پایگاه‌سازی ترکیه در سوریه؛ ابزاری برای مهار رقبا و تثبیت نفوذ منطقه‌ای

رسانه‌های ترکیه‌ به نقل از منابع امنیتی گزارش داده‌اند که ارتش این کشور در حال برنامه‌ریزی برای ایجاد دو پایگاه نظامی جدید در خاک سوریه است.بنابر این گزارش‌ها که خبرگزاری اسپوتنیک روسیه نیز آن را بازتاب داده، احداث یک پایگاه هوایی و یک پایگاه دریایی در دستور کار قرار دارد، هرچند هنوز مکان دقیق آن‌ها اعلام نشده است.

هرچند این اقدام در پوشش «مقابله با تروریسم» معرفی شده، اما اهداف ژئوپلیتیکی گسترده‌تری در پس آن قابل ردیابی است که روایت رسمی آن‌ها را بازتاب نمی‌دهد.

گرچه حضور نظامی ترکیه در شمال سوریه تازگی ندارد، اما تصمیم برای احداث پایگاه‌های دائمی، نشان از تغییری قابل‌توجه در رویکرد آنکارا دارد—تغییری که می‌تواند معنای جدیدی به حضور نظامی‌اش بدهد. به‌ویژه آن‌که این تصمیم در شرایطی اتخاذ شده که ساختار قدرت در سوریه وارد مرحله‌ای تازه شده و آنکارا به‌طور آشکار از دولت موقتی حمایت می‌کند که امید دارد جایگزین نظام فعلی شود.

از منظر ترکیه، تثبیت نفوذ در سوریه نه‌تنها برای تأمین امنیت مرزهای جنوبی، بلکه برای بازتعریف جایگاه آنکارا در نظم امنیتی آینده‌ منطقه از اهمیت راهبردی برخوردار است.

در همین چارچوب، روز شنبه ۳ خرداد، احمد الشرع، رئیس دولت موقت سوریه و امیر پیشین گروه اسلام‌گرای جهادیست هیئت تحریر الشام، در سفری اعلام‌نشده به استانبول با رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه، دیدار و گفت‌وگو کرد.

به گزارش رسانه‌ها، در این دیدار هاکان فیدان، وزیر امور خارجه، یاشار گولر، وزیر دفاع، و ابراهیم کالین، رئیس سازمان اطلاعات ملی (میت) نیز حضور داشتند. این ملاقات را می‌توان نشانه‌ای مهم از گسترش هماهنگی میان آنکارا و ساختارهای جایگزین سیاسی و نظامی در سوریه ارزیابی کرد.

در این میان، استقرار پایگاه‌های نظامی برای ترکیه ابزاری چندمنظوره به شمار می‌رود.

آنکارا با این اقدام نه‌تنها در پی حمایت از ساختار متمرکز دولت آینده سوریه و جلوگیری از شکل‌گیری مناطق خودگردان در این کشور است، بلکه به‌دنبال تثبیت جایگاه خود در معادلات بلندمدت امنیتی و ژئوپلیتیکی منطقه نیز هست.

افزون بر این، ترکیه می‌کوشد نفوذ سایر بازیگران، به‌ویژه اسرائیل، را در مناطقی که آن‌ها را عمق استراتژیک خود تلقی می‌کند، مهار و محدود کند.

این تحرکات بدون واکنش باقی نمانده‌اند. از آغاز بحران سوریه تاکنون، اسرائیل به دفعات تأسیسات نظامی و فرودگاه‌های کلیدی این کشور را هدف حملات هوایی قرار داده است؛ حملاتی که بنابر گزارش برخی منابع، در مواردی حضور نیروهای ترکیه را نیز تحت تأثیر قرار داده‌اند.

در یکی از این موارد، پایگاه هوایی تی‌۴ در حمص که گمان می‌رفت ترکیه در حال آماده‌سازی آن برای استقرار نیرو و سامانه‌های دفاعی باشد، هدف قرار گرفت. منابع غیررسمی از کشته شدن چند نیروی ترکیه‌ای در این حمله خبر داده‌اند، اما این موضوع تاکنون از سوی منابع رسمی بین‌المللی تأیید نشده است. این حملات را می‌توان تلاشی پیش‌دستانه از سوی اسرائیل برای مهار نفوذ فزاینده ترکیه در سوریه و جلوگیری از استقرار گسترده‌تر آنکارا در این کشور تفسیر کرد.

به‌نظر می‌رسد تل‌آویو نگران آن است که تثبیت پایگاه‌های ترکیه در مناطق مرکزی یا ساحلی سوریه، موازنه امنیتی و اطلاعاتی منطقه را به‌طور جدی دگرگون کند. هدف قرار دادن نقاطی که قرار بود نیروهای ترک در آن‌ها مستقر شوند، حامل این پیام روشن است که گسترش نفوذ آنکارا در سوریه، با واکنشی سخت و بازدارنده مواجه خواهد شد.

در نهایت، تصمیم ترکیه برای ایجاد پایگاه‌های نظامی در سوریه را باید بخشی از روندی گسترده‌تر دانست؛ روندی که طی آن، بازیگران منطقه‌ای در پی بازچینی حوزه‌های نفوذ خود پس از کاهش حضور و تأثیرگذاری برخی قدرت‌های خارجی هستند.

به‌نظر می‌رسد ترکیه با گسترش حضور خود در سوریه، دیگر به مداخله‌ موقتی قانع نیست و در پی ایفای نقشی بلندمدت در معماری سیاسی و امنیتی آینده این کشور است، رویکردی که مخالفت‌ بازیگرانی چون اسرائیل را نیز برانگیخته است.

درباره تضاد منافع اسرائیل و ترکیه در سوریه می‌توانید در اینجا بخوانید: دروزی‌ها کلیددار دروازه اول کریدور داوود هستند