در آستانە دومین دور گفتگوهای تهران-واشنگتن، دومین ناو هواپیمابر آمریکا در خاورمیانه مستقر می شود

در حالی که مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا در مسقط به مراحل حساس خود نزدیک می‌شود، ایالات متحده با اعزام ناو هواپیمابر «یواس‌اس کارل وینسون» به خلیج عدن، حضور نظامی خود را در خاورمیانه تقویت کرده است. این اقدام، که با عملیاتی شدن دومین ناو هواپیمابر در منطقه همزمان شده به عقیده برخی از کارشناسان پیام روشنی به ایران و متحدانش در آستانه گفت‌وگوهای ۳۰ فروردین دارد.

بر اساس گزارش نیوز ویک، ناو هواپیمابر «یواس‌اس کارل وینسون» که پیش‌تر در اقیانوس آرام مستقر بود، در ۲۶ فروردین ۱۴۰۴ به نزدیکی جزیره سقطری در خلیج عدن رسید و وارد فاز عملیاتی شد.

این ناو به همراه رزمناو موشک‌انداز «یواس‌اس پرینستون» و ناوشکن‌های «یواس‌اس استرت» و «یواس‌اس ویلیام پی. لارنس» اعزام شده است.

ناو وینسون، مجهز به جنگنده‌های پیشرفته اف-۳۵ و اف/ای-۱۸، توانایی انجام عملیات تهاجمی و دفاعی گسترده‌ای را به نیروی دریایی آمریکا در منطقه می‌بخشد. تصاویر ماهواره‌ای منتشرشده توسط برنامه کوپرنیک اتحادیه اروپا نیز حضور این ناو را در خلیج عدن تأیید کرده است.

پنتاگون اعلام کرده که این استقرار بخشی از استراتژی چندلایه آمریکا برای حفظ ثبات در منطقه است. مقامات آمریکایی تأکید دارند که حضور دو ناو هواپیمابر، شامل «یواس‌اس هری اس. ترومن» که از ماه گذشته در منطقه فعال است، به‌منظور بازدارندگی ایران و حمایت از عملیات نظامی علیه گروه‌های مورد حمایت این کشور، به‌ویژه حوثی‌های یمن، صورت گرفته است.

مذاکرات هسته‌ای: فرصتی برای دیپلماسی یا افزایش تنش؟

استقرار این ناو همزمان با دور بعدی مذاکرات هسته‌ای کە در مسقط انجام شد. مذاکرات پیش‌رو، که با میانجی‌گری عمان برگزار می‌شود، بر بررسی سطح غنی‌سازی اورانیوم ایران و تضمین عدم توسعه تسلیحات هسته‌ای متمرکز است.

استیو ویتکاف، فرستاده ویژه آمریکا، پس از دور قبلی گفت‌وگوها در ۲۲ فروردین، این مذاکرات را «گامی رو به جلو» خواند، اما همچنان اختلافاتی بر سر رفع تحریم‌ها و راستی‌آزمایی برنامه هسته‌ای ایران باقی مانده است.

ایران اعلام کرده که حاضر است غنی‌سازی ۶۰ درصدی اورانیوم را کاهش دهد، به شرط دریافت تضمین‌های امنیتی و لغو کامل تحریم‌های اقتصادی. با این حال، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، هشدار داده که در صورت شکست مذاکرات، ایالات متحده ممکن است تأسیسات هسته‌ای ایران را هدف قرار دهد. این اظهارات، همراه با استقرار ناو جدید، فضای مذاکرات را متشنج‌تر کرده است.

تنش‌های منطقه‌ای؛ نقش حوثی‌ها و درگیری‌های دریایی

بر ا‌ساس گزارش رسانه‌های آمریکایی یکی از دلایل اصلی اعزام ناو کارل وینسون، افزایش حملات حوثی‌های یمن به کشتی‌های تجاری در دریای سرخ و خلیج عدن است. بر اساس گزارش وب‌سایت بلومبرگ، حوثی‌ها از ابتدای سال ۱۴۰۴ حملات خود را با استفاده از پهپادها و موشک‌های کروز شدت بخشیده‌اند که به اختلال در مسیرهای تجاری بین‌المللی منجر شده است.

نیروی دریایی آمریکا از دی‌ماه ۱۴۰۳ کارزاری نظامی علیه مواضع حوثی‌ها آغاز کرده و تاکنون صدها حمله هوایی و دریایی علیه این گروه انجام داده است.

حوثی‌ها، که از حمایت مالی و تسلیحاتی رژیم ایران برخوردارند، اعلام کرده‌اند که حملاتشان در پاسخ به سیاست‌های آمریکا در منطقه و حمایت این کشور از اسرائیل است. این درگیری‌ها، همراه با حضور نظامی تقویت‌شده آمریکا، خطر رویارویی مستقیم میان ایران و ایالات متحده را افزایش داده است.

