مصطفی هجری: فقدان یک اپوزیسیون متحد، دلیل بقای جمهوری اسلامی ایران است

مصطفی هجری، دبیرکل حزب دموکرات کردستان ایران، می‌گوید فقدان یک اپوزیسیون متحد و دارای برنامه مشخص، یکی از مهم‌ترین دلایل تداوم بقای جمهوری اسلامی و هم‌زمان گرایش کشورهای غربی به مذاکره با تهران، به جای حمایت از تغییر سیاسی در ایران بوده است.

مصطفی هجری در گفت‌وگویی اختصاصی با وبسایت انگلیسی‌زبان آمارگی (The Amargi) اظهار داشت که تشتت در میان نیروهای مخالف حکومت، هم جامعه ایران را نسبت به آینده پس از جمهوری اسلامی دچار تردید کرده و هم باعث شده است بازیگران بین‌المللی نتوانند بر سر یک نیروی جایگزین قابل اتکا تصمیم بگیرند. به گفته او این خلأ سیاسی، دست جمهوری اسلامی را برای ادامه بقا باز گذاشته است.

او تلاش برخی کشورها، از جمله اسرائیل را برای برجسته‌سازی چهره‌هایی مانند رضا پهلوی به عنوان «رهبر بالقوه اپوزیسیون» اقدامی دانست که نه تنها به وحدت اپوزیسیون کمک نکرده است بلکه به شکاف‌ها عمق بیشتری بخشیده است.

هجری در این بارە افزوده است رهبری سیاسی محصول مبارزه مستمر، سازمان‌دهی و ارتباط واقعی با مردم است، نه حاصل تبلیغ رسانه‌ای یا حمایت یک دولت خارجی.

به گفته دبیرکل حزب دمکرات کردستان ایران، رضا پهلوی نه پایگاه اجتماعی سازمان‌یافته‌ای در داخل ایران دارد، نه حزب سیاسی مشخصی را نمایندگی می‌کند و نه تجربه عملی رهبری درون یک جنبش سیاسی را داشته است.

هجری همچنین تاکید کرده است که جامعه‌ای که دهه‌ها علیه دو نظام اقتدارگرا مبارزه کرده است چشم‌اندازی برای بازگشت به سلطنت ندارد و طرح چنین گزینه‌هایی تنها باعث سردرگمی و چنددستگی بیشتر می‌شود.

غرب میان مهار جمهوری اسلامی ایران و مذاکره با آن

به گفته هجری، همین ضعف ساختاری اپوزیسیون باعث شده ایالات متحده و اروپا به جای طراحی یک پروژه روشن برای گذار سیاسی در ایران، سیاست مهار و مذاکره با جمهوری اسلامی را در پیش بگیرند.

به گفته او، غرب پس از تجربه‌های پرهزینه در عراق، افغانستان و دیگر کشورهای منطقه، نسبت به پیامدهای خلأ قدرت در ایران به شدت محتاط شده است.

او می‌افزاید غرب نگران آن است که فروپاشی ناگهانی جمهوری اسلامی بدون وجود یک آلترناتیو منسجم، به بی‌ثباتی گسترده در منطقه منجر شود.

به همین دلیل، به جای حمایت از اپوزیسیون، تمرکز خود را بر کاهش تهدید هسته‌ای، موشکی و منطقه‌ای ایران گذاشته است.

هجری بر این باور است که بحث‌های جاری درباره احتمال دستیابی به توافق جدید میان ایران و غرب، به معنای اعتماد به جمهوری اسلامی یا مشروعیت‌بخشی به آن نیست. غرب به دنبال کنترل تهدیدهاست، نه تغییر ماهیت حکومت.

وی در ادامه تأکید می‌کند که تا زمانی که اپوزیسیون ایران نتواند تصویر روشنی از آینده سیاسی کشور ارائه دهد، منطق مذاکره بر منطق تغییر غلبه خواهد داشت.

جنگ، اسرائیل و تغییر موازنه منطقه‌ای

دبیر کل حزب دمکرات کردستان ایران تحولات پس از حمله هفتم اکتبر ۲۰۲۳ به اسرائیل را نقطه عطفی تاریخی توصیف کرد که پیامدهای آن فراتر از جنگ غزه، کل موازنه قدرت در خاورمیانه را تحت تاثیر قرار داده است.

مصطفی هجری استراتژی چهار دهه‌ای جمهوری اسلامی ایران برای گسترش نفوذ منطقه‌ای از طریق شبکه نیروهای نیابتی، برنامه موشکی و جاه‌طلبی هسته‌ای را در این مقطع شکست خورده می‌پندارد.

وی از سوی دیگر، می‌گوید کە حملات مستقیم اسرائیل و ایالات متحده آمریکا به زیرساخت‌های نظامی ایران و نیروهای هم‌پیمان آن، توان بازدارندگی تهران را به شکل محسوسی کاهش داده است.

او تضعیف حزب‌الله در لبنان، محدود شدن نقش ایران در سوریه و تغییر موضع دولت دمشق، و کاهش اثربخشی گروه‌های نیابتی در منطقه را نشانه‌های روشن افول هژمونی جمهوری اسلامی دانست.

