وداع باشکوه با سری ثریا اُندر؛ از ستایش اوجالان تا پیام اردوغان

روز یکشنبه ۵ مه ۲۰۲۵ پیکر سری ثریا اُندر، نماینده برجسته حزب برابری و دموکراسی خلق‌ها (دم پارتی) و چهرهٔ شناخته‌شدهٔ سیاسی و فرهنگی ترکیه، در گورستان زینجیرلیکوی استانبول با حضور هزاران نفر از مردم، فعالان سیاسی و هنرمندان به خاک سپرده شد. در پیام‌ تسلیت شخصیت‌های سیاسی، اُندر به‌عنوان یکی از چهره‌های کلیدی فرآیند صلح ترکیه و مدافع حقوق کُردها معرفی شد.

مراسم وداع با سری ثریا اُندر ساعت ۱۱ صبح روز ۵ مه، در مرکز فرهنگی آتاتورک (AKM) با حضور مسئولان و مقامات احزاب سیاسی ترکیە، از جمله محرم اینجه رئیس حزب وطن، عمر چلیک معاون رئیس حزب عدالت و توسعه و سخنگوی حزب، ییلماز تونچ وزیر دادگستری و رنعمان کورتولموش ئیس مجلس ترکیه در استانبول آغاز شد. جمعیتی که به‌دلیل محدودیت ظرفیت سالن نتوانست وارد آن شود، در برابر ساختمان تجمع کردند و یاد او را گرامی داشتند.

در مراسم تشییع، دختر اوندر، جرن اُندر کاندمیر، نامه‌ای که به پدرش نوشته بود را خواند:

بابا، تمام رنگ‌های زندگی از بین رفت. زندگی‌ای که می‌شناختم تمام شد. حالا یک زندگی جدید شروع می‌شود، که ترسناک است.

او در ادامه نامه‌اش نوشته است: «از زمانی که خودم را شناختم، همیشه از دست دادنت می‌ترسیدم. تو آن‌قدر خوب و بی‌نظیر بودی که همیشه به خودم می‌گفتم تنها راهی که می‌توانی به من درد و رنج بدهی، مرگ است. نمی‌توانم از اینکه به خودت توجه نکردی، ناراحت شوم. از روزی که به دنیا آمدی، در تمام زندگی‌ات چیزی نداشتی. هیچ‌گاه عصبانیتت را ندیدم، حتماً در دل خود نگه می‌داشتی. بدون هیچ دارایی، بدون خریدن یک کت اضافی، بدون بدهی و با افتخار رفتی، بابا. من به تو افتخار می‌کنم.»

برادرش علی اُندر نیز در این مراسم اظهار داشت که زمانی که سری ثریا اُندر تصمیم گرفت وارد سیاست شود، گفته بود:

این خونریزی باید متوقف شود، می‌خواهم کشوری قابل زندگی برای جرن باقی بگذارم.

دختر او، جرن اوندر کاندمیر، فاش کرد که پدرش پیش از بیماری و بستری شدن به وی گفته بود که تنها دو هفته تا امضای پروتکل آشتی باقی مانده است و پس از آن وضعیت بهبود خواهد یافت. جرن افزود که پزشکان توصیه کرده بودند جراحی انجام شود، اما پدرش اطمینان داده بود که پس از تکمیل پروتکل آشتی، اوضاع بهتر خواهد شد و سپس جراحی انجام خواهد شد.

عبدالله اوجالان، رهبر زندانی حزب کارگران کُردستان (پ‌ک‌ک)، در پیامی به مناسبت درگذشت اُندر، از تلاش‌های او در پیشبرد فرآیند صلح و تقویت روابط میان کُردها و ترکیه تمجید کرد. اوجالان اُندر را فردی تأثیرگذار و محور اصلی همبستگی دو ملت کُرد و تُرک دانست که نقش بسزایی در مذاکرات صلح‌آمیز ایفا کرده بود.

او همچنین اشاره کرد که در آخرین دیدار خود، اوندر تأکید کرده بود که تنها دو هفته تا تکمیل پروتکل آشتی باقی است و از ضرورت ادامه این مسیر برای دستیابی به صلح پایدار سخن گفته بود. اوجالان افزود که میراث صلح‌خواهانه اُندر نه تنها در یادها خواهد ماند، بلکه الگویی برای آینده جنبش‌های صلح‌طلبانه در منطقه به شمار خواهد رفت.

رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه نیز در مراسم اهدای جوایز TEKNOFEST در قبرس شمالی با ابراز تسلیت برای درگذشت اُندر، از دیدار اخیر خود با وی در مجتمع ریاست‌جمهوری یاد کرد و او را شخصیتی تأثیرگذار در روند گذار کنونی دانست. اردوغان با تجلیل از نقش اُندر در سال‌های اخیر، درگذشت او را فقدانی بزرگ خواند و به خانواده، نزدیکان و جامعه حزب دم‌پارتی تسلیت گفت.

پروین بولدان، عضو هیئت مذاکرات امرالی، در مراسم وداع با اُندر، ضمن ابراز احساسات عمیق خود گفت:

وداع کردن بسیار سخت است. در این مسیری که با هم آغاز کرده بودیم، ما را تنها گذاشتی. سری، دوست دیرینه مردم کُرد، وداع با تو برای ما دشوار است. اما نگران نباش، صلح اجتماعی به دست آمده است.

