منتظری: ولایت فقیە اصلا پیش مردم چندش آور شدە است

برای نخستین بار دومین فایل صوتی دیدار حسینعلی منتظری با سه عضو از مجریان اعدام هزاران زندانی در تابستان ۱۳۶۷ موسوم به هیئت مرگ را در فروردین امسال منتشر کرد. منتظری در این جلسه به اعدام‌های گسترده‌ی زندانیان چپ اشاره می کند و از برخی از مسئولان ارشد نظام نام می برد که از این جنایت مطلع بودند. این فایل ابعاد تازه‌ای از تصمیم‌گیری‌ها درباره اعدام‌های سال ۱۳۶۷ را افشا می‌کند.

بی‌بی‌سی فارسی، در تاریخ ۲۵ فروردین ۱۴۰۴ فایل صوتی تازه‌ای را از دومین جلسه‌ی حسینعلی منتظری، قائم‌مقام وقت رهبری جمهوری اسلامی ایران، با اعضای ارشد هیئت مرگ در دی ماه ۱۳۶۷ منتشر نمودە است. این جلسه با حضور حسینعلی نیری، مرتضی اشراقی و ابراهیم رئیسی، از مقام‌های قضایی وقت برگزار شده است. مصطفی پورمحمدی، نماینده وقت وزارت اطلاعات که در جلسه اول حضور داشت، در این نشست شرکت ندارد.

این فایل صوتی سه ماه پس از جلسه اول – در مرداد همان سال – ضبط شده و محتوای آن بار دیگر به وضوح مواضع انتقادی و هشدار دهنده منتظری درباره اعدام‌های گسترده تابستان ۱۳۶۷ را نشان می‌دهد. منتظری در اولین دیدار، با اشاره به نقش مسئولان قضایی حاضر در جلسه و تأکید بر مسئولیت شخصی آنان، این اعدام‌ها را بزرگ‌ترین جنایت جمهوری اسلامی ایران خوانده و هشدار داده بود که تاریخ آنها را «جنایتکار» خواهد نامید.

در فایل دوم، علاوه بر مرور جنایات رخ‌داده، به چهره‌های سرشناسی همچون علی خامنه‌ای (رئیس‌جمهور وقت)، علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی (رئیس مجلس)، احمد خمینی (مسئول بیت رهبری) و موسوی اردبیلی (رئیس شورای عالی قضائی) به عنوان کسانی که از این اعدام ها آگاه بودند، نیز اشاره می‌شود.

در حالی که جلسه اول حول اعدام اعضای سازمان مجاهدین خلق پس از عملیات «فروغ جاویدان» متمرکز بود، جلسه دوم به موج اعدام‌های گسترده زندانیان چپ غیرمذهبی اختصاص دارد که پس از اولین دیدار منتظری با هیئت مرگ، اعدام شده بودند. به گفته شاهدان، هیئت مرگ در مواجهه با این زندانیان، پرسش‌هایی درباره دین، نماز و برائت از تشکل‌های سیاسی مطرح می‌کرد و در صورت پاسخ منفی، حکم ارتداد و سپس اعدام صادر می‌کرد.

این سند صوتی نشان می‌دهد که اعدام زندانیان چپ نیز، برخلاف آنچه در روایت رسمی آمده، با تأیید مستقیم روح الله خمینی انجام شده است. منتظری در این فایل، برخی مقامات حکومتی و رهبر وقت را به دلیل این تصمیمات مورد انتقاد شدید قرار می‌دهد و ولایت فقیه را «چندش‌آور» توصیف می‌کند.

سه ماه پس از این جلسه، در فروردین ۱۳۶۸، منتظری به دلیل مخالفت‌های علنی‌اش از مقام قائم‌مقامی رهبری برکنار شد. این تصمیم بدون تشکیل جلسه رسمی مجلس خبرگان و تنها با نامه‌ای تند از سوی روح الله خمینی انجام گرفت.

منتظری یکی از شاگردان نزدیک خمینی بود که در دوران انقلاب نقش کلیدی در تثبیت ولی فقیه داشت و برای مدتی به عنوان جانشین رهبری جمهوری اسلامی شناخته می‌شد. با این حال، بعدها مواضع مستقل و انتقادی‌اش علیه خشونت‌های سیاسی و نقض حقوق بشر، او را به چهره‌ای منتقد و منزوی در ساختار قدرت تبدیل کرد. وی تا زمان مرگش در سال ۱۳۸۸ در حصر خانگی به سر برد.