ترامپ : ایران با منابع غنی نفت، نیازی به انرژی هسته‌ای ندارد

در میانه‌ تنش‌های تازه میان ایران و آمریکا، دونالد ترامپ ضمن تهدیدهای مکرر, از نزدیک بودن توافق هسته‌ای خبر می‌دهد و رهبران ایران تهدیدهای او را محکوم کرده‌اند. مذاکره در فضایی پر از بی‌اعتمادی ادامه دارد؛ جایی‌که هر امتیاز، مشروط به تضمین است و سایه تحریم و تهدید همچنان بر سر دیپلماسی سنگینی می‌کند.

در حالی که خاورمیانه همچنان در تنش‌های شدید ناشی از جنگ در غزه و رقابت‌های ژئوپولیتیکی منطقه‌ای به سر می‌برد، نتایج گفت‌وگوهای غیررسمی میان ایران و آمریکا در عمان که امید به احیای توافق هسته‌ای را زنده کرده بود، همچنان در هاله ای از ابهام قرار دارد.

در همین راستا، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، پس از سفر اخیر خود به منطقه خلیج فارس، اعلام کردە است که «به دستیابی بە توافقی با ایران بسیار نزدیک شده‌ و ایران تا حدودی با شرایط آن موافقت کرده است.

اما از سوی دیگر، ترامپ در سخنانی مبهم اما هشدارآمیز اظهار داشت که برای رسیدن به توافق با ایران دو مسیر پیش روست: «یک مسیر بسیار خوب و یک مسیر خشونت‌آمیز.» او تأکید کرد که ترجیح می‌دهد از راه دوم استفاده نکند. این در حالی است که منابع ایرانی آگاه از مذاکرات اعلام کرده‌اند که شکاف‌هایی جدی همچنان باقی است، از جمله بر سر میزان و سطح غنی‌سازی اورانیوم و نحوه رفع تحریم‌های اقتصادی.

همچنین رئیس جمهور آمریکا، روز جمعه تأیید کرد که واشنگتن پیش‌نویس پیشنهادی را در مذاکرات هسته‌ای به تهران ارائه داده است و افزود که اگر ایران به سرعت پاسخ ندهد، «اتفاق بدی خواهد افتاد». این در حالی است که ایران دریافت هرگونه سندی را تکذیب کرده است.

پس از سفر چند روزه خود به منطقه و در مصاحبه‌ای با فاکس نیوز، ترامپ بار دیگر ایران را به حمایت از حماس متهم کرد و گفت اگر او رئیس‌جمهور بود، «حمله ۷ اکتبر (حمله حماس به اسرائیل) رخ نمی‌داد.» او با اشاره به منابع نفتی ایران گفت که این کشور نیازی به غنی‌سازی اورانیوم ندارد، ‌وی افزود که ایرانی‌ها نفت بسیار خوبی دارند. غنی‌سازی برای کشورهایی است که نفت ندارند، نه برای ایران.

در این اظهارات می‌توان به دو نکته مهم پی برد: نخست اینکه هدف اصلی آمریکا، به صفر رساندن توانایی ایران در غنی‌سازی اورانیوم است؛ و دوم اینکه حتی اگر ایران به‌طور کامل از غنی‌سازی دست بکشد، آمریکا بدون دریافت تعهدات مشخص درباره توقف حمایت از نیروهای نیابتی در منطقه، حاضر به لغو تحریم‌ها نخواهد بود تا به‌ گفتەی ترامپ، حادثه‌ای مشابه ۷ اکتبر تکرار نشود.

واکنش ایران: صلحِ همراه با تهدید، باورپذیر نیست

رهبر جمهوری اسلامی ایران، علی خامنه‌ای، در واکنشی تند به سخنان ترامپ، او را «دروغ‌گو» خواند و ادعاهای آمریکا درباره تلاش برای صلح را رد کرد. وی گفت: «آمریکا از قدرت خود برای ارسال بمب‌های ۱۰ تُنی به اسرائیل استفاده می‌کند تا آن‌ها را بر سر کودکان غزه بریزند.» خامنه‌ای سخنان ترامپ را «مایه شرمساری» دانست و از آن با تحقیر یاد کرد.

مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، نیز از مواضع متناقض ترامپ انتقاد کرد: «از یک‌سو از صلح صحبت می‌کند و از سوی دیگر با سلاح‌های کشتار جمعی تهدید می‌کند. کدام را باید باور کنیم؟»

با وجود لحن تند مقامات ایرانی، برخی چهره‌های نزدیک به ساختار تصمیم‌گیری جمهوری اسلامی از آمادگی برای مصالحه مشروط سخن می‌گویند. علی شمخانی، مشاور سیاست خارجی، در گفت‌وگویی با ان‌بی‌سی نیوز اعلام کرده بود که ایران آماده است در برابر لغو تحریم‌ها، برخی تعهدات از جمله محدودسازی سطح غنی‌سازی و شفاف‌سازی بازرسی‌ها را بپذیرد.

با این حال، مقامات ایرانی به صراحت اعلام کرده‌اند که غنی‌سازی اورانیوم در خاک ایران و در چارچوب معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT)، «خط قرمز» است و ایران از این حق خود کوتاه نخواهد آمد.

عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران، نیز هرگونه عقب‌نشینی یک‌جانبه را رد کرده و تأکید کرده است که آمریکا هنوز هیچ پیشنهاد ملموسی ارائه نکرده است.

بە رغم وجود نشانه‌هایی حاکی از کاهش تنش و بازگشت محتاطانه به دیپلماسی در دوره ترامپ، فضای حاکم بر روابط تهران–واشنگتن همچنان متأثر از بی‌اعتمادی عمیق و رقابت ژئوپولیتیکی گسترده‌تر در منطقه است.

ایران با اصرار بر حق خود برای غنی‌سازی اورانیوم و رفع مؤثر تحریم‌ها، در حالی پای میز مذاکره نشسته که ترامپ سیاست هویج و چماق را در پیش گرفتە و احتمال شکست مذاکرات نیز همچنان بە قوت خود باقی است