در مقابلە با تهدیدهای ایران، اسرائیل تدابیر دفاعی خود را در مرز شرقی تقویت میکند

بازتعریف مفهوم دفاعی اسرائیل در مرز شرقی نشان‌دهنده گذار از تمرکز صرف بر تهدیدهای دوربرد به سناریوهای نفوذ زمینی نامتقارن است. تلقی اردن به‌عنوان محور بالقوه حمله، بیانگر پیوند ارزیابی‌های امنیتی اسرائیل با راهبرد منطقه‌ای ایران است. ایجاد دیویژن ۹۶ و موانع فیزیکی، تلاشی برای نهادینه‌سازی بازدارندگی چندلایه در برابر تهدیدهای شبکه‌ای و فرامرزی محسوب می‌شود.

بە نقل از پایگاە خبری یدیعوت آحارنوت، ارتش اسرائیل اعلام نمود کە در مفهوم دفاعی به‌روزشده خود برای مرز شرقی، دو جمع‌بندی اصلی را در کانون توجه قرار دادە است.

نخست، این‌که تهران همچنان به برنامه موسوم به حلقه دوگانه آتش که از سوی قاسم سلیمانی طراحی شده بود پایبند مانده و از آن عقب‌نشینی نکرده است.

دوم، این‌که حمله حماس در سال ۲۰۲۳ مسیر اردن را به یک محور بالقوه برای حمله علیه اسرائیل تبدیل کرده است.

به گفته ارتش اسرائیل، پس از حمله حماس در اکتبر ۲۰۲۳، مرز شرقی با اردن به‌عنوان یکی از مسیرهای احتمالی نفوذ شناسایی شده است.

از نگاه اسرائیل، تهدید اصلی از سوی جمهوری اسلامی ایران، شبه‌نظامیان عراقی و حوثی‌ها سرچشمه می‌گیرد.

بر اساس این ارزیابی، ایران همچنان راهبرد محاصره اسرائیل با استفاده از موشک‌ها، پهپادها و نیروهای زمینی را دنبال می‌کند و هدف نهایی آن نابودی اسرائیل تا سال ۲۰۴۰ عنوان شده است.

در سناریوی تهدید جدید، اسرائیل نگران آن است که نیروهای شبه‌نظامی بتوانند از طریق اردن یا جنوب سوریه، با خودرو یا به‌صورت پیاده، به‌سرعت وارد خاک این کشور شوند.

مسیرهای محتمل نفوذ شامل جنوب دریاچه جلیل و دره مرکزی اردن است، به‌ویژه گذرگاه‌هایی مانند پل آلنبی و پل دامیا.

در همین حال، روزنامه لبنانی الاخبار، نزدیک به حزب‌الله، گزارش داده است که شبه‌نظامیان شیعه عراقی و حوثی‌های یمن دارای اتاق جنگ مشترکی در بغداد و اردن هستند.

برای مقابله با این تهدید، ارتش اسرائیل پست‌های قدیمی دره اردن و عروا را دوباره تصرف و تجهیز کرده است و دیویژن جدید ۹۶ گیلعاد را ایجاد کرده است که مأمور حفاظت از مرز شمالی شرقی و آموزش پنج تیپ ذخیره موسوم به تیپ‌های داوود است.

این تیپ‌ها از شهروندان مسن‌تر داوطلب تشکیل شده‌اند و برای نقش‌های دفاعی و واکنش سریع طراحی شده‌اند.

سربازان ذخیرە به سلاح‌های سبک مجهز شده‌اند و مدل سازمانی آن‌ها به نام تیپ‌های لحظه‌ای (Flash Brigades) است.

در ژوئن ۲۰۲۵، با دستور سرلشکر ایال زامیر، دیویژن ۹۶ گیلعاد وارد عملیات دفاع از مرز شرقی شد. این اقدام در ماه ژوئن، چند روز قبل از آغاز عملیات «آم کلوی» علیه ایران در ۱۳ ژوئن رخ داد.

این دیویژن تحت فرمان سرتیپ اورن سیمچا و تقویت‌شده توسط واحدهای ستاد مرکزی، ماموریت ایجاد سیستم دفاعی چندلایەای را در دره اردن و عروا را بر عهدە گرفتە است.

ایجاد یک مانع زمینی شبیه به مانع «ساعت شنی» در مرز سینا با حصار امنیتی، تدابیر ضد خودرو، ایجاد پست‌های بازرسی و آرایش‌های اطلاعاتی و دفاعی از جملە تدابیر امنیتی جدید در این منطقە بە شمار می روند.

از سوی دیگر، وزارت دفاع اسرائیل ساخت مانع در دره اردن و دره‌های شمالی را آغاز کرده است. بخش‌های اول در نزدیکی دریای جلیل ساخته می‌شوند، زیرا قاچاق سلاح تحت نفوذ ایران در این منطقه متمرکز است.

کل پروژه حدود ۵۰۰ کیلومتر طول دارد و هزینه آن تقریباً ۵.۵ میلیارد شِکل برآورد شده است، از جنوب جولان تا شنزارهای سامر در شمال ایلات.

ذخیره‌سربازان داوود در شمال و دره جلیل، حیفا و دیگر مناطق به‌طور داوطلبانه فراخوانده و آموزش دیده‌اند.

تا سه ماهه اول ۲۰۲۶، انتظار می‌رود تمام پنج تیپ داوود در این منطقە مستقر شوند. دو گردان در دره اردن فعال هستند و سایر گردان‌ها در یهودیه و سامره وظایف دفاعی را بر عهدە خواهند گرفت.