بن بست در مذاکرات هسته‌ای ایران را در آستانه فروپاشی اقتصادی قرار می‌دهد

در بحبوحه بن‌بست مذاکرات هسته‌ای و تشدید تحریم‌های آمریکا، ایران راه حل مشخصی ندارد و با بحران‌های داخلی دست‌و‌پنجه نرم می‌کند. جمهوری اسلامی برای ادامه بقا، راه‌های پیچیده‌ برای دور زدن تحریم‌ها را ادامه خواهد داد؛ از فروش نفت با تخفیف به چین و مبادلات پایاپای با روسیه، تا استفاده از رمزارزها و شبکه‌ای از شرکت‌های پوششی و صرافی‌های خارجی.

با افزایش تنش‌ها میان ایران و ایالات متحده بر سر برنامه غنی‌سازی اورانیوم، چشم‌انداز دستیابی به توافقی جدید در خصوص برنامه هسته‌ای تهران تیره‌تر از همیشه به نظر می‌رسد. سه منبع ایرانی که با خبرگزاری رویترز گفت‌وگو کرده‌اند، اذعان دارند که در صورت شکست مذاکرات، جمهوری اسلامی ایران فاقد یک نقشه راه مشخص برای حل بن بست کنونی است.

علی خامنه‌ای، رهبر ایران، روز سه‌شنبه در اظهاراتی تند، خواسته آمریکا برای توقف غنی‌سازی را "افراطی و ظالمانه" توصیف و نسبت به موفقیت مذاکرات ابراز بدبینی کردە بود.

آمریکا از فوریه گذشته تحریم های خود را علیه ایران گسترش داده و عدم شفافیت و اطمینان از نتیجه بخش بودن مذاکرات بین دو کشور احتمال حمله اسرائیل به تاسیسات هسته ای ایران را بار دیگر افزایش داده است.

در سوی دیگر، طبق سندی که توسط رویترز رویت شده است، کشورهای اروپایی عضو برجام – فرانسه، آلمان و بریتانیا – هشدار داده‌اند که اگر تا ماه اوت پیشرفتی حاصل نشود، ممکن است مکانیسم ماشه را برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل فعال کنند.

در این شرایط، جمهوری اسلامی با چالش‌های داخلی روزافزونی روبه‌رو است: بحران انرژی، کاهش ارزش ریال، فشارهای ناشی از تحریم، تلفات در میان نیروهای متحد منطقه‌ای و اعتراضات گسترده در سال‌های اخیر در اعتراض به مشکلات اقتصادی و محدودیت‌های اجتماعی، که با سرکوب‌های شدید همراه بوده است.

اگرچه به نظر منابع رویترز ایران برای حل بحران های اقتصادی خود همچنان به صادرات نفت به چین، و در مواردی به هند و برخی دیگر از کشورها ادامه خواهد دا‌د، اما بایستی تدابیرزیادی جهت دور زدن تحریم ها اتخاذ کند.

جمهوری اسلامی ایران شبکه‌ای پیچیده از روش‌های غیررسمی و مخفیانه در این باره به کار گرفته است. فروش نفت با تخفیف بالا به کشورهایی چون چین، به‌ویژه از طریق کشتی‌های بدون پرچم و انتقال "کشتی به کشتی"، یکی از اصلی‌ترین ابزارهای این راهبرد است.

به‌منظور گریز از ردیابی، بسیاری از این کشتی‌ها سیستم‌های موقعیت‌یاب خود را خاموش می‌کنند. ایران همچنین از شرکت‌های پوششی و صرافی‌های فعال در کشورهای ثالث مانند امارات، ترکیه و عراق برای انجام مبادلات مالی بهره می‌برد.

در کنار این روش‌ها، مبادله پایاپای با کشورهایی مانند روسیه و ونزوئلا نیز به ایران امکان می‌دهد بخشی از صادرات نفت خود را با کالاهایی همچون غذا یا دارو معاوضه کند. استفاده از رمزارزها برای دور زدن سیستم مالی بین‌المللی نیز در حال گسترش است و به یکی از دلایل قطعی مکرر برق در کشور تبدیل شده است.

با وجود این تدابیر، تحریم‌ها هزینه‌های بالایی برای اقتصاد ایران ایجاد کرده‌اند و باعث محدود شدن درآمدهای نفتی و دسترسی به منابع مالی خارجی شده‌اند.

تحریم بانک مرکزی و شرکت ملی نفت ایران عملا امکان بهبود اقتصادی را غیر ممکن کرده اند. منابع رویترز می‌گویند که در نبود توافق جدید، حکومت ایران با خطر فروپاشی اقتصادی مواجه خواهد شد. فروپاشی‌ای که می‌تواند پایه‌های نظام را متزلزل کند.