روسای جمهوری ایران و آذربایجان بە منظور توسعە روابطشان با یکدیگر دیدار می کنند

دیدار مسعود پزشکیان و هیات همراە وی با مقامات جمهوری آذربایجان، اولین سفر مقامات بلندپایه ایران بعد از کشتە شدن ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور ایران است. رسانه‌های نزدیک به حکومت ایران اهداف این سفر را تقویت روابط برای همکاری و توسعه زیرساخت‌‌های اقتصادی، سیاسی و امنیتی بیان کرده‌اند.

رئیس دولت جمهوری اسلامی ایران، مسعود پزشکیان صبح روز دوشنبه بنابە دعوت الهام علی اوف، از تهران عازم باکو شد. یکی از موضوعات مهم گفتگوهای میان دو رئیس جمهور، کریدور حمل و نقل شمال-جنوب و همکاری‌های سه جانبه ایران، آذربایجان و روسیه عنوان شده است.

کریدور حمل و نقل شمال-جنوب

کریدور شمال-جنوب که از بندر چابهار در ایران آغاز و قرار است از طریق راه آهن به آذربایجان، روسیه و نهایتا اروپای شمالی برسد، یکی از مسیر‌های مهم ترانزیتی بین‌المللی شناخته می‌شود که با هدف حمل و نقل کالا میان جنوب آسیا و شمال اروپا، طراحی شده است.

در مقابل این کردیور، پروژه راە توسعه ترکیه وجود دارد که توسط عراق و ترکیه و با همکاری قطر و امارات در حال اجرا است. این پروژه قصد دارد بندر فاو در بصره عراق را از طریق یک مسیر ریلی و جاده‌ای به ترکیه و سپس اروپا متصل کند. این پروژه با دور زدن خاک ایران می‌تواند سهم ترانزیتی و نقش ایران در اتصال خلیج فارس به اروپا را کاهش دهد.

روابط ایران و آذربایجان

روابط جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان فراز و فرودهای متعددی را تحت تاثیر عواملی مانند ژئوپلیتیک، مذهب، اقتصاد و امنیت تجربە کردە است.

با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی جمهوری آذربایجان در سال ١٩٩١ بە استقلال رسید و روابط خود را با جمهوری اسلامی ایران آغاز کرد.

اما از همان روز‌های اول علی‌رغم همکاری‌ها در زمینه‌های مختلف، اقتصادی، فرهنگی و توسعه زیر‌ساخت‌ها، جمهوری اسلامی ایران دو نگرانی عمده در روابط خود با جمهوری آذربایجان داشت، نخست، نگرانی از نفوذ اسرائیل و ترکیه از طریق آذربایجان و دوم روابط نزدیک فرهنگی، مذهبی و زبانی میان آذری‌های ایران و جمهوری آذربایجان.

جمهوری اسلامی ایران همواره نگران نفوذ آذربایجان در میان آذری‌ زبانان ایران بودە و در مقابل جمهوری آذربایجان نیز نگران نفوذ ایران در میان جامعه اکثرا شیعه (بیش از ۷۰٪ از جمعیت این کشور را شیعیان تشکیل می‌دهند) خود بوده است.

در مهر ماه ۱۴۰۰ و در واکنش به درگیری‌های قره‌باغ، ارتش جمهوری اسلامی ایران در مناطق مرزی و شمال غربی ایران، رزمایشی نظامی با عنوان «فاتحان خیبر» برگزار کرد، که در واکنش به این رزمایش الهام علی‌اف، رئیس جمهور آذربایجان، ابراز تعجب و نگرانی کرد. همچنین در مهر ۱۴۰۱، نیروی زمینی سپاه پاسداران، در مناطق مرزی خود با جمهوری آذربایجان، رزمایش نظامی دیگری برگزار کرد.

در ۵ مهر ۱۴۰۲ یک حمله مسلحانه به ساختمان سفارت جمهوری آذربایجان در تهران انجام شد، دو روز بعد وزارت خارجه این کشور در بیانیه‌ای اعلام کرد که به دلیل نگرانی‌های امنیتی فعالیت‌های سفارت‌ را به طور موقت تعلیق و کارکنانش را به آذربایجان باز‌می‌گرداند.

جمهوری آذربایجان بخش قابل توجهی از تسلیحات خود را از اسرائیل و اخیرا ترکیه، دو رقیب منطقه‌ای ایران، تامین می‌کند. در جریان جنگ قره‌باغ در سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۳، آذربایجان با استفاده از پهپادهای انتحاری اسرائیل مانند پهپاد اتحاری هارپ و هارپ ۹۰۰ و پهپاد‌های بایراکتار تی بی ۲ ترکیه، دست بالایی در جنگ علیه نیروهای ارمنستان پیدا کرد.