گروسی: اسنپبک روابط ایران و آژانس را به چالش میکشد، اما دیپلماسی ادامه دارد
- Arena Website
- Sep 23
- 3 min read
پس از حملات اخیر به تأسیسات هستهای ایران، همکاری فنی تهران با آژانس بینالمللی انرژی اتمی ادامه دارد، اما فعال شدن سازوکار اسنپبک و فشار تحریمها پیچیدگی دیپلماتیک قابل توجهی ایجاد کرده است. گروسی تأکید میکند که ملاحظات سیاسی نباید روابط فنی را تحت تأثیر قرار دهد، در حالی که ایران هشدار میدهد بازگشت تحریمها توافق قاهره را بیاعتبار خواهد کرد و گفتوگوها میان تهران، واشنگتن و کشورهای اروپایی ادامه دارد.
در آستانه برگزاری هشتادمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل، مسئله هستهای ایران بار دیگر به صدر دستور کار دیپلماتیک جهان بازگشته است.
فعال شدن سازوکار اسنپبک و بازگشت تحریمهای بینالمللی علیه تهران همزمان با ادامه پیامدهای حملات ماه جولای به تأسیسات هستهای ایران، فضای گفتوگوها را پیچیدهتر کرده است.
در این میان، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، میگوید اگرچه وضعیت دشوار و پرابهام است اما همکاری میان ایران و آژانس همچنان برقرار است و خواستار درپیش گرفته شدن مسیرهای دیپلماتیک است.
گروسی در گفتوگو با شبکه الجزیره، بازگشت تحریمها را عامل ایجاد فشار اقتصادی جدی بر ایران دانست، اما تأکید کرد که نباید این مسئله را با روابط فنی ایران و آژانس خلط کرد.
وی در عین حال هشدار داد که سازوکار ماشه میتواند همکاری با آژانس را تحت تأثیر قرار دهد. به گفته گروسی همین نگرانیها باعث شده که این روزها شاهد رفتوآمدهای دیپلماتیک گسترده میان ایران، کشورهای اروپایی، ایالات متحده و خود آژانس باشیم.
عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران نیز در بدو ورود به نیویورک تأکید کرده که توافق اخیر تهران و آژانس، که پس از حملات نظامی علیه تأسیسات هستهای ایران حاصل شد، در صورت فعال شدن اسنپبک بیاعتبار خواهد شد.
عراقچی همچنین هشدار داده است که اگر سه کشور اروپایی مسیر بازگشت تحریمها را نهایی کنند، ایران واکنش نشان خواهد داد و وضعیت رابطه تهران با آژانس تغییر خواهد کرد.
توافق قاهره و ادامه بازرسیهای آژانس
پس از حملات ایالات متحده و اسرائیل به مراکز هستهای نطنز، فردو و اصفهان در ماه جولای، تهران برای مدتی دسترسی بازرسان آژانس را محدود کرد.
اما دو هفته پیش در قاهره، ایران و آژانس به توافقی برای ازسرگیری بازرسیها دست یافتند. بر اساس این توافق ایران موظف است گزارشی درباره وضعیت تاسیسات آسیبدیده و مواد هستهای موجود در آنها ارائه کند و سپس بازرسان بتوانند از این سایتها بازدید کنند.
گروسی در پاسخ به سوال خبرنگار شبکه PBS گفت:
ما هنوز گزارشی از سوی ایران دریافت نکردهایم، اما توافق قاهره پابرجاست و امیدواریم ادامه یابد. برخی اظهارنظرهای سیاسی در تهران ممکن است تصویر دیگری نشان دهد، اما تا این لحظه هیچ اطلاع رسمی از تعلیق همکاریها دریافت نکردهایم.
او افزود که آژانس اکنون بازرسیهایی را در نیروگاه بوشهر آغاز کرده و قرار است بهزودی راکتور تحقیقاتی تهران را نیز مورد بررسی قرار دهد. با این حال مسئله اصلی همچنان سرنوشت نزدیک به ۵۰۰ کیلوگرم اورانیوم با غنای بالا است که ایران میگوید در اثر حملات اخیر زیر آوار مدفون شده است.
گروسی در این رابطه اظهار داشته است که اطلاعات جدیدی در دست نداریم، اما اجماع عمومی بر این است که بخش عمده مواد هنوز وجود دارد.
موضع ایران: همکاری یا تقابل؟
عراقچی در سخنان خود در نیویورک اعلام کرد که ایران آماده راهحل دیپلماتیک است اما تنها در صورتی که حقوق و منافع مردم ایران حفظ شود. او همچنین تصریح کرد که مأموریت هیأت ایرانی در نیویورک استفاده از روزهای باقیمانده برای رایزنی فشرده است. به گفته وزیر خارجه ایران:
منافع منطقه و حقوق بینالملل ایجاب میکند که راهحل دیپلماتیک انتخاب شود. اما اگر این مسیر بسته شود، ایران راه خود را ادامه خواهد داد.
ایالات متحده و تروئیکای اروپایی (فرانسه، آلمان و بریتانیا) خواستار سه اقدام مشخص از ایران شدهاند: همکاری کامل با آژانس، شفافسازی درباره مواد هستهای و آغاز گفتوگوهای مستقیم با واشنگتن. گروسی میگوید ایران تا حدی این مسیرها را دنبال کرده است:
ایران با آژانس همکاری میکند، هرچند هنوز به همه خواستههای ما پاسخ نداده است. درباره مواد هستهای هنوز بررسی کامل نشده، اما روند آغاز شده است. همچنین تماسهایی غیرمستقیم با آمریکا وجود داشته است.
در همین حال، مقامات اروپایی تأکید دارند که برای ادامه مذاکره، تهران باید وضعیت ذخایر اورانیوم غنیشده را شفاف کند.
ایران اما در مقابل میگوید این مواد در تاسیسات بمبارانشده نابود یا مدفون شدهاند و اجازه دسترسی بازرسان میتواند تهدیدی برای امنیت آنها باشد.
گروسی همچنین افزوده است که تهدیدهای امنیتی علیه او و کارکنان آژانس همچنان وجود دارد، اما تأکید کرد این مسئله مانع انجام وظایفش نخواهد شد. به گفته رئیس کل آژانس بین المللی انرژی اتمی نمیتوان اجازه داد کە بحران دیگری در خاورمیانه شکل بگیرد. تنها راه، ادامه دیپلماسی است.
