انجمن قلم آمریکا: ایران دومین زندان بزرگ نویسندگان در جهان است

انجمن قلم آمریکا در گزارش سالانه خود نسبت به افزایش نگران‌کننده نویسندگان زندانی در جهان هشدار داده است. در این گزارش آمده است که شمار نویسندگان زندانی در سال گذشته میلادی به ۳۷۵ نفر رسیده و ایران پس از چین، سرکوبگرترین کشور برای نویسندگان و هنرمندان است.

در گزارش سالانه "شاخص آزادی نوشتن ۲۰۲۴ ( ۲۴ آوریل مصادف با ۴ اردیبهشت در وبسایت رسمی انجمن قلم آمریکا (پِن آمریکا) منتشر شده، آمده است که در این سال دستکم ۳۷۵ نویسنده از ۴۰ کشور جهان صرفا به دلیل ابراز عقیده و نوشتن زندانی شدەاند.

بنا به این گزارش ایران، پس از چین، با ۴۳ نویسنده در بند، دومین زندان بزرگ نویسندگان در جهان است. همچنین ۱۳ نفر (۳۰ درصد) از ۴۳ نویسنده زندانی در ایران شامل زنان هستند که این آمار این کشور را به بزرگترین زندان زنان نویسنده در جهان تبدیل کرده است.

این گزارش تأکید می‌کند که اگرچه این آمار در مقایسه با اوج بی‌سابقه بازداشت نویسندگان و هنرمندان در جریان سرکوب جنبش زن، زندگی، آزادی در سال ۲۰۲ کاهش یافته است، اما این رقم هنوز به‌طور قابل توجهی بالاتر از دوران پیش از این جنبش است.

گزارش همچنین می‌افزاید که از میان ده‌ها نویسنده‌ای که در دو سال گذشته، پس از اوج اعتراضات زن، زندگی، آزادی، آزاد شدند، بسیاری همچنان با محدودیت‌هایی در زمینه آزادی بیان مواجه‌‌ بودە و شمار قابل توجهی از آنان پس از آزادی، ناچار به ترک کشور و زندگی در تبعید شده‌اند.

انجمن قلم آمریکا تصریح می‌کند:‌‌

گزارش‌ها نشان می‌دهد که نویسندگان در ایران همچنان با مخالفت با قانون حجاب اجباری و تلاش برای پایان دادن به استفاده از مجازات اعدام.نقش کلیدی را در دفاع از تغییرات سیاسی و اجتماعی ایفا می‌کنند.

این گزارش به نویسندگانی مانند نرگس محمدی، فعال حقوق بشر و برنده جایزه صلح نوبل و گلرخ ایرایی نویسنده و فعال مدنی اشاره کرده است که به دلیل فعالیت‌هایشان در زندان به سر می‌برند. همچنین به نام سپیده رشنو شاعر و فعال اجتماعی که در سال ۲۰۲۳ به سه سال و ۱۱ ماه زندان محکوم شد، اشاره شده است.

گزارش، علاوه براین از نویسندگان دیگری مانند کیوان مهتدی، حورا نیکبخت، عاطفه رنگریر و سطار رضایی میرقائد نیز نام برده است که هر کدام با احکام سنگین روبرو شده‌اند.

در بخش دیگری از این گزارش، با اشاره به شدت گرفتن سرکوب نویسندگان و هنرمندان از اقلیت‌های اتنیکی و مذهبی توسط دولت ایران در سال ۲۰۲۴، آمده است:‌

پیمان فرح‌آور، شاعر گیلک، در مردادماه ۱۴۰۳ به دلیل اشعار سیاسی‌اش که به‌صراحت به بی‌عدالتی‌ها و مسائل زیست‌محیطی در ایران اعتراض دارد، بازداشت و شکنجه شد. او در سال ۱۴۰۱ نیز به  دلیل اعتراض به فروش گسترده زمین‌های کشاورزان گیلانی به غیربومیان بازداشت شده بود. وی اعتراضات خود را در قالب شعر بیان می‌کرد، که با واکنش منفی حکومت و طرح اتهامات مختلف علیه او همراه شده است.

پیمان فرح‌آور

همچنین مهوش ثابت شاعر بهایی که از سال ۱۳۸۵ بارها سابقه حبس دارد، در تیرماه ۱۴۰۱ بار دیگر بە ۱۰ سال زندان محکوم شدە است. او بارها مورد شکنجه، بدرفتاری و حبس انفرادی قرار گرفته است. او در طول دوران زندان، نامه‌های سرگشاده ای را در حمایت از حقوق بهاییان نوشته و در اسفند ۱۴۰۲ نیز از داخل زندان نامه‌ای را در محکومیت آپارتاید جنسیتی در ایران امضا کرد.

گزارش انجمن قلم آمریکا همچنین تصریح می‌کند که:

در ایران سرکوب آزادی بیان نه تنها از طریق زندان، بلکه با استفاده از تاکتیک‌هایی مانند بازداشت‌های کوتاه‌مدت، اتهامات بی‌اساس و محدودیت‌های پس از آزادی، از جمله از دست دادن شغل و محدودیت در استفاده از شبکه‌های اجتماعی، اعمال می‌شود؛ اقداماتی که بنا به این گزارش، منجر به افزایش خودسانسوری و مهاجرت بسیاری از نویسندگان ایرانی شده است.

در سطح جهانی، نیز این گزارش، چین را با حبس ۱۱۸ نویسنده، کماکان بزرگترین زندان نویسندگان و هنرمندان در سال ۲۰۲۴ اعلام کرده است. همچنین پس از ایران، کشورهای عربستان سعودی و ویتنام هر کدام با ۲۳ نویسنده زندانی در جایگاه‌های سوم و چهارم قرار دارند.

در سطح منطقه خاورمیانه‌ نیز پس از ایران و عربستان کشورهای اسرائیل (۲۱ نویسنده زندانی) و ترکیه (۱۸ نویسنده زندانی) یزرگترین زندان نویسندگان و هنرمندان هستند.

انجمن قلم آمریکا در پایان گزارش سالانه خود، با اشاره به آمار ثبت شده طی شش سال گذشته توسط این انجمن، نوشته است که در این مدت، شمار نویسندگانی که به زندان افتاده‌اند، به‌طور پیوسته در حال افزایش بودە است؛ از ۲۳۸ مورد در سال ۲۰۱۹ به ۳۷۵ مورد در سال ۲۰۲۴ رسیده است.

در این بازه زمانی، تحولات سیاسی منفی چشمگیری در چند کشور کلیدی از میان ده زندان بزرگ نویسندگان در جهان رخ داده‌اند که تأثیر قابل توجهی بر فضای آزادی بیان داشته و منجر به افزایش چشمگیر بازداشت نویسندگان شده‌اند. از جمله این رویدادها می‌توان به: انتخابات بجث‌برانگیز ریاست‌جمهوری در بلاروس در اوت ۲۰۲۰ و جنبش اعتراضی گسترده پس از آن، کودتای فوریه ۲۰۲۱ و جنبش نافرمانی مدنی ضدنظامی در میانمار، جنبش «زن، زندگی، آزادی» در پاییز ۲۰۲۲ در ایران، جنگ روسیه علیه اوکراین از فوریه ۲۰۲۲ و همچنین جنگ جاری اسرائیل در غزه پس از حمله حماس به اسرائیل در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ اشاره کرد