جاسوس‌افزار اسرائیلی در خدمت دولت جورجیا ملونی: نظارت قانونی یا سوءاستفاده از قدرت؟

گزارشی تازه از کمیته پارلمانی امنیت در ایتالیا پرده از استفاده رسمی دولت این کشور از یک جاسوس‌افزار ساخت اسرائیل برای هدف قرار دادن تلفن‌های همراه چند فعال حقوق مهاجران برداشته است؛ موضوعی که نگرانی‌ها درباره سوءاستفاده نهادهای اطلاعاتی از فناوری‌های نظارتی و سواستفاده از چنین ابزارهایی برای رصد و شنود خبرنگاران و فعالان حقوق بشر را بیشتر کرده است.

طبق گزارش جدید کمیتە پارلمانی امنیت در ایتالیا، این ابزار نظارتی موسوم به Graphite، محصول شرکت امنیت سایبری تهاجمی Paragon مستقر در اسرائیل است. بنابر یافته‌های رسمی، دولت ایتالیا از سال ۲۰۲۳ این نرم‌افزار را در اختیار دو نهاد اطلاعاتی خود قرار داده بوده است.

افشای اولیه این ماجرا، در پی بیانیه‌ی شرکت واتس‌اپ در ژانویه ۲۰۲۵ صورت گرفت که در آن اعلام شده بود نزدیک به ۱۰۰ حساب کاربری، با استفاده از آسیب‌پذیری‌ای در این پیام‌رسان رمزنگاری‌شده، مورد حمله جاسوس‌افزار Graphite قرار گرفته‌اند. متا، مالک واتس‌اپ، در بیانیه خود اعلام کرده بود که این آسیب‌پذیری را در دسامبر ۲۰۲۴ رفع کرد.

به دنبال این افشاگری، شرکت Paragon دسترسی نهادهای اطلاعاتی ایتالیا به این فناوری را مسدود کرد؛ اقدامی که واکنش مقام‌های ایتالیا را به دنبال داشت و منجر به تماس مستقیم جورجیا ملونی، نخست‌وزیر ایتالیا، با بنیامین نتانیاهو، همتای اسرائیلی‌اش شده بود.

با این حال خبرگزاری رویترز گزارش کرده است که دولت ایتالیا قرارداد خود را با این شرکت اسرائیلی را به دلیل درز اطلاعات به رسانه‌ها به صورت یکجانبه فسخ کرده است.

چه کسانی هدف قرار گرفتند؟

کمیته پارلمانی امنیت (COPASIR) تأیید کرده است که تلفن همراه چندین فعال حقوق پناهجویان و سازمان خیریه دریایی Mediterranea از جمله لوکا کازارینی، جوزپه کاکیا و دیوید یامبیو، با استفاده از Graphite یا فناوری‌های مشابه هک شده است.

در این گزارش ادعا شده است که سرویس اطلاعاتی خارجی از این جاسوس‌افزار برای شناسایی فراریان، مقابله با مهاجرت غیرقانونی، تروریسم مظنون، جرائم سازمان‌یافته، قاچاق سوخت، ضدجاسوسی و فعالیت‌های مرتبط با امنیت داخلی استفاده کرده است.

گزارش می‌افزاید که اعضای سازمان خیریه Mediterranea نه به‌عنوان فعالان حقوق بشر، بلکه به دلیل "فعالیت‌هایی که احتمالاً با مهاجرت غیرقانونی مرتبط بوده‌اند" تحت نظارت قرار گرفته‌اند؛ آن هم با مجوز رسمی آلفردو مانتُوانو، معاون نخست‌وزیر و مسئول پرونده‌های اطلاعاتی در دولت ملونی.

اما موضوعی که همچنان در هاله‌ای از ابهام باقی مانده، مربوط به هک تلفن همراه فرانچسکو کانچلتو، روزنامه‌نگار ایتالیایی و بنیان‌گذار وب‌سایت خبری Fanpage است. واتس‌اپ پیش‌تر اعلام کرده بود که گوشی کانچلتو هدف حمله قرار گرفته، اما کمیته پارلمانی این ادعا را رد کرده و منبع حمله را ناشناس دانسته است.

کانچلتو، که به دلیل تحقیقاتش درباره ارتباطات حزب برادران ایتالیا با جریان‌های راست افراطی شناخته می‌شود، در گفت‌وگویی با هاآرتص اظهار داشته که: «گزارش، پاسخ روشنی به اینکه چه کسی مرا هدف گرفته، نداد.»

اسرائیل، صادرکننده تکنولوژی‌های نظارتی و جاسوسی

اسرائیل طی سال‌های اخیر به یکی از قطب‌های اصلی توسعه و صادرات جاسوس‌افزارهای پیشرفته تبدیل شده است. شرکت‌هایی چون NSO Group (سازنده جاسوس‌افزار پگاسوس) و Paragon در این عرصه نقش کلیدی دارند.

در حالی که NSO Group به دلیل فروش فناوری‌های خود به دولت‌های سرکوبگر و استفاده از پگاسوس علیه روزنامه‌نگاران، فعالان حقوق بشر و سیاستمداران تحت تحریم ایالات متحده قرار گرفته است، Paragon کوشیده تصویری متفاوت از خود ارائه دهد؛ شرکتی "مسئول" با پایبندی به اصول حقوق بشری. اما استفاده از Graphite در ایتالیا، حتی با مجوز قضایی، این روایت را با چالش مواجه کرده است.

افزون بر آن، فروش اخیر Paragon به یک شرکت دفاعی آمریکایی نیز در اسرائیل موجی از نگرانی‌ها درباره افشای فناوری‌های حساس اطلاعاتی برانگیخته است؛ نگرانی‌هایی که ممکن است روابط دفاعی و اطلاعاتی تل‌آویو با متحدان غربی‌اش را پیچیده‌تر کند.