بحران سیاسی در کی‌یف؛ تنش داخلی، فشار بین‌المللی و پیشروی روسیه در شرق

در شرایطی که موازنه جنگ به سود روسیه تغییر کرده و ارتش این کشور با موج تازه‌ای از حملات پهپادی و توپخانه‌ای، در جبهه‌های شرقی به‌ویژه در دونباس پیشروی می‌کند، بحران سیاسی جدیدی در کی‌یف شکل گرفته است. تصمیم ولودیمیر زلنسکی برای محدود کردن استقلال نهادهای ضد فساد، موجی از واکنش‌های داخلی و خارجی را به‌دنبال داشته و منجر به تشدید تنش سیاسی در پایتخت شده است.

در اواخر ژوئیه ۲۰۲۵، پارلمان اوکراین قانونی تصویب کرد که بر اساس آن، اداره ملی مبارزه با فساد (NABU) و دادستانی ویژه مبارزه با فساد (SAPO) از استقلال قانونی خارج شده و تحت نظارت دادستان کل، یعنی در مدار ریاست‌جمهوری، قرار گرفتند.

این اقدام که درست در بحبوحه پیگیری پرونده‌هایی علیه مقامات ارشد از جمله وزیر وحدت سرزمینی و شریک تجاری سابق زلنسکی انجام شد، از سوی اتحادیه اروپا و گروه جی‌۷ عقب‌گردی در مسیر اصلاحات ارزیابی شد. هم‌زمان، بازرسی‌های مأموران آلمانی از املاک مرتبط با نزدیکان زلنسکی نیز بخشی از همین روند تلقی شده است.

در پی تصویب این قانون، هزاران نفر از شهروندان اوکراینی، عمدتاً جوانان، مقابل دفتر ریاست‌جمهوری تجمع کردند.

در واکنش به فشار افکار عمومی و هشدارهای بین‌المللی، پارلمان ناچار شد تنها یک هفته بعد، با اصلاح قانون، استقلال این نهادها را بازگرداند. با این‌حال، به گفته تحلیلگران، آسیب وارد شده به اعتماد عمومی به‌سادگی جبران‌پذیر نیست.

هم‌زمان، اقدامات امنیتی تلافی‌جویانه نیز تشدید شد. سرویس امنیتی اوکراین تنها یک روز پیش از رأی‌گیری، بدون حکم قضایی به منازل بیش از ۷۰ نفر از کارکنان NABU و خانواده‌های آن‌ها یورش برد.

اتهامات مطرح‌شده شامل پرونده‌های قدیمی، از جمله تصادفات جزئی یا ادعای جاسوسی بود و شماری از بازداشت‌شدگان همچنان در بازداشت به‌سر می‌برند.

اولکساندر کلیمنکو، رئیس SAPO، با اشاره به بی‌اعتمادی تاریخی به نهادهای ضد فساد، تأکید کرده که این ساختارها تنها با حمایت شرکای بین‌المللی دوام یافته‌اند و برای نخستین‌بار توانسته‌اند فساد در سطوح عالی قدرت را هدف قرار دهند.

در چنین فضای پرتنشی، سرویس اطلاعات خارجی روسیه (SVR) نیز با انتشار گزارشی مدعی شد که در نشستی محرمانه در آلپ، نمایندگان آمریکا، بریتانیا و شماری از مقامات ارشد اوکراینی، از جمله آندری یرماک، کیریل بودانوف و والری زالوژنی، درباره جایگزینی احتمالی زلنسکی گفت‌وگو کرده‌اند.

در این گزارش، غرب به دلیل نارضایتی از تضعیف نهادهای مستقل، زالوژنی را گزینه جایگزین معرفی کرده است؛ هرچند این ادعاها از سوی طرف‌های غربی و دولت اوکراین تأیید نشده‌اند. تحلیلگران این روایت را بخشی از عملیات روانی مسکو در میانه بحران مشروعیت داخلی کی‌یف می‌دانند.

زالوژنی، فرمانده سابق ارتش و سفیر کنونی اوکراین در بریتانیا، همچنین به هدایت مستقل عملیات تخریب خطوط لوله نورد استریم متهم شده است؛ عملیاتی که گفته می‌شود در ابتدا با دستور زلنسکی آغاز شده و سپس لغو شده بود. زالوژنی این اتهامات را رد کرده است.

هم‌زمان در جبهه؛ پیشروی مرحله‌ای روسیه در دونباس

تحولات داخلی همزمان با پیشروی آرام اما پیوسته روسیه در جبهه‌های شرقی صورت می‌گیرد.

طی ماه‌های گذشته، نیروهای روسی در محورهای پوکروفسک و کوستیانتینیوکا به‌تدریج پیش‌روی کرده‌اند. پوکروفسک به‌عنوان یک گره لجستیکی حیاتی، اکنون از سه محور زیر آتش قرار گرفته و خطر محاصره آن افزایش یافته است.

روسیه با تصرف روستاهای اطراف و قطع راه‌های ارتباطی کلیدی، شهر را در تنگنای شدید قرار داده است.

در محور کوستیانتینیوکا نیز فشار از چند جهت ادامه دارد. با سقوط ارتفاعات چاسیویار، شهرهای کراماتورسک و اسلوویانسک نیز در معرض تهدید قرار گرفته‌اند. با وجود مقاومت پهپادی و ضدحملات موضعی نیروهای اوکراینی، تحلیلگران هشدار می‌دهند که در صورت سقوط پوکروفسک، ساختار دفاعی شرق اوکراین ممکن است دچار فروپاشی شود.