فشارهای واشنگتن بر دیوان کیفری بین‌المللی افزایش می‌یابد

در ادامه‌ تحولات پرتنش پیرامون جنگ غزه و پیگیری‌های قضایی علیه مقامات اسرائیلی، ایالات متحده آمریکا تحریم‌هایی را علیه چهار قاضی دیوان کیفری بین‌المللی (ICC) اعمال کرده است.

وزارت خارجه ایالات متحده آمریکا روز ۵ ژوئن اعلام کرد که تحریم‌هایی را علیه چهار قاضی دیوان کیفری بین‌المللی سالومی بالونگی بوسا (اوگاندا)، لوز دل کارمن ایبانز (پرو)، رین آلاپینی گانسو (بنین) و بتی هولر (اسلوونی) اعمال خواهد کرد.

این تحریم‌ها به استناد فرمان اجرایی ۱۴۲۰۳ که پیش‌تر در فوریه ۲۰۲۵ توسط رئیس‌جمهور دونالد ترامپ امضا شده بود، اجرایی شده‌اند. دلایل این اقدام، صدور احکام بازداشت علیه نخست‌وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، وزیر دفاع پیشین، یوآو گالانت، و همچنین پیگیری پرونده‌هایی درباره اقدامات نظامیان آمریکایی در افغانستان عنوان شده است.

محدودیت‌های اعمال‌شده شامل ممنوعیت ورود به خاک آمریکا، مسدودسازی دارایی‌ها و ایجاد اختلال در ارتباطات دیجیتال است؛ پیش از این نیز دادستان ارشد دیوان، کریم خان، هدف تحریم‌های مشابهی قرار گرفته و حتی شرکت مایکروسافت حساب ایمیل او را مسدود کرده بود.

دیوان کیفری بین‌المللی، در بیانیه‌ای رسمی، صدور این تحریم‌ها را «تلاش آشکار برای تضعیف استقلال یک نهاد قضایی بین‌المللی» دانستە و تأکید می‌کند که در حمایت از کارکنان خود قاطع خواهد بود.

دیوان هشدار داد که چنین اقداماتی نه تنها قضات و دادستان‌ها را هدف قرار می‌دهد، بلکه عدالت جهانی، حاکمیت قانون و حقوق قربانیان نقض‌های گسترده را نیز به مخاطره می‌اندازد و تصریح کرده است که:

بدون هیچ‌گونه تردید، طبق اساسنامه رم و اصول عدالت و روند قانونی، به کار خود ادامه خواهد داد تا عدالت را برای قربانیان جنایات جنگی، جنایات علیه بشریت، نسل‌کشی و جرم تجاوز به ارمغان آورد.

تنش‌ها میان آمریکا و دادگاە لاهە از نوامبر ۲۰۲۴، زمانی آغاز شد که دیوان کیفری بین‌المللی احکام بازداشتی برای نتانیاهو، گالانت و محمد ضیف، فرمانده شاخه نظامی حماس را به اتهام جنایت جنگی و جنایت علیه بشریت در جریان جنگ غزه (از ۸ اکتبر ۲۰۲۳ تا ۲۰ مه ۲۰۲۴) صادر کرد. از جمله اتهامات مطرح‌شده، «استفاده از قحطی به‌عنوان ابزار جنگی» و «قتل و آزار غیرنظامیان» بود.

کریم خان پیش‌تر در ماه مه ۲۰۲۴ این درخواست‌ها را مطرح کرده بود و روند بررسی و صدور احکام بازداشت به دلیل فشار کشورهای حامی اسرائیل بر قضات دیوان و برخلاف دیگر پرونده‌های مشابه بیش از شش ماه به طول انجامید.

با این حال اکنون در تداوم تحقیقات دادستان‌های دیوان اعلام شده است که احتمال صدور احکام مشابهی برای سایر مقامات اسرائیلی از جمله بتسال اسموتریچ وزیر دارایی و ایتمار بن‌گویر وزیر کشور نیز در حال بررسی است.

اتهام علیه دادستان ارشد: تاکتیکی برای تضعیف پرونده؟

در بحبوحه فشارهای سیاسی و رسانه‌ای، اتهامی مبنی بر آزار جنسی علیه کریم خان مطرح شد. خان این اتهام را رد کرده و تحقیقات رسمی درباره آن در جریان است.

نتانیاهو نیز با استناد به این موضوع، تلاش کرد مشروعیت این مقام قضایی را زیر سؤال ببرد. خان از ۱۶ مه به‌طور داوطلبانه در مرخصی قرار گرفته و وظایفش توسط دو معاون او، مام ماندیایه نیانگ از سنگال و نظهت شمیم خان از فیجی، پیگیری می‌شود.

تحریم‌های آمریکا علیە قضات دیوان دادگستری لاهە واکنش‌های تندی را از سوی نهادهای حقوق بشری برانگیخته است.

دیده‌بان حقوق بشر در این بارە هشدار داده است که این تحریم‌ها نه تنها عاملان جنایت را جسورتر می‌سازد، بلکه قربانیان را از دستیابی به عدالت ناامید می‌کند. با وجود فشارهای سیاسی، دیوان اعلام کرده که روند تحقیقات ادامه خواهد داشت و طرفین فرصت دارند تا پایان ژوئیه ۲۰۲۵ پاسخ‌های خود را ارائه دهند. مقام‌های دیوان وعده داده‌اند که این بار تصمیم‌گیری‌ها با سرعت بیشتری انجام خواهد شد.