اسرائیل و مصر درصدد بازآرایی موازنە قدرت در خاورمیانە هستند
- Arena Website
- Oct 25
- 5 min read
دیدار نتانیاهو و حسن رشاد در اواخر اکتبر ۲۰۲۵ را می‌توان بخشی از بازتعریف معادلات امنیتی پس از جنگ غزه دانست. این گفت‌وگوها بر تثبیت آتش‌بس، تقویت نقش مصر در میانجی‌گری، مهار قاچاق تسلیحاتم ارسال پیام بە ایران و کنترل مرزهای سینا متمرکز بود. تل‌آویو به دنبال کاهش فشارهای بین‌المللی و قاهره خواهان جلوگیری از بی‌ثباتی و موج پناهجویان است. این همکاری تاکتیکی می‌تواند به بازسازی موازنه منطقه‌ای منجر شود.
در اواخر اکتبر ۲۰۲۵، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، در دفتر خود در اورشلیم با حسن رشاد، رئیس دستگاه اطلاعات ملی مصر (GIS)، دیدار و گفت‌وگو کرد.
این دیدار در ادامەی تلاش‌های دو کشور برای تقویت همکاری‌های امنیتی و بررسی وضعیت شکنندەی آتش‌بس در نوار غزه انجام شد.
بر اساس گزارش‌های منتشرشده از سوی رسانەها، محور اصلی مذاکرات شامل بررسی طرح صلح منطقه‌ای دولت آمریکا موسوم به طرح ترامپ، ثبات آتش‌بس میان اسرائیل و گروه‌های فلسطینی، و راه‌های گسترش همکاری امنیتی و اقتصادی میان قاهره و تل‌آویو بود.
در این بارە نیز منابع اسرائیلی اعلام نمودەاند کە گفت‌وگوها بر چند موضوع کلیدی متمرکز بوده است:
نخست، وضعیت آتش‌بس در غزه و چگونگی جلوگیری از بازگشت درگیری‌ها؛ دوم، نقش مصر در میانجی‌گری میان اسرائیل و گروه‌های فلسطینی، به‌ویژه حماس؛ و سوم، ارزیابی مجدد مسیرهای بازسازی غزه و انتقال کمک‌های بشردوستانه در هماهنگی با نیروهای امنیتی اسرائیل.
به گفته یک مقام اسرائیلی که مایل بە افشای نام خود نبودە است، نتانیاهو و رشاد همچنین دربارهٔ امکان افزایش حضور امنیتی مصر در محور فیلادلفیا، مرز جنوبی غزه، گفت‌وگو کردند تا از قاچاق اسلحه به مناطق فلسطینی جلوگیری شود.
منابع مصری نیز به The Media Line گفته‌اند قاهره نگران افزایش ناامنی در مرزهای شرقی خود بودە و در تلاش است مانع از انتقال موج جدید پناهجویان فلسطینی به صحرای سینا شود.
بر اساس این گزارش، مصر خواهان برقراری یک آتش‌بس پایدار و قابل نظارت بین اسرائیل و گروه‌های فلسطینی است تا بتواند از فروپاشی نظم امنیتی در سینا جلوگیری کند.
مقامات مصری همچنین تأکید کرده‌اند که هرگونه طرح صلح منطقه‌ای باید با مشارکت کشورهای عربی و در چارچوب ابتکار صلح عربی ۲۰۰۲ انجام شود، نه صرفاً در قالب طرح‌های دوجانبه‌ای مانند طرح ترامپ.
در این رابطە روزنامه Jerusalem Post در گزارشی تحلیلی نوشتە است کە این دیدار نشان‌دهندەی تداوم نقش مصر به‌عنوان میانجی اصلی میان اسرائیل و فلسطینی‌هاست که از زمان پیمان صلح کمپ دیوید در سال ۱۹۷۹ تاکنون حفظ شده است.
این روزنامه همچنین افزودە است که تماس‌های اطلاعاتی میان دو کشور در ماه‌های گذشته افزایش یافته و بخش قابل‌توجهی از ارتباطات مربوط به مدیریت بحران غزه اکنون از مسیر دستگاه‌های امنیتی انجام می‌شود، نه از طریق کانال‌های دیپلماتیک رسمی.
به نوشته این منبع، اسرائیل از بازگشت فعال‌تر مصر به صحنەی میانجی‌گری استقبال می‌کند، زیرا قاهره همزمان روابطی متوازن با واشنگتن، تل‌آویو و رام‌الله دارد و می‌تواند نقش یک میانجی قابل اعتماد را ایفا کند.
دیدار نتانیاهو و رشاد همچنین در شرایطی انجام شد که اسرائیل درگیر فشارهای بین‌المللی برای کاهش حملات در غزه است و دولت بایدن نیز تلاش می‌کند آتش‌بس موقت را به آتش‌بس پایدار تبدیل کند.
تحلیلگران همچنین گفته‌اند که دولت اسرائیل با تقویت همکاری با مصر در واقع به دنبال تقویت جایگاه خود در میان متحدان سنتی عربی است، به‌ویژه پس از سردی روابط با اردن و امارات در پی تحولات اخیر غزه.
در مقابل، مصر نیز می‌کوشد با ایفای نقش فعال در مدیریت بحران فلسطین، جایگاه خود را به‌عنوان محور ثبات در خاورمیانه بازسازی کند و از نفوذ بازیگران منطقه‌ای دیگر، از جمله ترکیه و قطر، در روند صلح بکاهد.
یکی از نکات قابل توجه در این دیدار، اشاره غیرمستقیم دو طرف به «طرح صلح ترامپ» بود که در زمان دولت آمریکا در سال ۲۰۲۰ ارائه شد.
