گرگ‌های خاکستری در کمین دموکراسی آلمان: افشاگری یک تهدید پنهان

کاوە فاتحی

در تابستان ۲۰۲۴، در خلال مسابقات قهرمانی اروپا، مری دمیرال، فوتبالیست ترک، با بالا بردن دست و جدا کردن دو انگشت، ژستی به نام «سلام گرگ» به نمایش گذاشت. این حرکت، که برای بسیاری صرفاً یک واکنش زودگذر در هیجانات مسابقه بود، منجر بە نگرانی در آلمان شد. این ژست، نمادی از گروه «گرگ‌های خاکستری»، جنبش ملی‌گرای افراطی با ریشه‌های ترکی است که اکنون در میان جامعه آلمان فعالیت می‌کند.

مستند «در تیررس گرگ‌های خاکستری: چگونه راست‌گرایان ترک در جامعه آلمان نفوذ می‌کنند» با عنوان اصلی Im Visier der grauen Wölfe، در تاریخ ۵ اوت ۲۰۲۵ از سوی شبکه Hessischer Rundfunk (HR) برای شبکه ARD (Das Erste) تولید و پخش شد. این مستند توسط یاغمور اکیم چای (Yağmur Ekim Çay)، آن‌کاترین وایس (Ann-Kathrin Weis) و یان‌فیلیپ شولز (Jan-Philipp Schulze) ساخته و به بررسی فعالیت‌های مخفی و ساختارهای نفوذ گروه راست‌گرای افراطی ترک موسوم به «گرگ‌های خاکستری» (Graue Wölfe) در جامعە، سیاست و فرهنگ آلمان می‌پردازد.

مستند پرده از راهبردهای پیچیده این گروه برای نفوذ در جوامع محلی آلمان از جمله نفوذ از طریق مدارس، باشگاه‌های ورزشی و انجمن‌های فرهنگی بر میدارد.

سازندگان با استفاده از مصاحبه با اعضای سابق این گروە، کارشناسان امنیتی و شاهدان عینی، نشان می‌دهند که این شبکه چگونه ایدئولوژی افراطی خود را با محوریت برتری ترک‌ها و دشمنی با گروه‌هایی چون کردها، علوی‌ها، یهودیان، همجنس‌گرایان و زنان آزاداندیش، در جامعه آلمان گسترش می‌دهد.

این مستند نشان می‌دهد چگونه آن‌ها از طریق مدارس، انجمن‌های فرهنگی، و حتی سیاست‌های محلی مانند شهرداری‌ها و شوراها، تلاش می‌کنند تا دموکراسی آلمان را تحت تأثیر قرار دهند.

مستند، تصویری از نفوذ، ایدئولوژی و تهدیدی خاموش را ترسیم می‌کند که در دل جامعه‌ای چندفرهنگی جای گرفته است.

گرگ‌های خاکستری، با ظاهری بی‌آزار اما اهدافی خطرناک و شوم، به بازنویسی قواعد همزیستی اجتماعی در آلمان مشغولند. حال پرسش اینجاست: آیا جامعه‌ای که به تکثر و تنوع خود افتخار می‌کند، توانایی مقابله با چنین تهدیدی را خواهد داشت؟

گرگ‌های خاکستری، یا همان "اولکوجوها" در ترکیه، از دهه ۱۹۶۰ به‌عنوان یک شاخه شبه‌نظامی وابسته به حزب حرکت ملی‌گرا (MHP) شروع به فعالیت کردند. این گروه با نماد سه هلال ماه و ژست «سلام گرگ» شناخته می‌شود.

ایدئولوژی‌ این گروە، ترکیبی از ملی‌گرایی افراطی، پان‌ترکیسم و تورانیسم است. انتخاب گرگ، که در اساطیر ترک نماد قدرت و وفاداری محسوب می‌شود، به‌عنوان نماد این گروه معنایی نمادین دارد.

در تاریخ ترکیه، گرگ‌های خاکستری متهم به اعمال خشونت سیاسی مانند ترورها و حملات علیه اقلیت‌ها و اتنیکهای غیرترک، از جملە کردها، ارمنیها و  چپ‌گرایان بوده‌اند.

هرچند این گروه در دهه ۱۹۸۰ به‌طور رسمی منحل شد، اما ایدئولوژی آن‌ها فراتر از مرزهای ترکیه گسترش یافته و اکنون حضوری پررنگ در اروپا، به ویژه آلمان، دارد. وجود جمعیت نزدیک به سه میلیون ترک‌تبار در آلمان فضای مناسبی را برای فعالیت این گروه فراهم کرده است. 

بر اساس مستند آ.ر.د مدیاتک، گرگ‌های خاکستری از طریق شبکه‌ای از انجمن‌های ظاهراً غیرسیاسی، نظیر مراکز فرهنگی، مساجد و باشگاه‌های ورزشی، به فعالیت‌های خود ادامه می‌دهند. اما در قفای این ظاهر فرهنگی، ایده‌هایی مرتبط با نفرت‌پراکنی، شیطان‌سازی از اتنیکها و بەیوژە اتنیکهای غیرترک و مقاومت علیه ارزش‌های دموکراتیک پنهان شده است. 

طبق آمار ارائه شده توسط دکتر اسماعیل کوپلی، این گروه با حدود ۱۳۰۰۰ عضو در آلمان یکی از بزرگ‌ترین مجموعه‌های راست افراطی در این کشور به شمار می‌رود. مواجە با این پرسش مهم است که آیا نفوذ پنهان این جریان می‌تواند پایه‌های یک دموکراسی را تحت تأثیر قرار داده و ثبات آن را با چالش مواجه کند؟ 

این مستند با ارائه تصاویری تأثیرگذار و هشداردهنده، پرده از نفوذ گرگ‌های خاکستری در قلب جامعه آلمان برمی‌دارد. این گروه با هدف‌گیری کودکان و نوجوانان از طریق برنامه‌های آموزشی و فعالیت‌های فوق‌برنامه در مدارس، به طرزی ماهرانه تلاش می‌کنند ایدئولوژی خود را تزریق کنند.

