سازمان ملل: اخراج گسترده افغانستانی‌ها از ایران بحران انسانی را تشدید می‌کند

سازمان ملل متحد روز دوشنبه ۲ ژوئن با ابراز نگرانی شدید از افزایش بیش از دو برابری اخراج خانوارهای افغانستانی از ایران، نسبت بە بازگرداندن اجباری پناهندگان بە افغانستان هشدار داد.

بر اساس گزارش سازمان بین‌المللی مهاجرت(IOM) وابستە بە سازمان ملل متحد در ماه مه سال جاری تعداد ۱۵ هزار و ۶۷۵ خانوار افغانستانی از ایران به افغانستان بازگردانده شدند. در حالی که این رقم در ماه آوریل ۶ هزار و ۸۷۹ خانوار بودە است.

این افزایش بیش از دو برابری نشان‌دهنده تغییر الگوی اخراج است؛ برخلاف گذشته که عمدتاً مردان مجرد هدف اخراج بودند، اکنون خانوارهای کامل شامل زنان، کودکان و سالمندان در این روند غالب هستند.

این سازمان هشدار داد که اخراج گسترده خانوارها به بحرانی انسانی در افغانستان دامن زده است، جایی که زیرساخت‌های محدود این کشور توانایی پاسخگویی به نیازهای بازگشتی‌ها را ندارد.

این موج اخراج همزمان با بیانیه رسمی جمهوری اسلامی ایران در اواخر ماه مه رخ داده است که به اتباع افغانستانی فاقد مدارک قانونی تا ۱۶ تیر ۱۴۰۴ (۶ ژوئیه ۲۰۲۵) مهلت داده تا خاک این کشور را ترک کنند.

کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان (UNHCR) تخمین می‌زند که این تصمیم می‌تواند تا ۴ میلیون نفر از جمله ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار مهاجر بدون مدارک و ۱ میلیون و ۵۰۰ هزار پناهنده ثبت‌شده، را تحت تأثیر قرار دهد.

سخنگوی این نهاد بین‌المللی در ژنو اظهار داشت: «بازگشت اجباری به افغانستان، به‌ویژه در شرایط کنونی تحت حاکمیت طالبان، نقض آشکار اصل عدم بازگرداندن (non-refoulement) است که کشورها را از اخراج افراد به مناطقی که در معرض خطر هستند منع می‌کند.»

در این بارە، دیدەبان حقوق بشر ضمن اشارە بە در معرض تهدید بودن جان افراد بازگرداندە شدە از سوی طالبان افزود که زنان و کودکان به‌ویژه در برابر خشونت مبتنی بر جنسیت، ازدواج اجباری و کار کودک آسیب‌پذیر هستند.

عفو بین‌الملل نیز در بیانیه‌ای جداگانه از ایران در خواست نمودە است تا اخراج‌ها را متوقف کند و به تعهدات خود در کنوانسیون ۱۹۵۱ ژنو در مورد پناهندگان پایبند بماند.

همزمان افزایش حملات و نفرت‌پراکنی علیه مهاجران افغانستانی در ایران نگرانی‌های بیشتری ایجاد کرده است.

گزارش‌های سازمان حقوق‌بشری نشان می‌دهد که در سال‌های اخیر، حملات گروه‌های راست‌گرا و اقدامات تبعیض‌آمیز علیه افغانستانی‌‌ها در شهرهای مختلف ایران شدت گرفته است. این حوادث با موج تبلیغات منفی در برخی رسانه‌های داخلی ایران که مهاجران را به‌عنوان تهدید اقتصادی و امنیتی معرفی می‌کنند همراە شدە است.

سازمان بین‌المللی مهاجرت از جامعه بین‌المللی خواستە است تا با ارائه کمک‌های بشردوستانه به افغانستان و فشار دیپلماتیک بر ایران از تشدید بحران جلوگیری کنند.