این طرح که به «معامله قرن» نیز شهرت یافتە است، در پی آن بود که با ایجاد روابط اقتصادی میان اسرائیل و کشورهای عربی، روند عادی‌سازی را جایگزین راه‌حل دو دولت کند.
گرچه دولت‌های منطقه از اجرای مستقیم آن فاصله گرفته‌اند، اما بخش‌هایی از این طرح هنوز در دستور کار مذاکرات اسرائیل و مصر قرار دارد. به‌ویژه کە قاهره تمایل دارد از برخی مفاد اقتصادی آن برای توسعه مناطق مرزی خود در سینا بهره گیرد، در حالی که اسرائیل از آن به‌عنوان پایه‌ای برای تثبیت همکاری‌های امنیتی استفاده می‌کند.
منابع آگاه در قاهره گفته‌اند که یکی از موضوعات حساس گفت‌وگو، تبادل اطلاعات امنیتی دربارهٔ گروه‌های اسلام‌گرای فعال در شمال سینا و ارتباط احتمالی آن‌ها با شبکه‌های تسلیحاتی در غزه بوده است.
مصر در سال‌های اخیر عملیات‌های ضدتروریستی گسترده‌ای در سینا انجام داده و از حمایت اطلاعاتی اسرائیل در این زمینه برخوردار بوده است.
این همکاری در عین حال در داخل مصر با حساسیت‌های سیاسی روبه‌روست، زیرا همکاری علنی با اسرائیل همچنان موضوعی مناقشه‌برانگیز در افکار عمومی عربی به شمار می‌رود.
در بعد ژئوپلیتیک، تحلیلگران معتقدند دیدار اخیر را باید در چارچوب بازتعریف نظم امنیتی خاورمیانه پس از جنگ غزه تحلیل کرد.
اسرائیل پس از درگیری‌های شدید و فشار داخلی برای بازسازی اقتصادی، نیازمند نوعی ثبات نسبی در مرزهای جنوبی خود است.
مصر نیز که با بحران اقتصادی و فشارهای مالی ناشی از تورم و کاهش ذخایر ارزی روبه‌روست، تمایل دارد از کمک‌های غربی و سرمایه‌گذاری‌های منطقه‌ای بهره‌مند شود که در صورت ایفای نقش سازنده در روند صلح می‌تواند محقق گردد.
به این ترتیب، دو کشور منافع مشترکی در حفظ آرامش و جلوگیری از گسترش درگیری دارند.
در سطح منطقه‌ای، دیدار نتانیاهو و رشاد همچنین به‌عنوان پیامی به تهران و محور مقاومت تعبیر شده است.
از یک سو، تل‌آویو نگران افزایش نفوذ ایران در میان گروه‌های فلسطینی است و تلاش دارد با همکاری قاهره، مسیرهای ارسال تسلیحات از طریق سینا را مسدود کند.
در دیگر سو، مصر نیز از بی‌ثباتی ناشی از درگیری نیابتی میان ایران و اسرائیل در مرزهای خود نگران است و می‌خواهد از تبدیل شدن خاکش به میدان رقابت قدرت‌های منطقه‌ای جلوگیری کند.
برخی تحلیلگران اسرائیلی مانند اورنا میزراهی، پژوهشگر مؤسسه مطالعات امنیت ملی (INSS)، در گفت‌وگو با The Media Line گفته‌اند این دیدار می‌تواند مقدمه‌ای بر بازسازی روابط اطلاعاتی گسترده‌تر میان دو کشور باشد. به گفته او:
در سال‌های اخیر همکاری امنیتی دو کشور در سایه و بدون پوشش رسانه‌ای جریان داشته، اما در شرایط کنونی که تهدیدهای مشترک افزایش یافته است، طرفین ترجیح داده‌اند این همکاری‌ها را تا حدودی علنی کنند تا پیام بازدارندگی به بازیگران غیردولتی و منطقه‌ای منتقل شود.
در زمینهٔ سیاست داخلی، برخی ناظران در اسرائیل بر این باورند که نتانیاهو با برجسته کردن روابط با مصر قصد دارد از فشارهای داخلی ناشی از بحران غزه و اعتراضات سیاسی بکاهد.
در مقابل، عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهور مصر، نیز از این دیدار برای تقویت وجهه بین‌المللی خود استفاده می‌کند، به‌ویژه در زمانی که مصر درگیر کاهش نفوذ دیپلماتیک در پرونده‌های منطقه‌ای چون سودان و لیبی است.
بە نظر می رسد این دیدار، نقطه‌ای از تلاقی منافع میان اسرائیل و مصر بە منظور حفظ آتش‌بس در غزه، جلوگیری از فروپاشی امنیتی در مرزها، و تلاش برای بازسازی نوعی موازنه در خاورمیانه پس از جنگ باشد.
هرچند تاکنون هیچ توافق رسمی جدیدی در پایان نشست اعلام نشد، اما منابع نزدیک به دو دولت تأیید کرده‌اند که تماس‌ها در سطوح اطلاعاتی و نظامی ادامه خواهد یافت.
برای قاهره، این روند فرصتی است برای بازیابی نقش تاریخی خود در روند صلح؛ و برای تل‌آویو، ابزاری برای مهار تهدیدهای ناشی از بی‌ثباتی در غزه و فشارهای بین‌المللی. این همکاری، حتی اگر موقت و تاکتیکی باشد، ممکن است مسیر آینده روابط امنیتی خاورمیانه را شکل دهد، به‌ویژه اگر بتواند از بازگشت خشونت‌ها جلوگیری کند و زمینه‌ای برای بازسازی بلندمدت نوار غزه فراهم سازد.
