عراق در آستانه انتخابات پارلمانی: رقابت‌ها و چالش‌ها
- Arena Website
- Oct 28
- 3 min read
انتخابات پیش‌ِروِ در عراق آزمونی تعیین‌کننده برای آینده توازن قوای داخلی و منطقه‌ای است. سودانی با تکیه بر حمایت جریان‌های نزدیک به ایران، تلاش دارد از بی‌طرفی اخیر بغداد در تنش تهران و تل‌آویو سرمایه‌سازی کند. از سوی دیگر فساد سیستماتیک، خرید رأی و خشونت انتخاباتی مشروعیت را تهدید می‌کند. تحریم صدر، ضعف اصلاح‌طلبان و رقابت احزاب کُرد، نتیجه را پیچیده و تا اندازەای پیش‌بینی‌ناپذیر ساخته است.
عراق تنها دو هفته تا برگزاری انتخابات پارلمانی فاصله دارد، انتخاباتی که به باور بسیاری از تحلیلگران مسیر سیاسی این کشور را در یکی از حساس‌ترین مقاطع خاورمیانه تعیین خواهد کرد. این انتخابات در حالی برگزار می‌شود که عراق توانست در جنگ ۱۲ روزه بین ایران و اسرائیل در ژوئن ۲۰۲۵ بی‌طرف باقی بماند، اما نگرانی‌ها از تنش‌های منطقه‌ای همچنان پابرجاست.
محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر کنونی، که در سال ۲۰۲۲ با حمایت گروه‌های طرفدار ایران به قدرت رسید، برای دوره دوم نخست‌وزیری در این انتخابات رقابت می‌کند. در صورت شکست او، که دور از انتظار نیست، ایران یکی از حامیان منطقه‌ای خود را در زمانی حساس از دست خواهد داد.
پارلمان عراق شامل ۳۲۹ کرسی است که ۴۶ کرسی آن به اقلیم کردستان اختصاص دارد. انتخابات هر چهار سال یک بار و با سیستم ترکیبی تناسبی و اکثریتی برگزار می‌شود و کرسی‌ها میان احزاب و ائتلاف‌ها تقسیم می‌شود.
در سطح عراق، احزاب و ائتلاف‌های اصلی عبارتند از:
• ائتلاف «الاعمار و البناء» به رهبری محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر کنونی
• ائتلاف «دولت قانون» به رهبری نوری المالکی، نخست‌وزیر سابق
• ائتلاف «الفتح» به رهبری هادی العامری.
جنبش صدر و ائتلاف پیروزی به رهبری حیدر العبادی این دوره را تحریم کرده‌اند. در عین حال، برخی گروه‌های اصلاح‌طلب که از اعتراضات گسترده ضد دولتی اکتبر ۲۰۱۹ شکل گرفته‌اند، در انتخابات حضور دارند، اما به دلیل اختلافات داخل، کمبود منابع مالی و حمایت سیاسی با مشکل مواجه هستند.
در اقلیم کُردستان نیز حزب دموکرات کُردستان به رهبری مسعود بارزانی و اتحادیه میهنی کردستان به رهبری بافل طالبانی، همراه با سایر احزاب مانند جنبش نسل نو، جبهه خلق، حزب اتحاد اسلامی در انتخابات شرکت می‌کنند.
آمار نامزدها
• کل ثبت‌نام‌شدگان: ۷۷۵۴ نفر (۵۵۰۴ مرد و ۲۲۵۰ زن)
• نامزدهای وابسته به احزاب: ۳۲۳۰ نفر
• نامزدهای شرکت‌کننده در قالب ائتلاف‌ها: ۴۴۴۹ نفر
• نامزدهای مستقل: ۷۵ نفر (۵۳ نفر برای کرسی‌های اقلیت)
این دوره از انتخابات با چالش‌هایی مانند تحریم بخشی از جناح‌ها، ادعاهای گسترده فساد و خرید رأی، و خشونت سیاسی همراه است.
نمونه‌ای از آن، قتل صفا المشهدانی، عضو شورای استانی بغداد و منتقد شبه‌نظامیان حشد الشعبی، بر اثر انفجار بمب است که با رقابت انتخاباتی مرتبط دانسته شد.
حشد الشعبی، متشکل از گروە‌های شبه‌نظامی تحت حمایت جمهوری اسلامی ایران، با استفاده از نفوذ مالی و نظامی تلاش دارد بر روند انتخابات تأثیر بگذارد.
به نقل از آسوشیتد پرس، ادعاهای گسترده‌ای درباره فساد و خرید رأی مطرح شده است. باسم القزوینی، تحلیلگر سیاسی، می‌گوید بیشترین سوءاستفاده استفاده از منابع دولتی و بیشترین مبالغ مالی صرف شده، «از سال ۲۰۰۳ تاکنون، در این دوره انتخاباتی صورت گرفته است..
یکی از مقامات ستاد انتخاباتی اظهار داشته است کە تقریباً تمامی نامزدها، از جمله بلوک‌های اصلی، در حال توزیع پول و خرید کارت رأی هستند. قیمت هر کارت رای تا ۳۰۰ هزار دینار عراقی (حدود ۲۰۰ دلار) می‌رسد.
نخست‌وزیر محمد شیاع السودانی در این انتخابات خود را عملگرا معرفی کرده و بر بهبود خدمات عمومی تمرکز دارد. با وجود نزدیکی به ایران، او در جریان جنگ ۱۲ روزه تلاش کرد عراق را در حاشیه این تنش نگه دارد.
با این حال، آمریکا فشار شدیدی بر او وارد می‌کند تا حشد الشعبی خلع سلاح شود. طبق نظرسنجی‌های اخیر، بیش از ۵۵ درصد مردم به دولت مرکزی اعتماد دارند، اما تجربه تاریخی نشان می‌دهد که تنها نوری المالکی از سال ۲۰۰۳ توانسته بیش از یک دوره نخست‌وزیری کند.
شعارها و دغدغه‌های انتخاباتی شامل «عراق اولاً» (توسعه زیرساخت‌ها و منافع ملی)، «نه به فساد» (مبارزه با فساد اداری و مالی) و «حفظ استقلال عراق» (جلوگیری از دخالت خارجی و تقویت حاکمیت ملی) هستند.
رأی‌دهندگان
مجموع افراد دارای کارت بیومتریک در سراسر ۲۱.۴ میلیون نفر و در اقلیم کُردستان سه میلیون و ۷۰ هزار نفر هستند.
در اقلیم کردستان بیش از ۳۰۰ نامزد برای دستیابی بە ۴۶ کرسی رقابت می‌کنند که ۱۲ کرسی بە زنان اختصاص یافته است.
جزئیات انتخابات به تفکیک استان‌های اقلیم کُردستان به شرح زیر است:
• اربیل: ۱۰۸ نامزد برای ۱۶ کرسی (یک کرسی مسیحیان، چهار کرسی زنان)
• دهوک: ۵۸ نامزد برای ۱۲ کرسی (یک کرسی مسیحیان، سه کرسی زنان)
• سلیمانیه و حلبچه: ۱۳۵ نامزد برای ۱۸ کرسی (پنج کرسی زنان)
حزب دموکرات و اتحادیه میهنی هر یک نامزدهایی را در سراسر اقلیم معرفی کرده‌اند و سایر احزاب کُرد مانند جنبش هه‌لویست، جنبش نسل نو، جبهه خلق و اتحاد اسلامی نیز در رقابت حضور دارند.
