سودان کمیته‌ای برای بررسی ادعاهای آمریکا درباره استفاده از سلاح‌های شیمیایی تشکیل داد

در پی اعمال تحریم‌های تازه از سوی ایالات متحده به‌اتهام استفاده از سلاح‌های شیمیایی، دولت سودان با تشکیل کمیته‌ای ملی تلاش دارد ضمن پاسخ به این اتهامات، از شدت فشارهای بین‌المللی بکاهد؛ اقدامی که می‌تواند نشانه‌ای از چرخش تدریجی خارطوم به‌سوی غرب و کاهش نفوذ تهران در این کشور باشد.

دولت سودان به ریاست ژنرال عبدالفتاح البرهان، رئیس شورای حاکمیتی، روز پنج‌شنبه ۸ خرداد (۲۹ آوریل ۲۰۲۵) اعلام کرد کمیته‌ای ملی برای بررسی ادعاهای مطرح‌شده از سوی ایالات متحده مبنی بر استفاده از سلاح‌های شیمیایی در جریان جنگ داخلی تشکیل داده است. کمیته‌ای که، بنا بر ادعای دولت، با حضور چهره‌هایی از وزارت خارجه و نهادهای امنیتی شکل گرفته، اما هنوز مشخص نیست نهادهای ناظر بین‌المللی به نتایج آن اعتماد خواهند کرد یا نه.

به‌دنبال این اقدام، وزارت خارجه سودان در بیانیه‌ای تأکید کرد که تشکیل این کمیته در راستای تعهدات بین‌المللی این کشور، به‌ویژه کنوانسیون منع تسلیحات شیمیایی، و با هدف نشان دادن شفافیت صورت گرفته است.

هم‌زمان، این وزارتخانه از روش طرح اتهام از سوی آمریکا انتقاد کرد و گفت واشنگتن، برخلاف رویه معمول، به‌جای ارجاع رسمی موضوع به سازمان منع تسلیحات شیمیایی (OPCW)، آن را به‌صورت یک‌جانبه و رسانه‌ای مطرح کرده است.

اعلام تشکیل این کمیته در واکنشی آشکار به بیانیه اخیر وزارت خارجه آمریکا صورت می‌گیرد؛ بیانیه‌ای که در روز پنج‌شنبه اول خرداد (۲۲ مه 2025) صادر شد و بر اساس آن، ایالات متحده اعلام کرد مجموعه‌ای از تحریم‌های تازه را علیه سودان اعمال خواهد کرد.

این تحریم‌ها که از ششم ژوئن اجرایی خواهند شد، شامل محدودیت‌هایی در صادرات اقلام خاص و قطع دسترسی دولت سودان به خطوط اعتباری دولتی آمریکا است.

سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، تامی بروس، همچنین تأکید کرد که کشورش خواهان توقف فوری استفاده از تسلیحات شیمیایی و پایبندی کامل سودان به تعهدات بین‌المللی است. به گفته او، افرادی که در طراحی، تولید یا استفاده از این تسلیحات نقش داشته‌اند نیز مورد پیگرد قرار خواهند گرفت.

برخی از تحلیلگران معتقدند که بحران جاری تنها به موضوع سلاح‌های شیمیایی محدود نمی‌شود، بلکه بخشی از رقابت ژئوپلیتیکی گسترده‌تر در سودان و منطقه دریای سرخ است.

پیشتر، ایران با ارسال تجهیزات نظامی و پهپاد، و روسیه با تلاش برای ایجاد پایگاه دریایی، در پی گسترش نفوذ خود در این کشور بوده‌اند. موقعیت راهبردی سودان، به‌ویژه بندر پورت سودان در دریای سرخ، آن را به نقطه‌ای کلیدی در تقاطع منافع قدرت‌های جهانی بدل کرده است.

در این چارچوب، اقدام اخیر دولت سودان برای تشکیل کمیته حقیقت‌یاب، می‌تواند فراتر از یک واکنش حقوقی، به‌مثابه تلاشی دیپلماتیک برای کاهش فشارهای بین‌المللی و بازگشت به مسیر مذاکره با غرب تلقی شود.

به‌نظر می‌رسد خارطوم در حال ارزیابی هزینه‌فایده نزدیکی با غرب است، هرچند جریانات نظامی وابسته به ایران و روسیه ممکن است مانعی جدی بر سر این تغییر مسیر باشند.