تام باراک، از دلال معاملات تا دیپلمات: پایان یک ماموریت؟
- Arena Website
- Oct 5
- 4 min read
تام باراک، سرمایهدار لبنانیتبار و مشاور نزدیک ترامپ، با پایان مأموریتش بهعنوان فرستاده ویژه آمریکا به ترکیه، سوریه و لبنان روبهروست. با وجود روابط منطقهای و نفوذ شخصی، او در تحقق اهداف اصلی ناکام ماندە است. اتهامات لابیگری، مواضع جنجالی و بیاعتمادی واشنگتن موجب انزوایش شدە است. منتقدان میگویند مأموریتش بیشتر بر معاملات اقتصادی متمرکز بود تا دیپلماسی مؤثر.
با وجود روابط نزدیک و رویکرد معاملهگرایانه، ماموریت تام باراک، سرمایهدار و فرستاده ویژه رئیسجمهور ترامپ به ترکیه، سوریه و لبنان، به پایان خود نزدیک میشود.
این پایان در حالی رقم میخورد که منتقدان از عملکرد او ناراضیاند و واشنگتن به دنبال جایگزین برای فرستادهای است که با وجود تبرئه از اتهام لابیگری غیرقانونی و دوستی دیرینه با ترامپ، نتوانست در ماموریتهای اصلی خود پیشرفت چشمگیری حاصل کند.
تام باراک، سرمایهدار لبنانیتبار و مشاور دیرین دونالد ترامپ، نماد رویکرد جدید آمریکا در خاورمیانه است که مناصب حساس را به نزدیکان ثروتمند و دوستان سیاسی میسپارد.
باراک ۷۸ ساله، که خود را دارای پیوند عاطفی و ژنتیکی با خاورمیانه میداند، پس از نخستین سفرش به بیروت در ۱۹۷۲، رابطهای مادامالعمر با منطقه برقرار کرد و دههها بعد به عنوان فرستاده ویژه ترامپ بازگشت.
او کار خود را به عنوان وکیل آغاز کرد و با فعالیت در والاستریت، نفت و املاک، شهرتش در ۱۹۸۸ با فروش هتل پلازا نیویورک به ترامپ به اوج رسید.
باراک از حامیان مالی اصلی کارزار ترامپ و رئیس کمیته تحلیف او بود و رابطهای نزدیک و مبتنی بر معامله و دوستی با رئیسجمهور داشت، تا جاییکە حتی در سال ۲۰۱۰ به جرد کوشنر در حل مشکلات مالی او درا خصوص یک معاملە ملکی نیز کمک کرد.
با عنوان سفیر در ترکیه، باراک بیشتر وقت خود را در پروندههای سوریه و لبنان میگذراند و به ندرت در آنکارا بود.
مقامهای ترکیه و آمریکا میگویند با وجود روش غیرسنتی او، تعاملات نهادی میان دو کشور در دوران ترامپ عمیقتر از دوران بایدن شده است.
او همچنین در تنظیم دیدار اخیر اردوغان از کاخ سفید نیز که بررسی توافقهای انرژی، دفاعی و همکاریهای دیگر و به گفته باراک، «دادن مشروعیت» به رئیسجمهور ترکیه را هدف قرار دادە بود، نقشی کلیدی ایفا کرد.
روابط منطقهای و تعاملات شخصی
پنج ماه پس از آغاز کار، فرستاده ترامپ مجموعهای از موفقیتها و روابط کلیدی را رقم زده است. ریشههای خانوادگی لبنانی، رابطه نزدیک با ترامپ و تمایل کمسابقه او به انتقاد علنی از اسرائیل، به باراک کمک کرده است تا روابط صمیمانهای را با رجب طیب اردوغان، رئیسجمهور ترکیه، و احمد الشرع، رهبر سوریه، برقرار کند.
