جنگ تجاری ترامپ؛ چالشی بزرگ‌تر از کووید-۱۹ برای اقتصاد جهانی

جولیان بویسو، روزنامه‌نگار بخش اقتصاد بین‌الملل، تجارت و توسعه روزنامه لوموند، در مقاله‌ای که در این روزنامه منتشر شده است، جنگ تجاری به راه افتاده توسط دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، را به‌عنوان چالشی بزرگ‌تر از همه‌گیری کووید-۱۹ برای اقتصاد جهان توصیف کرده است.

پس از سه ماه مذاکرات پیچیده و پرتنش، ایالات متحده آماده است تا در تاریخ ۹ ژوئیه، توافقات تجاری خود با شرکای اصلی را به‌صورت رسمی اعلام کند. با این حال، به‌گفته بویسو، سیاست‌های تعرفه‌ای ناپایدار و افزایش مکرر مالیات‌های وارداتی پایه‌های رشد اقتصادی جهانی را به‌شدت تضعیف کرده‌اند.

مذاکرات تجاری، تعرفه‌ها و تأثیرات بازارهای مالی

مذاکرات جاری بر روی ۱۵ تا ۱۸ توافق مهم اقتصادی با کشورهای اصلی متمرکز است که تنها دو مورد از آنها تاکنون به نتیجه رسیده است: یک چارچوب توافق با بریتانیا و کاهش تعرفه‌های متقابل با چین. از سوی دیگر، آمریکا احتمالاً تعرفه‌های جدیدی تا سقف ۳۰ تا ۳۵ درصد بر واردات از ژاپن اعمال خواهد کرد که افزایش قابل توجهی نسبت به رقم ۲۴ درصد اعلام‌شده در آوریل است. اروپا نیز به دنبال کاهش تعرفه‌ها به ویژه در صنایع خودرو و فولاد است.

تغییرات مکرر و شوک‌های ناشی از سیاست‌های تعرفه‌ای ترامپ باعث شده‌است سرمایه‌گذاران نگرانی‌های جدی پیدا کنند، تا جایییکە ا سرمایه‌گذاری‌ها به تعویق افتاده و فعالیت‌های اقتصادی کند شدەاند.

ارزش دلار آمریکا که طی نیم قرن گذشته هیچگاه کاهش شدیدی نداشته است در نیمه اول سال جاری ۱۰.۸ درصد افت کرده است. این افت باعث شده سرمایه‌گذاران به بازارهای ژاپن و اروپا روی بیاورند و همچنین طلا به عنوان یک دارایی امن محبوبیت بیشتری پیدا کند.

در همین حال، نرخ بهره اوراق قرضه ۳۰ ساله آمریکا به ۵ درصد رسیده است و خروج سرمایه‌گذاران خارجی از بازار آمریکا یکی دیگر از دلایل تضعیف ارزش دلار به شمار می‌رود.

پیامدهای اقتصادی جهانی و تاثیرات تعرفه‌ها

سازمان جهانی تجارت با وجود ثبت رشد تجارت جهانی در سه ماهه دوم سال، هشدار داده است که این روند تنها موقتی بوده و به دلیل پیش‌خرید کالاها پیش از افزایش تعرفه‌ها رخ داده است. پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که تجارت جهانی در سال ۲۰۲۵ ممکن است بین کاهش ۰.۲ درصد تا رشد ۲.۷ درصد نوسان داشته باشد که کاملاً وابسته به سطح تعرفه‌های اعمال‌شده است.

در آمریکا نیز، متوسط تعرفه‌های وارداتی از ۲.۲ درصد در ژانویه به بیش از ۱۰ درصد رسیده است و واردات کالاهای مصرفی در ماه آوریل کاهش شدیدی تجربه کرده که این موضوع به کاهش کسری تجاری آمریکا منجر شده است.

قیمت حمل و نقل کانتینرها از چین به آمریکا کاهش یافته است اما در مسیر به اروپا، آفریقا و آمریکای جنوبی افزایش یافته است. چین نیز تلاش دارد با انتقال بخشی از صادرات خود به بازارهای جدید، اثرات منفی تعرفه‌های آمریکا را کاهش دهد.

تورم، سیاست‌های پولی و واکنش‌های متقابل در جنگ تجاری

سیاست‌های تعرفه‌ای ترامپ نگرانی‌هایی جدی درباره بازگشت تورم به اقتصاد آمریکا به وجود آورده‌اند. نرخ تورم در ماه مه ۲.۳ درصد اعلام شده که کمی بالاتر از هدف ۲ درصدی بانک مرکزی آمریکا است اما در عین حال مصرف و درآمد خانوارها کاهش یافته است. اقتصاددانان معتقدند هنوز زود است تا تأثیر کامل این سیاست‌ها به طور دقیق ارزیابی شود.

جروم پاول، رئیس بانک مرکزی آمریکا، انتظار دارد قیمت‌ها در تابستان افزایش یابند اما همچنان بر این باور است که تاثیر تعرفه‌ها بر تورم محدود خواهد بود. این در حالی است که ترامپ از پاول انتقاد کرده و خواستار تغییر رویکرد بانک مرکزی شده است.

در اروپا و دیگر اقتصادهای بزرگ جهان، تورم نسبتاً پایدار باقی مانده است اما ناپایداری‌های ژئوپلیتیکی، مانند تنش‌ها میان اسرائیل و ایران، بطور بالقوه می‌تواند قیمت نفت را افزایش داده و باعث افزایش تورم به صورت غیرقابل پیش‌بینی شود.

کشورهای در حال توسعه که بیشترین بهره را از تجارت جهانی برده بودند، از نظر بویسو اکنون بیشترین آسیب را از سیاست‌های تعرفه‌ای ترامپ می‌بینند. رشد اقتصادی این کشورها کاهش یافته و سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی به نصف سطح سال ۲۰۰۸ کاهش یافته است.

این جنگ تجاری، با وجود تمام تلاش‌ها برای کاهش تنش، هنوز به پایان نرسیده و پیامدهای آن می‌تواند به شکل گسترده‌ای در اقتصاد جهانی تاثیرگذار باشد.

ترامپ با هدف جبران تعرفه‌های بالای اعمال‌شده از سوی کشورهای دیگر، تعرفه‌های گمرکی خود را افزایش داده است اما این تعرفه‌ها فقط شامل کالاهای فیزیکی می‌شوند و بخش مهمی از صادرات آمریکا یعنی خدمات، مشمول این تعرفه‌ها نیستند.

در واکنش به سیاست‌های آمریکا، کشورهای مختلف اقدام به وضع مالیات‌های دیجیتال و محدودیت‌های غیرتعرفه‌ای علیه شرکت‌های بزرگ آمریکایی مانند گوگل و آمازون کرده‌اند.

چین نیز در پاسخ، صادرات مواد نادر زمین را به آمریکا محدود کرده است و آمریکا در مقابل تهدید به محدود کردن فروش نرم‌افزارهای طراحی هواپیما و نیمه‌رساناها به چین کرده بود که در نهایت در ژوئن سال جاری توافقی برای رفع این محدودیت‌ها حاصل شد.

این نبرد تجاری و واکنش‌های دوجانبه آن هنوز بلاتکلیف باقی مانده و تداوم آن می‌تواند روند رشد اقتصادی جهانی را تحت تاثیر قرار دهد.