بازگشت کلیشەهای جنسیتی در فرانسه؛ فمینیسم در برابر مردسالاری نوظهور

طی سال‌های اخیر در فرانسه نگرانی‌ها درباره بازگشت کلیشه‌های جنسیتی شدت گرفته است. گزارش‌های متعدد نشان می‌دهند که این کلیشه‌ها از خانه و مدرسه تا فضای دیجیتال بازتولید شدە و به‌ویژه در میان جوانان ریشه می‌گیرند. در نتیجه، تبعیض جنسیتی تقویت شده و مسیر دستیابی به برابری، با چالش‌های جدیدی مواجه شده است.

مجموعه‌ای از گزارش‌های منتشر شده در سال‌های ۲۰۲۴ و ۲۰۲۵، از جمله گزارش شورای عالی برابری زنان و مردان و گزارش تازه فرانس استراتژی (۱۲ مه ۲۰۲۵) تصویری نگران‌کننده از وضعیت تبعیض جنسیتی و بازتولید کلیشه‌های جنسیتی در فرانسه ارائه می‌دهند.

این گزارش در حالی ارائە می شود که فرانسه یکی از کشورهایی است که همواره بیشترین حساسیت را نسبت به حقوق زنان در سطح جامعه داشته است. با وجود این، اسناد منتشر شده نشان می‌دهند که با وجود پیشرفت‌های ظاهری، هنجارها و تصورات سنتی در حال بازگشت و تقویت در میان نسل جوان هستند.

گزارش فرانس استراتژی با تمرکز ویژه بر نسل جوان (۱۱ تا ۲۴ ساله) هشدار می‌دهد که بسیاری از کلیشه‌های جنسیتی، به‌ویژه در زمینه‌ نقش‌های مراقبتی، در میان نوجوانان و جوانان دوباره در حال رشد هستند.

برای مثال، در سال ۲۰۲۵، ۵۴٪ از نوجوانان ۱۱ تا ۱۷ ساله باور دارند که مادران بهتر از پدران می‌توانند به نیازهای کودکان پاسخ دهند. همچنین، حمایت از نقش والدینی انحصاری برای زنان در میان جوانان ۱۸ تا ۲۴ ساله طی سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۵ افزایش یافته و از ۵۰٪ به ۵۶٪ رسیده است. باور به توانایی علمی برابر بین دختران و پسران نیز کاهش یافته و از ۶۲٪ در ۲۰۱۴ به ۵۳٪ در ۲۰۲۲ رسیده است.

این یافته‌ها با داده‌های شورای عالی برابری در سال‌های ۲۰۲۴ و ۲۰۲۵ همخوانی دارد. بر اساس این گزارش‌ها، کلیشه‌های جنسیتی از خانه آغاز شده، در مدرسه نهادینه می‌شوند و در فضای دیجیتال تقویت می‌شوند. در فضای خانوادگی، حتی در میان والدین آگاه، تقسیم وظایف سنتی همچنان غالب است. در مدارس، نقش‌های جنسیتی از طریق توصیف‌های رفتاری و انتظارات نابرابر بین دختران و پسران بازتولید می‌شوند.

در فضای مجازی نیز، به‌ویژه در اینستاگرام، در سال ۲۰۲۳،‌ ۶۸٪ محتواها حاوی کلیشه‌های جنسیتی بوده که اغلب از سوی اینفلوئنسرها و در قالب «زنان سنتی» ترویج می‌شوند.

از سوی دیگر، شاخص‌های اجتماعی و روانی نیز زنگ خطر را به صدا درآورده‌اند: ۹۴٪ از زنان ۱۵ تا ۲۴ ساله در سال ۲۰۲۵ معتقدند زن بودن سخت‌تر از گذشته شده است. ۹۰٪ از زنان اذعان کرده‌اند که برای پرهیز از تبعیض، رفتارهای روزمره‌ی خود را تغییر داده‌اند و ۳۷٪ تجربه‌ رابطه‌ جنسی بدون رضایت کامل داشته‌اند. این ارقام نشان می‌دهند که تبعیض جنسیتی نه تنها تداوم یافته بلکه در بسیاری از موارد شدت گرفته است.

قطبی شدن اجتماعی در گفتمان‌های رسانه‌ای و سیاسی نیز بر پیچیدگی وضعیت افزوده است. در حالی که صحبت درباره نابرابری جنسیتی افزایش یافته، اظهارات مردسالارانه همچنان رایج، بدون واکنش و حتی عادی شده‌اند.

گزارش‌های فوق هشدار می‌دهند که مردان جوان بیشتر از گذشته با فمینیسم مخالفت می‌کنند: ۳۹٪ از مردان ۱۵ تا ۳۴ ساله فمینیسم را تهدیدی برای جایگاه مردان می‌دانند.

با وجود این چشم‌انداز تاریک، پیشنهادهایی برای مقابله با این وضعیت نیز ارائه شده‌اند. از جمله، آموزش برابری جنسیتی، اصلاح مرخصی والدینی (اکنون برای زنان ۱۶ هفته و برای مردان ۲۸ روز است)، اعمال سیاست‌های عمومی حساس به جنسیت، و جلب مشارکت مردان در مبارزه با تبعیض.

این گزارش‌ها نشان می‌دهند که نابرابری جنسیتی در فرانسه دیگر فقط مسأله‌ای متعلق به گذشته نیست، بلکه چالشی زنده، پیچیده و چندلایه است که نیازمند پاسخی همه‌جانبه و فوری است، به‌ویژه در تربیت نسل آینده. همچنین هشداری برای خطر از دست دادن دستاورهای چندین دهه مبارزه زنان علیه تبعیض و نابرابرای است.