توافق تاریخی در کالدونیای جدید: گامی بلند به‌سوی خودمختاری گسترده

پس از روزها مذاکره فشرده و پرتنش، دولت فرانسه و گروه‌های طرفدار استقلال و غیر استقلال کالدونیای جدید به توافقی تاریخی دست یافتند که مسیر ساختن «ایالت کالدونیای جدید» را با هویتی دوگانه و خودمختاری گسترده هموار می‌کند. این توافق که به دنبال بیش از یک قرن استعمار و کشمکش‌های سیاسی در این قلمرو اقیانوس آرام حاصل شده، نویدبخش ثبات، مشارکت و توسعه اقتصادی و اجتماعی پایدار است.

در پی ۹ روز، مذاکرات فشرده و دشوار بین دولت فرانسه و گروههای مختلف در کالدونیای جدید، که با یک دور نهایی ۲۴ ساعته بدون وقفه در بوگیوال (ایولین) در آخر این هفته به پایان رسید، طرف‌های درگیر در مسئله کالدونیای جدید سرانجام به توافقی تاریخی دست یافتند که آینده این سرزمین را رقم خواهد زد.

این توافق، که تحت عنوان «ایالت کالدونیای جدید» شناخته می‌شود، نمایانگر تلاش دولت فرانسه، طرفداران استقلال و غیر استقلال برای ایجاد یک وضعیت پایدار و مشترک در این سرزمین است.

مهم‌ترین ویژگی این توافق، ایجاد یک سازمان نهادی منحصربه‌فرد در چارچوب قانون اساسی جمهوری فرانسه است که می‌تواند توسط جامعه بین‌المللی به رسمیت شناخته شود.

همچنین در این سند آمده است که ملیت کالدونیایی با تابعیت دوگانه فرانسوی و کالدونیایی تعریف خواهد شد و این امر زمینه‌ساز ایجاد هویتی مشترک و پذیرفته شده برای همه ساکنان این سرزمین خواهد بود.

این در مقایسه با سایر سرمین های فرادریایی وضعیتی استثنایی به کالدونیای جدید می دهد و می تواند به الگویی برای آنان در آینده تبدیل شود.

مانوئل والس، وزیر امور خارجه فرانسه، این توافق را «یک مصالحه واقعی» خواند که می‌تواند زمینه ثبات سیاسی و توسعه اقتصادی و اجتماعی کالدونیای جدید را فراهم کند. مذاکرات که از ماه فوریه آغاز و پس از توقفی در ماه مه، در ماه ژوئیه از سر گرفته شده بود، با نقش‌آفرینی کلیدی احزاب سیاسی مرکزی مانند «کالدونیای با هم» و «بیداری اقیانوسیه» و همچنین جبهه آزادیبخش ملی کاناک (FLNKS) به نتیجه رسید.

از نکات کلیدی توافق می‌توان به امکان انتقال تدریجی اختیارات حاکمیتی در زمینه‌های دفاع، امنیت، ارز و عدالت از دولت فرانسه به کالدونیای جدید اشاره کرد که این انتقال منوط به تصویب در کنگره محلی و تایید عمومی از طریق مشورت خواهد بود.

همچنین مقرر شده است که یک قانون ارگانیک ویژه و قانون اساسی مستقل کالدونیای جدید تا سال ۲۰۲۶ تصویب شود که هویت ملی، پرچم، و قوانین شهروندی این ایالت را تعیین خواهد کرد.

جدول زمانی اجرای توافق شامل بازنگری قانون اساسی فرانسه در سپتامبر-اکتبر ۲۰۲۵، مشورت عمومی در فوریه ۲۰۲۶، تصویب قانون ارگانیک در مارس-آوریل ۲۰۲۶ و برگزاری انتخابات شهرداری و استانی در همان سال است.

یکی از مهم‌ترین نقاط توافق، حل و فصل مسئله حساس تعیین فهرست رأی‌دهندگان است که شامل ۱۲ هزار نفر متولد کالدونیا و افرادی با حداقل ۱۵ سال اقامت در این سرزمین می‌شود.

مذاکرات به دلیل اختلافات سخت میان طرفین تا لحظات پایانی بسیار پرتنش بود؛ اما با حضور فعال و میانجی‌گرایانه احزاب مرکزی و دخالت مستقیم رئیس جمهور امانوئل مکرون، سرانجام توافق نهایی در بامداد شنبه ۱۲ ژوئیه به امضا رسید.

کالدونیای جدید، قلمرویی فرانسوی در اقیانوس آرام، که از قرن نوزدهم تحت استعمار فرانسه قرار گرفت، طی بیش از یک قرن رابطه پیچیده‌ای با پاریس داشته است.

این سرزمین که جمعیت اصلی آن کاناک هستند، از زمان استعمار با چالش‌های عمیق هویتی، سیاسی و اقتصادی روبرو بوده است. استقرار فرانسه در این منطقه از سال ۱۸۵۳ آغاز شد و از آن زمان، روابط بین مردم کاناک و دولت مرکزی فرانسه مملو از تنش‌های تاریخی، فرهنگی و سیاسی بوده است.

کالدونیای جدید تنها یکی از چندین سرزمین فرادریایی فرانسه است که پاریس طی قرن‌ها به دلایل استراتژیک، اقتصادی و سیاسی، آن را تحت سلطه خود درآورده است.

دیگر مناطق فرادریایی مانند گوادلوپ، مارتینیک، رئونیون و پولینزی فرانسه و غیره هر یک با چالش‌ها و مسائل خاص خود در رابطه با استقلال، خودمختاری و توسعه مواجه بوده‌اند.

روابط این سرزمین‌ها با فرانسه همواره ترکیبی از وابستگی اقتصادی، تضادهای هویتی و تلاش برای کسب خودمدیریتی بوده است که اغلب منجر به ناآرامی‌ها و مذاکرات پیچیده شده است.

یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها، مسئله استقلال کالدونیای جدید است که در طول چند دهه گذشته منجر به برگزاری چندین همه‌پرسی و ناآرامی‌های سیاسی و اجتماعی شده است.

گروه کاناک‌ها، به عنوان ساکنین اصلی، خواهان تشکیل دولت مستقل هستند، در حالی که جمعیت فرانسوی‌تبار و دیگر گروه‌ها تمایل دارند همچنان تحت حاکمیت فرانسه باقی بمانند.

این تنش‌ها در کنار مسائل اقتصادی، از جمله کنترل و بهره‌برداری از منابع طبیعی غنی مانند معدن نیکل، و همچنین نابرابری‌های اجتماعی، موجب شده است این منطقه با مشکلات ساختاری پیچیده‌ای مواجه باشد.