احمد ترک، سیاستمدار برجسته کُرد، در مورد نقش تأثیرگذار اُندر در فرآیند صلح گفت:

اُندر هم‌رزممان بود در مسیر دستیابی به صلح، آرزویی که تمامی ما به دنبالش هستیم، بدون وقفه مبارزه می‌کرد. سهم سری در این مسیر از همه ما برجسته‌تر بود. حال تبدیل مسیری که او گشود، به یک پروژه واقعی، مسئولیت ماست.

وی همچنین بر اهمیت تجدید تلاش‌ها برای تحقق آرمان مشترک صلح، با توجه به دوستی تاریخی میان کُردها و ترک‌ها، تأکید کرد.

سزایی تملی، از چهره‌های ارشد دم‌پارتی، گفت: «مبارزه او برای صلح، چراغ راه همه ما بود. ما از تمام مردم ترکیه دعوت می‌کنیم تا در این روز دردناک گرد هم آیند و از صلح و یاد سری سوریا اوندر پاسداری کنند.»

ریاست مشترک کنفدارلیسم جوامع کُردستان (ک.ج.ک) نیز در پیامی درگذشت اُندر، عضو هیئت مذاکرات امرالی و چهره‌ برجسته‌ صلح، را ضایعه‌ای سنگین برای ملت‌های منطقه توصیف و با گرامیداشت نقش مؤثر او در مبارزات آزادی‌خواهانه و تلاش برای دموکراسی و آشتی، از وی به‌عنوان شخصیتی یاد کرد که امیدهای بسیاری به او بسته شده بود.

کنگره ملی کردستان (ک.ن.ک) با صدور بیانیه‌ای، درگذشت اُندر، معاون رئیس پارلمان ترکیه و عضو هیئت مذاکرات امرالی، را ضایعه‌ای سنگین برای تلاش‌های صلح‌طلبانه در ترکیه توصیف کرد. این نهاد، اُندر را سیاستمداری فرهیخته، نویسنده، هنرمند و از چهره‌های کلیدی روند آشتی دانست که طی ۱۲ سال گذشته، نقشی محوری در پیشبرد گفت‌وگوهای صلح ایفا کرد. ک.ن.ک یادآور شد که اُندر در جریان مذاکرات ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵، بیش از ده بار به جزیره امرالی رفت و پیام‌های عبدالله اوجالان، رهبر دربند کردها را به دولت، احزاب و افکار عمومی منتقل کرد. این نهاد افزود که نام اوندر با تلاش برای حل دموکراتیک مسئله کردها پیوند خورده و فقدان او خلأیی جدی در مسیر آشتی بر جای می‌گذارد.

پیام تسلیت رهبران حکومت اقلیم کُردستان

مسرور بارزانی، رئیس حکومت اقلیم کُردستان، در پیامی درگذشت اُندر را ضایعه‌ای بزرگ توصیف کرد و با تسلیت به خانواده، یاران و دوستدارانش، از او به‌عنوان «دوست وفادار ملت کُرد» و «صدای اثرگذار در مسیر صلح و همزیستی» یاد کرد. بارزانی با اشاره به نقش ماندگار اُندر در تقویت روابط میان کرُدها و ترک‌ها، او را چهره‌ای دانست که در حافظه تاریخی دو ملت جایگاه ویژه‌ای دارد، برای او طلب آمرزش و برای بازماندگان آرامش آرزو کرد.

مسعود بارزانی، رئیس اقلیم کُردستان، در پیامی درگذشت اُندر، سیاستمدار برجسته ترکیه، رئیس مشترک پیشین حزب دموکراتیک خلق‌ها و نایب‌رئیس مجلس ترکیه را تسلیت گفت. او ضمن اشاره به نقش تأثیرگذار اوندر در هیئت امرالی و اختصاص بخش عمده‌ای از زندگی خود به مبارزات سیاسی و مسالمت‌آمیز، تلاش‌های وی را در مسیر حل صلح‌آمیز بحران ترکیه ستود و فقدان او را ضایعه‌ای بزرگ دانست. بارزانی صمیمانه‌ترین مراتب همدردی خود را به خانواده، دوستان، همراهان و اعضای حزب دم پارتی ابراز داشت.

قباد طالبانی معاون رئیس حکومت اقلیم کُردستان هم با تأکید بر امید و نگاه مثبت اُندر به آینده صلح و همزیستی در ترکیه و منطقه، عمق تأثیرگذاری و مبارزات او برای آرمان‌های مردم کُرد را یادآور شد. طالبانی ضمن ابراز اندوه از اینکه اُندر فرصت نیافت تحقق آرمان‌هایش را ببیند، این ضایعه را به خانواده، دوستان و همه صلح‌طلبان تسلیت گفت و بر اهمیت ادامه راه او توسط صلح‌دوستان تأکید کرد.

اُندر، معاون رئیس مجلس ترکیه، از جمله نمایندگان حزب دموکراتیک خلق‌ها (دم‌پارتی) بود که اخیراً با عبدالله اوجالان، رهبر دربند کردها در ترکیە ملاقات کرده و قبل از دچارشدن بە عارضە قلبی، با رئیس جمهور رجب طیب اردوغان گفت‌وگوهایی در راستای پایان دادن به مناقشه ای که دهەهاست دەها هزار کشته برجای گذاشته، انجام داد.

اُندر که به دلیل هوش، اشعار و حضور گرم اجتماعیاش شناخته می‌شد، کارگردان و فیلمنامه‌نویس برجسته‌ای نیز بود که در آثارش روایت سیاسی را با نقد اجتماعی درهم می‌آمیخت.