پیشینه تنش‌های ایران و آمریکا؛ از برجام تا خلیج فارس

تنش‌های کنونی ریشه در سابقه طولانی روابط پرچالش ایران و آمریکا دارد. در سال ۲۰۱۵، توافق هسته‌ای برجام میان ایران و قدرت‌های جهانی امضا شد که محدودیت‌هایی بر برنامه هسته‌ای ایران در ازای رفع تحریم‌ها اعمال کرد.

با این حال، در سال ۲۰۱۸، دولت وقت آمریکا به رهبری دونالد ترامپ از این توافق خارج شد و تحریم‌های گسترده‌ای علیه ایران اعمال کرد. ایران در پاسخ، به‌تدریج تعهدات خود در برجام را کاهش داد و سطح غنی‌سازی اورانیوم خود را افزایش داد.

در سال ۲۰۲۰، قتل قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران، توسط آمریکا در بغداد، تنش‌ها را به اوج رساند. ایران با حملات موشکی به پایگاه‌های آمریکایی در عراق پاسخ داد، اما دو طرف از درگیری مستقیم گسترده اجتناب کردند.

از آن زمان، مذاکرات غیرمستقیم برای احیای برجام بارها برگزار شده، اما اختلافات بر سر زمان‌بندی رفع تحریم‌ها و تضمین‌های امنیتی مانع از توافق نهایی شده است.

در خلیج فارس نیز، تقابل‌های دریایی میان ایران و آمریکا سابقه‌ای طولانی دارد. در سال ۲۰۱۹، ایران یک پهپاد آمریکایی را در تنگه هرمز ساقط کرد و آمریکا چندین قایق تندرو سپاه را هدف قرار داد. این حوادث، همراه با توقیف کشتی‌های تجاری توسط هر دو طرف، نشان‌دهنده شکنندگی ثبات در منطقه است.

چشم‌انداز آینده؛ دیپلماسی یا تقابل؟

استقرار دومین ناو هواپیمابر آمریکا در خاورمیانه، در حالی که مذاکرات هسته‌ای در جریان است، نشان‌دهنده رویکرد دوگانه ایالات متحده در قبال ایران است. فشار نظامی از یک سو و دیپلماسی از سوی دیگر.

تحلیلگران معتقدند که این اقدام می‌تواند به‌عنوان اهرم فشاری در مذاکرات عمل کند، اما همزمان خطر محاسبات اشتباه و تشدید تنش‌ها را افزایش می‌دهد. ایران تاکنون به این استقرار واکنش رسمی نشان نداده، اما مقامات این کشور بارها اعلام کرده‌اند که حضور نظامی خارجی در منطقه را تهدیدی علیه امنیت خود می‌دانند. با توجه به پیچیدگی‌های موجود، نتیجه مذاکرات مسقط می‌تواند تأثیر تعیین‌کننده‌ای بر آینده روابط ایران و آمریکا و ثبات منطقه داشته باشد.

ناو یواس‌اس کارل وینسون: قلب عملیاتی نیروی دریایی آمریکا

بر ا‌ساس اطلاعات مندرج در منابع نظامی ایالات متحده ناو هواپیمابر «یواس‌اس کارل وینسون» یکی از پیشرفته‌ترین واحدهای ناوگان نیروی دریایی ایالات متحده و از کلاس ناوهای نیمیتز است. این ناو، که از سال ۱۹۸۲ به خدمت گرفته شدە است، بیش از ۳۳۰ متر طول داشتە و قادر به حمل حدود ۹۰ هواپیما و هلیکوپتر است.

کارل وینسون مجهز به جنگنده‌های نسل پنجم اف-۳۵ لایتنینگ II، جنگنده‌های اف/ای-۱۸ هورنت، هواپیماهای شناسایی ای-۲ هاوک‌آی و هلیکوپترهای سیکورسکی اس‌اچ-۶۰ است. این ترکیب، توانایی انجام مأموریت‌های متنوع از حملات دقیق تا عملیات شناسایی و دفاع هوایی را به ناو می‌بخشد.

این ناو با نیروی محرکه هسته‌ای خود می‌تواند بدون نیاز به سوخت‌گیری برای ماه‌ها در دریا بماند و برد عملیاتی نامحدودی داشته باشد. کارل وینسون همچنین مجهز به سامانه‌های دفاعی پیشرفته، از جمله موشک‌های ریم-۱۱۶ و سامانه‌های ضدهوایی فالانکس است که آن را در برابر تهدیدات موشکی و هوایی مقاوم می‌کند. بیش از ۵ هزار خدمه، شامل خلبانان، مهندسان و متخصصان، در این ناو فعالیت می‌کنند و آن را به یک پایگاه نظامی شناور تبدیل کرده‌اند.

ناظران بر این باورند کە استقرار این ناو در خلیج عدن، علاوە بر ارسال پیامی آشکار بە مقامات جمهوری اسلامی ایران، توان تهاجمی و بازدارندگی آمریکا در منطقه را در مقابل حملات احتمالی ایران بە اسرائیل و پایگاههای آمریکایی در منطقە، به طور قابل‌توجهی افزایش داده است.