی، منجر به کشته‌شدن چندین عضو حماس شده است.

تداوم این حملات هم‌زمان با مذاکرات، از یک‌سو بخشی از راهبرد «فشار حداکثری» تل‌آویو برای به‌دست‌آوردن امتیازات بیشتر در مذاکرات است، اما از سوی دیگر، می‌تواند فضا را برای حصول توافق تضعیف کند.

چشم‌انداز توافق؛ شکننده اما نزدیک

پاسخ اصلاح‌شده حماس نشانه‌ای از تمایل نسبی این جنبش به دستیابی به توافقی فراگیر و بلندمدت است.

هم‌زمان، نقش پررنگ میانجی‌گران بین‌المللی و تمرکز مذاکرات بر حل اختلافات فنی، احتمال نهایی‌شدن آتش‌بس را افزایش داده است.

با این حال، تجربه‌های گذشته نشان می‌دهد که موفقیت هر توافقی به رفتار میدانی طرفین در روزهای نخست اجرای آن وابسته است. اگر سازوکارهای نظارتی کافی برای مهار تخلفات احتمالی، به‌ویژه از سوی اسرائیل فراهم نشود، توافق به‌راحتی می‌تواند در همان ابتدا فروبپاشد.