او به ضمن اعطای فرصت سیاسی بە الشرعاظهار داشتە بود تا زمانی که موتور اقتصاد روشن نشود، نمیتوان رفاه یا امید در میان مردم ایجاد کرد.
باراک سیاست خارجی واشنگتن را ناموفق خوانده و تأکید کرده است که وظیفهاش تمرکز بر حقوق بشر نیست، بلکه بر معاملاتی است که رفاه اقتصادی میآورند.
او معتقد است خاورمیانه دیگر مسئولیت آمریکا نیست و کشورهای منطقه باید به خود متکی شوند، زیرا «دوران ضامن امنیت جهان بودن» آمریکا به پایان رسیده است.
انتقادات، جنجالها و اتهامات لابیگری
با این حال، اظهارات و رفتارهای باراک موجب انتقاد گسترده ای نیز شده است. توصیف صلح در خاورمیانه بهعنوان یک توهم، هشدار به روزنامهنگاران لبنانی که نباید حیوانصفت باشند، و بیان اینکه در زبان عربی واژهای برای تسلیم وجود ندارد یا چیزی به نام خاورمیانه وجود ندارد، بلکه تنها مجموعهای از قومها، خانوادهها و قبایل است، در محافل دیپلماتیک تمسخر شده است.
تحقیقات کنگره آمریکا در سال ۲۰۱۹ نشان داد که باراک برای بهاشتراکگذاری فناوری هستهای با عربستان سعودی لابی کرده و همزمان با سعودیها برای خرید شرکتی که از این اقدام سود میبرد، مذاکره میکرد؛ که در نهایت منجر به محاکمه او به اتهام لابیگری غیرقانونی به نفع امارات شد.
هرچند وی در سال ۲۰۲۲ تبرئه شد اما همچنان ارتباط مستقیم و نزدیک خود را با ترامپ حفظ کرده و تأکید میکند: من تابع او هستم. با او بحث نمیکنم. او رئیس است.
پایان احتمالی و ناکامی در ماموریتهای کلیدی
گزارشها حاکی از آن است که ماموریت فرستاده ویژه آمریکا، تام باراک، به پایان رسیده است و گفتوگوها درباره جایگزینی او با فرستادگان جدیدی از واشنگتن و سازمان ملل متحد شدت گرفته است.
تحلیلگران میگویند اگر باراک نتواند در روابط میان دمشق و نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) یا میان سوریه و اسرائیل پیشرفتی حاصل کند، احتمالاً تصمیم به کنارهگیری خواهد گرفت. یکی از دیپلماتهای غربی در خصوص وی اظهار داشتە است:
او تاکنون در انجام هیچیک از مأموریتهای اصلی خود در سوریه و لبنان موفق نبوده است. به نظر میرسد تنها چیزی که برایش اهمیت دارد، میانجیگری در معاملات مبهم و سخنرانی درباره قرن نوزدهم است.
ایمن عبدالنور، کارشناس منطقه، عدم تجربه سیاسی باراک را به عنوان عاملی در مسائل حلنشده سوریه ذکر کرده است.
باراک در واشنگتن به دلیل فشارهای طرفدار اسرائیل و شکست برنامههای خلع سلاح حزبالله منزوی شده است و خروج او با روزهای پایانی مأموریت فرستاده سازمان ملل، گیر پدرسن، همخوانی دارد.
موضع صریح باراک در قبال اسرائیل که گفته است مشکل این است که اسرائیل به همه حمله میکند و افزوده که به متحد سنتی آمریکا اعتماد ندارد، خشم جریانهای حامی اسرائیل در واشنگتن را برانگیخته است.
با این حال، او همچنان اسرائیل و توانایی آن برای برقراری آشتی با همسایگانش را بخشی حیاتی از ثبات منطقه میداند. او اذعان کرده است که این نقش صد برابر سختتر، صد برابر از نظر فکری چالشبرانگیزتر و صد برابر از نظر جسمی ترسناکتر از فعالیت مالی است.
