کنفرانس اسلو: چشم‌انداز حقوق بشر در ایران پس از جمهوری اسلامی

کنفرانس حقوق بشر در ایران پس از جمهوری اسلامی، روز یکشنبه ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ در اسلو، پایتخت نروژ، به میزبانی سازمان حقوق بشر ایران برگزار شد. این نشست میزبان فعالان و نمایندگان احزاب متکثر ایرانی بود. شرکت‌کنندگان بر ضرورت جلوگیری از بازتولید استبداد، نهادینه‌سازی دموکراسی و کرامت انسانی در نظام سیاسی آینده تأکید کردند.

کنفرانس حقوق بشر در ایران پس از جمهوری اسلامی»، با هدف بررسی چشم‌انداز حقوق بشر، دموکراسی و عدالت انتقالی در ایرانِ پس از تغییرات احتمالی، میزبان شماری از فعالان سیاسی، حقوقدانان و نمایندگان احزاب ایرانی بود.

این رویداد پنجمین کنفرانس از مجموعه نشست‌های «گذار از استبداد به دموکراسی در ایران» است که توسط سازمان حقوق بشر ایران، نهاد غیردولتی مستقر در نروژ، برگزار می‌شود.

محور اصلی برنامه، گفت‌وگو درباره تضمین حقوق برابر برای همه اتنیک‌ها، زبان‌ها و گرایش‌های سیاسی و پیشگیری از بازتولید استبداد در ساختار سیاسی آینده ایران بود.

هم‌گرایی جریان‌های متکثر ایرانی

در نشست امسال، چهره‌هایی از احزاب و جریان‌های مختلف ایرانی شرکت کردند. محمود امیری‌مقدم، مدیر سازمان حقوق بشر ایران، در سخنان آغازین خود هدف کنفرانس را ایجاد گفت‌وگویی بی‌طرفانه برای آینده ایران عنوان کرد.

مونا سیلاوی، دبیرکل حزب تضامن دموکراتیک اهواز، بر لزوم به‌رسمیت‌شناختن تنوع اتنیکی و زبانی تأکید کرد.

آسو حسن‌زاده از حزب دموکرات کردستان ایران، یونس شاملی از حزب دموکرات آذربایجان و همایون مهمنش از جبهه ملی ایران (خارج از کشور) نیز درباره حقوق فرهنگی و حق مشارکت برابر سخن گفتند.

در ادامه، حمید تقوایی، دبیر کمیته مرکزی حزب کمونیست کارگری ایران، بر نهادینه‌سازی دموکراسی و مقابله با استبداد تأکید کرد و شاهین مدرس از گروه همگرایی، موضوع بحران حقوق سیاسی و آزادی فعالیت را مطرح ساخت.

یزدان شهدایی از شورای مدیریت گذار به حق امنیت و کرامت انسانی پرداخت و ناصر بلیده‌ای دبیرکل حزب مردم بلوچستان بر برابری اتنیکی و فرهنگی تأکید کرد.

عبدالله مهتدی، دبیرکل کومله کردستان ایران، در پانل پایانی با محوریت جلوگیری از تکرار اشتباهات گذشته، بر ضرورت اندیشیدن به ایران دموکراتیک و متکثر تأکید کرد.

این کنفرانس در شرایطی برگزار می‌شود که مای ساتو، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر ایران، در نخستین گزارش خود به شورای حقوق‌ بشر در مارس ۲۰۲۵، نسبت به الگوهای نگران‌کننده در زمینه حق حیات، نبود شفافیت، محدودیت آزادی بیان و نابرابری جنسیتی هشدار داده بود.

کمیته حقیقت‌یاب مستقل سازمان ملل نیز در گزارشی دیگر در مارس ۲۰۲۵، نقض‌های سیستماتیک حقوق‌ بشر در جمهوری اسلامی از جمله شکنجه، قتل و آزار زنان را جنایت علیه بشریت توصیف کرد.

تمرکز بر عدالت انتقالی و پیشگیری از تکرار چرخه سرکوب

سازمان حقوق بشر ایران اعلام کرده است که هدف از برگزاری این نشست‌ها، فراهم‌سازی بستری برای گفت‌وگوی آزاد و بی‌طرفانه درباره آینده نظام سیاسی ایران است.

شرکت‌کنندگان بر ضرورت عدالت انتقالی، تضمین حقوق اقلیت‌ها و ایجاد سازوکارهای جلوگیری از بازتولید استبداد تأکید کردند.

این موضع در راستای تمرکز جدید سازمان بر مفهوم «حقوق بشر پس از جمهوری اسلامی» تبیین شد؛ مفهومی که به گفته برگزارکنندگان، ناظر بر طراحی ساختارهایی است که در آن کرامت انسانی و برابری، بنیان نظم جدید ایران باشد.