هرچند این برنامه‌ها ظاهری فرهنگی و آموزشی دارند، اما حقیقتاً همانند ابزارهایی برای القای باورهای افراطی عمل می‌کنند. یکی از صحنه‌های تکان‌دهنده این مستند، کودکی خردسال را نشان می‌دهد که در یک رویداد فرهنگی مشغول اجرای «سلام گرگ» است، تصویری که احساسات مخاطبان را عمیقاً تحت تأثیر قرار می‌دهد.

 این گروه، به جوانان القا می‌کند که سربازان یک آرمان بزرگ ترک هستند، آرمانی که وفاداری به "میهن" را مقدم بر ارزش‌های دموکراتیک آلمان می‌داند.

اما مسئله به همین‌جا ختم نمی‌شود. گرگ‌های خاکستری توانسته‌اند ورزش فوتبال را، که در میان جامعه ترک‌تبار آلمان از محبوبیت فراوانی برخوردار است، به ابزار جذب نیرو تبدیل کنند.

آن‌ها از طریق حمایت مالی از تیم‌های محلی و برگزاری مسابقات فوتبال، بستری برای گسترش ایدئولوژی افراطی ملی‌گرایانه خود فراهم کرده‌اند، شعارها و ژست‌هایی نظیر «سلام گرگ» نمایانگر وفاداری به این باورها هستند.

این فرآیند نفوذ تدریجی، که هم در زمین‌های بازی و هم در محیط‌های آموزشی جریان دارد، هشداری جدی درباره چگونگی سوق دادن نسل جوان به سوی افراط‌گرایی به همراه دارد. آیا جامعه می‌تواند مانع از رشد چنین جریان‌هایی شود؟

نگرانی اصلی شاید نه فعالیت‌های عمومی بلکه ارتباطات پنهان گرگ‌های خاکستری با سیاستمداران محلی باشد. مستند پرده از تلاش این گروه برای نفوذ در سطوح پایین سیاست برداشته است؛ هدف آنها کسب مشروعیت و تأثیرگذاری بر روند تصمیم‌گیری‌هاست.

در شهرهایی مثل برلین و کلن، که جمعیت ترک‌تبار قابل توجهی دارند، اعضای این جنبش خود را به‌عنوان نمایندگان جامعه ترک معرفی کرده‌اند. با بهره‌گیری از روابط استراتژیک با سیاستمداران محلی، آنها تلاش می‌کنند حمایت‌های مالی و قانونی را بە سوی خود جلب کنند.

این رویکرد، که یادآور تاکتیک‌های رایج گروه‌های راست‌گرای افراطی در اروپاست، به گرگ‌های خاکستری اجازه می‌دهد تا به‌تدریج وارد ساختارهای مدنی شوند. 

اما این فقط یک بُعد ماجراست. مستند همچنین از پیوندهای این گروه با جرایم سازمان‌یافته پرده برداشته است. قاچاق مواد مخدر، اخاذی و دیگر فعالیت‌های غیرقانونی، منبع اصلی تأمین مالی عملیات آن‌ها محسوب می‌شود.

گزارش‌هایی مبنی بر اینکه برخی کسب‌وکارهای ترک‌تبار تحت فشار قرار گرفته‌اند تا با سازمان‌های وابسته به این گروه همکاری کنند وجود دارد. ترکیب این ایدئولوژی و جرم، شبکه‌ای پیچیده پدید آورده است که مقابله با آن را بسیار دشوار کرده است.

اداره فدرال حفاظت از قانون اساسی آلمان (Verfassungsschutz) سال‌هاست که گرگ‌های خاکستری را به‌عنوان تهدیدی علیه نظم دموکراتیک زیر نظر دارد. با این حال، ساختار پراکنده این گروه که از طریق انجمن‌های به‌ظاهر مستقل فعالیت می‌کند، مقابله با آن‌ها را به چالشی جدی تبدیل کرده است.

 هرچند در گذشته اقداماتی نظیر انحلال فدراسیون انجمن‌های آرمان‌گرای دموکراتیک ترک (ADÜTDF) انجام گرفته، اما سازمان‌های جایگزین به‌سرعت این خلأ را پر کرده‌اند.

یک مستند تولید شبکه اچ‌آر استدلال می‌کند که این بازی موش و گربه فرصت لازم را برای رشد مخفیانه گرگ‌های خاکستری فراهم ساخته است. دکتر اسماعیل کوپلی در کتاب خود با عنوان «گرگ‌های خاکستری: راست‌گرایی ترکی در آلمان» (انتشارات Unrast) هشدار می‌دهد که خطر این گروه اغلب دست‌کم گرفته می‌شود.

به اعتقاد او، گرگ‌های خاکستری نه‌تنها جامعه ترک‌تبار آلمان، بلکه کل نظام دموکراسی این کشور را تهدید می‌کنند. کوپلی در مصاحبه‌ای در دسامبر ۲۰۲۴ تأکید کرد که این گروه از تنش‌های فرهنگی و اجتماعی سوءاستفاده کرده و نفرت را در جامعه گسترش می‌دهد.

او بر لزوم اعمال نظارت شدیدتر، قطع حمایت‌های مالی و همچنین افزایش آگاهی عمومی برای مقابله با این تهدید تأکید داشت.

با این حال، سوال کلیدی اینجاست که آیا این هشدارها به‌موقع جدی گرفته خواهند شد؟