هجری این تحولات را، در صورت تداوم، عاملی برای کاهش تنش‌های نظامی و احتمال گسترش جنگ در منطقه ارزیابی کرده و می‌گوید تضعیف قدرت مداخله‌گرانه ایران می‌تواند به نفع ثبات بلندمدت خاورمیانه باشد.

ایران پس از هفتم اکتبر و بحران‌های داخلی

به گفته هجری، جمهوری اسلامی ایران حتی در صورت کاهش فشار خارجی نیز قادر به بازگشت به موقعیت پیش از هفتم اکتبر نخواهد بود. او به مجموعه‌ای از بحران‌های انباشته داخلی اشاره می‌کند که پایه‌های حکومت را از درون فرسوده‌اند.

این بحران‌ها، به گفته او، شامل فروپاشی اقتصادی، سقوط شدید ارزش پول ملی، بیکاری گسترده، کمبود برق و آب، فرسودگی زیرساخت‌ها و افزایش شکاف طبقاتی است.

از نگاە او، سرکوب مستمر آزادی‌های سیاسی و مدنی، همراه با خشم اجتماعی فزاینده، به ویژه در میان ملیت‌های غیرفارس، وضعیت را پیچیده‌تر کرده است.

وی شکاف‌ها و رقابت‌های آشکار در درون ساختار قدرت را نیز نشانه‌ای از فرسایش انسجام حاکمیت می‌بيند که امکان بازتولید ثبات پیشین را محدود کرده است.

راهبرد حزب دموکرات کردستان ایران و تجربه مبارزه مسلحانه

هجری در پاسخ به پرسش‌ها درباره کاهش فعالیت نظامی حزب دموکرات کردستان ایران در سال‌های اخیر، تاکید می‌کند که این تصمیم یک انتخاب آگاهانه سیاسی بوده است، نه نتیجه ناتوانی یا فقدان آمادگی.

در این بارە وی می افزاید کە مردم کردستان در چهار دهه گذشته بیشترین هزینه انسانی را پرداخته‌اند و حزب نمی‌خواهد بار تغییر حکومت به شکل نامتناسب بر دوش آنان قرار گیرد. او می‌‌گوید:

مبارزه مدنی و سازمان‌یافته در این مرحله هم هزینه انسانی کمتری دارد و هم بازتاب بین‌المللی بیشتری ایجاد می‌کند.

با این حال، هجری تصریح می‌کند که حزب دمکرات کردستان ایران توان نظامی خود را حفظ کرده و از این ظرفیت صرف نظر نکرده است.

وی تاکید می‌کند که حزب نه مسیر مذاکره را بسته و نه خود را از درگیری احتمالی کنار کشیده است. به گفته او حزب برای یک راه‌حل سیاسی عادلانه آماده است، اما تجربه مذاکرات گذشته از جمله مذاکرات نروژ نشان داد که حکومت ایران اراده واقعی برای رسیدگی به مطالبات کردها نداشته است.

هجری ضمن اشارە بە آمادگی این حزب برای گفت‌وگو تاکید نمودە است کە رژیم فقط به دنبال خرید زمان بود. وی بلافاصله می افزاید: در حال حاضر هیچ روند مذاکره‌ای جریان ندارد.

او در عین حال، ضمن اشاره به اینکه، در صورت تحمیل جنگ، آنها آماده دفاع از مردم و حزب هستند، تصریح می‌کند که اگر شرایط واقعی برای حل مسئله کردها فراهم شود، راه گفت‌وگو اصولاً منتفی نیست.

توافقات امنیتی ایران و عراق

دبیرکل حزب دمکرات کردستان ایران درباره توافقات امنیتی میان تهران، بغداد و دولت اقلیم کردستان می‌گوید که این توافقات در عمل فعالیت نظامی احزاب کردستانی را محدود کرده است، اما نتوانسته آن‌ها را به طور کامل از عرصه سیاسی حذف کند.

او می‌افزاید جمهوری اسلامی همچنان به اعمال فشار برای اخراج این احزاب ادامه می‌دهد، اما تضعیف منطقه‌ای ایران توان اعمال این فشار را کاهش داده است.

به گفته هجری، احزاب کردستانی همچنان از ظرفیت‌های سیاسی، مدنی و تشکیلاتی خود برای ادامه مبارزه استفاده خواهند کرد.

چشم‌انداز آینده ایران و فدرالیسم

در خصوص سناریوهای احتمالی برای گذار سیاسی، هجری تصریح کرده است که حزب دموکرات کردستان ایران برای سناریوهای مختلف در ایران برنامه‌ریزی کرده است و خود را آماده مشارکت فعال در بازسازی ساختار سیاسی کشور می‌داند.

او خواستار توزیع قدرت، خودگردانی منطقه‌ای، به رسمیت شناختن حقوق ملیت‌ها، رسمیت زبان‌ آنها و فعالیت قانونی احزاب شده است.

به گفته او، تنها در چارچوب یک نظام دموکراتیک، فدرال و سکولار است که می‌توان به ثبات پایدار در ایران دست یافت. هجری می‌گوید:‌ «در چنین مدلی، همه ملیت‌ها ایران را کشور خود خواهند دانست و برای بازسازی و پیشرفت آن تلاش خواهند کرد.»