ترامپ در عربستان سعودی، توافق‌های اقتصادی و تهدیدات جدیدی علیه ایران مطرح کرد

ترامپ در سفر رسمی خود به عربستان سعودی، توافق‌های اقتصادی بی‌سابقه‌ای را به ارزش بیش از هزار میلیارد دلار امضا کرد. او با تهدید ایران به انزوای بیشتر، خواستار تغییر مسیر هسته‌ای تهران شد. همچنین، تغییر رویکرد آمریکا نسبت به سوریه با اعلام آمادگی برای تعلیق و لغو تحریم‌ها، نشان از تغییرات استراتژیک در سیاست‌های آمریکا در خاورمیانه دارد.

در میانه تنش‌های جهانی و بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید، سفر رسمی او به عربستان سعودی در ۱۳ مه ۲۰۲۵ آغاز شد؛ سفری که به‌وضوح هدف آن فراتر از تشریفات دیپلماتیک بود. ترامپ با استقبال رسمی محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، وارد ریاض شد؛ در حالی که قراردادهای اقتصادی بی‌سابقه و مواضعی حساس درباره ایران و سوریه در دستور کار قرار داشت. ترامپ در اولین دوره ریاست جمهوری خود نیز سفر به خاورمیانه را با بازدید از عربستان سعودی آغاز کرده بود.

سرمایه‌گذاری‌های بی‌سابقه؛ دلارهای سعودی در خدمت آمریکا

یکی از محورهای اصلی این سفر، «فروم سرمایه‌گذاری آمریکا–عربستان» بود که طی آن توافق‌هایی به ارزش بیش از هزار میلیارد دلار میان دو کشور امضا شد. مهم‌ترین نکات این بسته سرمایه‌گذاری عبارتند از:

• سرمایه‌گذاری ۶۰۰ میلیارد دلاری عربستان سعودی در ایالات متحده، عمدتاً در حوزه انرژی سبز، زیرساخت‌های هوش مصنوعی، و صنایع نیمه‌رسانا. این سرمایه‌گذاری‌ها قرار است از طریق صندوق سرمایه‌گذاری عمومی عربستان (PIF) و با همکاری شرکت‌های بزرگ آمریکایی مانند Nvidia، AMD، Microsoft و BlackRock انجام گیرد.

• قرارداد فروش تسلیحات به ارزش ۱۴۲ میلیارد دلار شامل پهپادهای تهاجمی، سامانه‌های دفاع موشکی، و ناوگان جدید نیروی هوایی پادشاهی عربستان. این قرارداد بزرگ‌ترین توافق نظامی تاریخ روابط آمریکا و عربستان خوانده شده است.

• ایجاد مراکز داده و پردازش ابری در خاک عربستان، با مشارکت شرکت‌های آمریکایی، به منظور تبدیل ریاض به قطب هوش مصنوعی در منطقه. این توافقات نه‌تنها از نظر اقتصادی حائز اهمیت‌اند، بلکه نشانه‌ای روشن از بازسازی اتحاد استراتژیک آمریکا با عربستان سعودی در دوران دوم ریاست‌جمهوری ترامپ هستند.

پیام‌های صریح ترامپ به ایران: دیپلماسی مشروط با چاشنی تهدید

در سخنرانی رسمی خود در ریاض، دونالد ترامپ ضمن اشاره به «رفتار بی‌ثبات‌کننده ایران»، تأکید کرد که تهران باید «مسیر تازه‌ای» در قبال برنامه هسته‌ای خود اتخاذ کند. او گفت:

ما نمی‌خواهیم جنگی تازه در خاورمیانه روی دهد. اما ایران باید میان صلح با منطقه یا انزوای کامل یکی را انتخاب کند.

پرونده سوریه؛ سیگنال رفع مشروط تحریم‌ها

یکی از غافلگیرکننده‌ترین بخش‌های این سفر، اعلام تمایل آمریکا به تعلیق تحریم‌های سوریه بود.

رئیس‌جمهور ایالات متحده اعلام کرد که تمامی تحریم‌های اعمال‌شده علیه سوریه را لغو خواهد کرد.

این تصمیم با هدف حمایت از دولت جدید سوریه به ریاست احمد الشرع، که پس از سقوط بشار اسد به قدرت رسیده، اتخاذ شده است.

ترامپ در سخنرانی خود در ریاض، تحریم‌ها را "ویرانگر" توصیف کرد و تأکید کرد که این اقدام فرصتی برای بازسازی و ثبات در سوریه فراهم می‌کند.

مظلوم عبدی فرمانده کل نیروهای دموکراتیک سوریه (اس‌دی‌اف) نیز لغو تحریم‌های آمریکا علیه سوریه را «مایه خوشحالی» دانست و آن را گامی مثبت به سوی صلح و ثبات ارزیابی کرد.

در پی اعلام آمادگی ترامپ برای تعلیق تحریم‌ها علیه سوریه، بسیاری از شهروندان سوری شب گذشته با حضور در خیابان‌ها این تحول را جشن گرفتند.

در حاشیه این سفر، کاخ سفید اعلام کرد که ترامپ امروز با احمد الشرع، رئیس‌جمهور جدید سوریه، دیدار خواهد کرد.

ترامپ همچنین ابراز امیدواری کرد که عربستان سعودی به پیمان ابراهیم بپیوندد و در زمان مناسب روابط خود با اسرائیل را عادی کند، هرچند ریاض تأکید کرده است که این امر منوط به تشکیل کشور فلسطین در مرزهای ۱۹۶۷ است.

بازگشت ترامپ به صحنه خاورمیانه با حجم عظیم پول، اسلحه و پیام‌های دوگانه – تهدید علیه ایران و وعده کاهش تحریم‌ها علیه سوریه – نشان از استراتژی پیچیده‌ ترکیب دیپلماسی اقتصادی با زور نظامی دارد.

این رویکرد شاید بتواند تا حدودی متحدان عرب آمریکا را دوباره فعال کند، اما بی‌شک در ایران، سوریه و حتی اروپا، نگرانی‌هایی جدی درباره بازگشت یکجانبه‌گرایی آمریکا ایجاد کرده است.