موج جهانی به رسمیت شناخته شدن فلسطین، آیا صلح نزدیک است؟

به رسمیت شناختن فلسطین از سوی کشورهای اروپایی، نقطه عطفی در دیپلماسی خاورمیانه تلقی می‌شود، اما مخالفت سرسخت اسرائیل و ایالات متحده مانع تحقق فوری آن است. این روند اگرچه بیانگر یک اجماع فزاینده جهانی است، اما بە نظر می رسد بدون فشارهای مؤثر دیپلماتیک و اقتصادی بر تل‌آویو، بیشتر جنبه نمادین دارد تا تغییری ساختاری در وضعیت فلسطینیان.

ده‌ها رهبر جهان در آغاز هفته جاری در سازمان ملل متحد گرد هم آمدند تا از به رسمیت شناختن رسمی کشور فلسطین حمایت کنند؛ تحولی که گفته می‌شود نقطه عطفی در دیپلماسی خاورمیانه محسوب می‌شود، اگرچه هنوز با مخالفت سرسخت واشنگتن روبرو است.

نشست حل مسالمت‌آمیز مسئله فلسطین و اجرای راه‌حل دوکشوری به ریاست مشترک عربستان و فرانسه و با حضور دبیرکل سازمان ملل، آنتونیو گوترش، برگزار شد.

 این نشست کە قرار بود در ماه جولای برگزار شود به دلیل حمله اسرائیل به ایران و تداوم عملیات نظامی ارتش اسرائیل در غزه به تعویق افتاد.

وزیر خارجه عربستان سعودی در سخنرانی افتتاحیه این نشست را فرصتی تاریخی برای تحقق صلح نامید. فیصل بن فرحان تاکید کرد که اسرائیل با تداوم سیاست‌های یکجانبه و خشونت‌بار در غزه و کرانه باختری امنیت منطقه را تهدید می‌کند.

محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین که قرار بود در این نشست حضور یابد به دلیل عدم صدور روادید سفر از سوی واشنگنتن به صورت آنلاین در این نشست شرکت کرد.

او از جامعه جهانی خواست فلسطین را به عنوان عضو کامل سازمان ملل بپذیرند و متعهد شد که پس از پایان جنگ غزه، اصلاحات حکمرانی و برگزاری انتخابات عمومی ظرف یک سال انجام گیرد.

عباس تصریح کرد: می‌خواهیم یک کشور واحد با قانون واحد و نیروهای امنیتی مشروع داشته باشیم.

همچنین روز دوشنبه ٢٢ اوت، رئیس‌جمهور فرانسه، امانوئل مکرون، در نشستی مشترک با عربستان سعودی اعلام کرد پاریس کشور فلسطین را به رسمیت می‌شناسد. او گفت:

باید همه توان خود را به کار بگیریم تا امکان راه‌حل دوکشوری حفظ شود؛ اسرائیل و فلسطین در کنار یکدیگر در صلح و امنیت زندگی کنند.

تصمیم فرانسه پس از آن صورت گرفت که بریتانیا، کانادا و استرالیا نیز به جمع بیش از ۱۵۰ کشور عضو سازمان ملل پیوستند که پیش‌تر فلسطین را به رسمیت شناخته بودند. در مجموع اکنون حدود سه‌چهارم اعضای سازمان ملل از استقلال فلسطین حمایت می‌کنند.

واکنش اسرائیل و ایالات متحده آمریکا

دولت اسرائیل در واکنشی تند ضمن مخالفت با به رسمیت شناخته شدن فلسطین هرگونه امکان تشکیل دولتی برای فلسطینیان را رد کرده است.

بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل، در واکنش به اقدام دیپلماتیک فرانسه، کانادا، استرالیا و بریتانیا تاکید کرد: هیچ کشوری در غرب رود اردن ایجاد نخواهد شد. نتانیاهو قرار است در روزهای آینده با رئیس‌جمهور آمریکا دیدار کند.

نماینده اسرائیل در سازمان ملل، دنی دانون نیز به رسمیت شناخته شدن فلسطین را یکجانبه اعلام کرد و افزود که تصمیم‌گیری در خصوص چنین اقداماتی باید در مذاکرات مستقیم بین دو طرف صورت گیرد و اقدام کشورهای غربی را عامل تضعیف روند صلح دانست.

واشنگتن نیز هشدار داده است که به رسمیت شناختن فلسطین مشکلات بیشتری ایجاد خواهد کرد.

اگرچه اکنون بنظر می‌رسد یک اجماع در میان کشورهای اروپایی برای به رسمیت شناختن فلسطین شکل گرفته است، اما آلمان و ایتالیا هنوز حاضر به همراهی با همتایان اروپایی خود نیستند.

برلین اعلام کرده است که این اقدام باید در پایان یک روند سیاسی و توافق دوجانبه صورت گیرد. رم نیز گفته چنین اقدامی "می‌تواند نتیجه معکوس داشته باشد."

با این حال، کشورهای کوچک‌تر اروپایی از جمله لوکزامبورگ، بلژیک و مالت همزمان با نشست نیویورک کشور فلسطین را به رسمیت شناختند.

پدرو سانچز، نخست‌وزیر اسپانیا، که کشورش سال گذشته این گام را برداشت، به رویترز گفته است: اکنون اکثریت بزرگی در غرب وجود دارد که فلسطین را به رسمیت می‌شناسد. این بسیار مهم است.

در این بارە، دبیرکل سازمان ملل بار دیگر تاکید کرد که تنها راه صلح پایدار در خاورمیانه، اجرای کامل راه‌حل دوکشوری است.

عکس از رویترز

در لندن، پرچم فلسطین بر فراز ساختمان نمایندگی فلسطین برافراشته شد. وزیر خارجه بریتانیا هشدار داد که اسرائیل نباید در واکنش به این تحول به الحاق سرزمین‌های بیشتر در کرانه باختری دست بزند.

این تحول دیپلماتیک درنتیجه کارزار نظامی گسترده اسرائیل در غزه و کرانه غربی رود اردن صورت گرفته است؛ جنگی که بر اساس آمار وزارت بهداشت غزه تاکنون بیش از ۶۵ هزار کشته برجای گذاشته است که بیش از ٨٠ درصد آنها را غیرنظامیان منجمه زنان و کودکان تشکیل می‌دهند.

بسیاری از کشورها نگرانند که ادامه درگیری و گسترش شهرک‌سازی در کرانه باختری ایده راه‌حل دوکشوری را برای همیشه نابود کند.

با این حال برخی از تحلیلگران بر این باور هستند که موج به رسمیت شناختن فلسطین بیشتر جنبه نمادین دارد و لزوما منجر به تغییر ملموسی برای فلسطینی‌ها نمی‌شود اگر با فشارهای دیپلماتیک و اقتصادی بر اسرائیل همراه نشود.

اسامه ابوارشید، پژوهشگر مرکز عربی مطالعات در گفتگو با شبکه العربی می‌گوید: بدون تصمیم شورای امنیت، جایگاه حقوقی فلسطین تغییر نمی‌کند و ایالات متحده همچنان می‌تواند مانع شود.